Sprawności
Z Wikipedii
Sprawności harcerskie - jest to harcerski instrument metodyczny. Sprawnością jest biegłość harcerza w pewnej dziedzinie, wykazana w praktyce. Zdobycie sprawności wskazuje, że dany harcerz wykonał określone zadania i posiadł niezbędne umiejętności. Sprawności są zdobywane indywidualnie.
Spis treści |
[edytuj] Znaczenie sprawności
Sprawności wyewoluowały z systemu odznak skautowych. Mają za zadanie motywować harcerza do samorozwoju. Poza tym, są zdobywane przy zajmowaniu wyższych funkcji i są wymagane dla uzyskania kolejnych stopni harcerskich.
[edytuj] Oznaki sprawności
Zdobyta sprawność oznaczana jest na prawym rękawie munduru harcerskiego, krążkiem o średnicy 3 cm. Tradycyjnie oznaczenia sprawności wyszywa się lub przyszywa po trzy w rzędzie, w odstępach co 1/2 cm, pierwszy rząd 10 cm od wszycia rękawa, lub odpowiednio poniżej plakietki środowiska. Sprawności mistrzowskie i samarytańskie wyszywa się w pierwszym rzędzie od góry.
W ZHP, zgodnie z zaleceniami Głównej Kwatery, harcerze mogą przyszywać gotowe oznaczenia sprawności. Dawniej wszystkie one były wyposażone w obwódki, teraz wiele z nich trzeba przyszywać na okrętkę. Wciąż jednak znaczna część harcerzy wyszywa ich oznaki bezpośrednio na mundurze w sposób tradycyjny. W takim wypadku w ZHP są one wykonane czarną nicią.
Regulaminy ZHR zalecają wyszywanie sprawności nicią czerwoną lub inną, zgodnie z tradycją drużyny.
Istnieją też środowiska, w których sprawności nie oznacza się w ogóle.
[edytuj] System sprawności
Aby sprawności były przystępne dla wszystkich - i tych zaawansowanych w danej dziedzinie, jak i pierwszy raz się z nią stykających - są one podzielone na cztery poziomy trudności, oznaczone w ZHP i ZHR gwiazdkami.
W ZHP stopnie trudności oznaczono dodatkowo kolorami, a poziomy sprawności oznacza się obwódką wokół oznaki sprawności w odpowiednim kolorze:
| Stopień trudności sprawności | ZHP | ZHR |
|---|---|---|
| I stopnia jednogwiazdkowe  |
Oznaczone obwódką w kolorze granatowym. Przeznaczone dla początkujących w danej dziedzinie, przeznaczone dla harcerek i harcerzy |
Przeznaczone dla zdobywających stopień młodzika |
| II stopnia dwugwiazdkowe |
Oznaczone obwódką w kolorze zielonym. Pogłębiają i utrwalają nabyte umiejętności, przeznaczone dla harcerek i harcerzy starszych |
Przeznaczone dla zdobywających stopień wywiadowcy |
| III stopnia trzygwiazdkowe |
Oznaczone obwódką w kolorze czerwonym. Wymagają ponadprzeciętnej, rozległej wiedzy, przeznaczone dla wędrowniczek i wędrowników |
Zdobywane bez ograniczeń |
| mistrzowskie "M" | Oznaczone obwódką w kolorze czarnym. Wymagają umiejętności na poziomie niemal profesjonalnym, i są poważnym atutem przy wyborze i rozpoczęciu pracy zawodowej | Mogą być zdobywane po zdobyciu sprawności III stopnia w określonej dziedzinie |
O ile sprawności jednogwiazdkowe mają udowodnić, że harcerka lub harcerz umie cokolwiek z danej dziedziny, to mistrzowskie sygnalizują eksperta danej specjalizacji w drużynie (a nawet hufcu), i często jej funkcję pełni jakieś uprawnienie (np. Klanza czy PTTK).
Czasami sprawności stanowią tzw. ciąg tematyczny, tj. dotyczą jednej dziedziny, ale mają różne poziomy trudności. Wtedy w ZHP wszystkie mają taki sam symbol, ale różne obwódki. W ZHR większość sprawności ma indywidualne oznaczenia, nawet jeśli dotyczą jednej dziedziny.
Są też takie sprawności, które nie mają odpowiedników na wszystkich poziomach trudności (występuje np. tylko wersja dwugwiazdkowa i trzygwiazdkowa).
[edytuj] Zdobywanie sprawności
Decyzję o podjęciu się zdobycia sprawności, harcerz i harcerka zgłaszają do drużynowego bądź zastępowego, którzy otwierają tzw. próbę (co jest potwierdzone dodatkowo rozkazem drużynowego). Jest to okres czasu, w którym należy wykonać zadania określone w opisie zdobycia sprawności. Po jego upłynięciu, próba zostaje zamknięta i oceniona przez Radę Drużyny, która decyduje o przyznaniu sprawności.
Zdobycie sprawności drużynowy ogłasza rozkazem i wpisuje do książeczki służbowej harcerza.
[edytuj] Główne sprawności harcerskie w ZHP
Sprawności są klasyfikowane i grupowane w zestawy i ciągi. Najważniejszymi i najpopularniejszymi sprawnościami są te, należące do tzw. podstawowego zestawu. Został on ustalony odgórnie i obowiązuje w całym ZHP. Wyróżniamy w nim następujące ciągi sprawności:
| Nazwa ciągu | Sprawności | |||
|---|---|---|---|---|
|
|
|
Mistrzowska | |
| Samarytańskie | Higienista | Sanitariusz | Ratownik | — |
| Przyrodnicze | Przyrodnik | Przyjaciel przyrody | Znawca przyrody | Ekolog |
| Puszczańskie | — | Robinson | Leśny człowiek | Trzy pióra |
| Kucharskie | Kuchcik | Kucharz | Kuchmistrz | — |
| Logistyczne - Finansowe | Oszczędny | Skarbnik | Finansista | — |
| Logistyczne - Obozowe | Sobieradek obozowy | Technik obozowy | Wyga obozowy | — |
| Logistyczne - Gospodarcze | Majsterklepka | Gospodarz | Kwatermistrz | Logistyk |
| Terenoznawcze | Obserwator | Terenoznawca | Topograf | Kartograf |
| Łącznościowe | Goniec | Łącznik | Zwiadowca | — |
| Harce | Harcownik | Organizator harców | Mistrz harców | — |
| Krajoznawcze | Wskazidroga | Przewodnik po... | Krajoznawca | — |
| Turystyczne | Łazik | Tramp | Wędrowiec | — |
| Językowe | Językoznawca | Tłumacz | Poliglota | — |
| Naukowe | Szperacz | Poszukiwacz | Badacz | — |
| Sportowe | Sportowiec | ... [1] | Olimpijczyk | — |
| Pływackie | Młody pływak | Pływak | Pływak doskonały | — |
| Artystyczne - Wokalne | Śpiewak | Pieśniarz | Wodzirej | — |
| Artystyczne - Instrumentalne | — | Grajek | Muzyk | Artysta |
| Społeczne | Młody obywatel | Obywatel | Obywatel RP | — |
| Komputerowe | Komputerowiec | Znawca komputerów | Informatyk | — |
- ↑ Nazwa dyscypliny, np. piłkarz, narciarz
Każdy ciąg zawiera cztery lub trzy sprawności, poszeregowane wg. poziomu trudności. Poza nimi, występują jeszcze zestawy dodatkowe, np. Drużyn Specjalnościowych, Drużyn Integracyjnych, i wspierające aktualne programy ZHP.
Drużyny i szczepy mogą też zgłaszać swoje projekty sprawności. Muszą być wtedy zatwierdzone przez Główną Kwaterę i umieszczone w oficjalnym spisie sprawności.
[edytuj] Sprawności harcerskie w ZHR
W ZHR sprawności są podzielone na grupy, odpowiadające dziedzinom wiedzy harcerskiej. W porównaniu z ZHP jest tu więcej sprawności okolicznościowych i sprawności charakteru, natomiast brakuje sprawności komputerowych:
| Nazwa grupy | Sprawności | |||
|---|---|---|---|---|
|
|
|
Mistrzowska | |
| Samarytańskie | Higienista | Sanitariusz Opiekun dzieci |
Ratownik Przyjaciel domu Opiekun chorych |
Samarytanin |
| Przyrodnicze | Przyrodnik Przyjaciel ptaków Młody ekolog |
Astronom Botanik Ekolog Znawca pogody Opiekun zwierzyny Grzybiarz Zoolog |
Zielarz Leśnik Ogrodnik Zielona sprawność Meteorolog Rolnik Hodowca |
— |
| Obozowe | Kuchcik Sobieradek obozowy Chatka Robinsona |
Kucharz Technik obozowy Gospodarz Leśny człowiek Przyjaciel lasu |
Kuchmistrz Wyga obozowy Saper Puszczanin Kwatermistrz |
Zarządca |
| Terenowe | Łącznik Obserwator Lekka stopa |
Sygnalista Tropiciel Terenoznawca Traper |
Łącznościowiec Zwiadowca Topograf |
Robinson |
| Turystyczne | Łazik Wskazidroga |
Włóczęga Przewodnik Eskimos Światowid |
Wędrowiec Krajoznawca Polarnik Globtroter |
Znawca wspólnoty polskiej Wyga Wyga górski Przewodnik po... Ambasador |
| Profesji | Sobieradek Bajtek Przyjaciel książki Cukiernik |
Majster Operator komputerowy Bibliofil Dziennikarz Fotoamator Kronikarz Kolekcjoner Alchemik Tropiciel dziejów |
Informatyk Redaktor Fotograf Tłumacz Modelarz Strażak Stolarz Mechanik Mechanik samochodowy Elektronik Elektrotechnik Introligator Etnograf Historyk |
Kierowca Programista |
| Sportowe | Sportowiec Łucznik Saneczkarz |
Gimnastyk Mistrz rakietki Lekkoatleta Koszykarz Piłkarz Narciarz Szachista Rowerzysta Łyżwiarz |
Miłośnik sportu Organizator sportu Arcymistrz Kolarz Narciarz doskonały Mistrz boiska |
— |
| Wodne | Wioślarz Żeglarz |
Pływak Bosman Szkutnik Junga Kajakarz |
Pływak doskonały Młodszy ratownik Kajakarz górski Sygnalista morski Nawigator Sternik manewrowy |
— |
| Artystyczne | Aktor Śpiewak |
Pieśniarz Tancerz Dobosz Grajek Lalkarz Zdobnik Recytator |
Wodzirej Trębacz Muzyk Plastyk Reżyser |
— |
| Patriotyczne | Więź pokoleń * | Więź pokoleń ** | Więź pokoleń *** | Więź pokoleń "M" |
| Charakteru | Mistrz musztry Dobry duszek Ministrant |
Tarcza świętego Jerzego Skrzat Liturgista Skała ducha Pielgrzym |
Organizator służby Twórca siebie Społecznik Mistrz ducha Włócznia świętego Jerzego Apostoł Trzy pióra |
— |
| Okolicznościowe | Wicek * Na grani * BS 2002 * Pamięć narodowa '99 * Małkowscy '99 * |
Wicek ** Na grani ** BS 2002 ** Pamięć narodowa '99 ** Małkowscy '99 ** Dzień papieski Jubileuszowa |
Wicek *** Na grani *** BS 2002 *** Pamięć narodowa '99 *** Małkowscy '99 *** Dzień papieski Jubileuszowa |
Wicek "M" BS 2002 "M" Pamięć narodowa '99 "M" Małkowscy '99 "M" Jubileuszowa |
| Adalbertus 1997 Przyjaciel misji afrykańskich Dzień papieski 2003 |
||||
[edytuj] Zespołowe odpowiedniki sprawności
Odznaki zdobywane grupowo, podobne do sprawności, to znaki służb i projekty starszoharcerskie. Są przeznaczone dla harcerzy starszych i wędrowników.
 |
Ten artykuł przedstawia sytuację z perspektywy zaledwie jednego lub kilku środowisk bądź organizacji harcerskich. Jeśli możesz, uzupełnij brakujące treści. |
