Taoizm
Z Wikipedii
| Taoizm | |
| Główna religia | Taoizm |
| Czas założenia | VI wiek p.n.e. |
| Wyznanie macierzyste | Taoizm pierwotny |
| Założyciel | Laozi |
| Klasyfikacja religii | |
Taoizm (czasem zapisywany jako daoizm) to tradycyjny chiński system filozoficzny i religijny. Stworzenie filozofii taoistycznej przypisuje się Laozi w VI wieku p.n.e., taoizm religijny miał powstać w II i III wieku n.e. Za najważniejsze księgi taoizmu uważane są Daodejing (Tao Te Ching) oraz Zhuangzi.
Taoizm był jednym, obok konfucjanizmu, z dwóch najważniejszych systemów filozoficzno–religijnych w Chinach. Taoizm religijny – w przeciwieństwie do względnie ortodoksyjnego konfucjanizmu – był jednak otwarty na zapożyczenia z innych wierzeń. W różnych okresach otwierał się na elementy konfucjanizmu, szamanizmu, buddyzmu, chrześcijaństwa i manicheizmu.
Spis treści |
[edytuj] Powstanie
Tradycyjnie przyjęto, że twórcą Taoizmu był Laozi, jednak w rzeczywistości nie jest to takie jasne. Czasy powstania taoizmu były czasami wielkich przemian politycznych i filozoficznych w Chinach. Wielu filozofów (m.in. Konfucjusz) właśnie wtedy rozpoczęło wygłaszać swe nauki. Niektórzy powstanie taoizmu przypisują legistom - filozofom uważającym prawo za największą wartość, promujących bierną postawę wobec świata oraz często określającym życie człowieka mianem Dao - drogi.
[edytuj] Taoizm filozoficzny
Taoizm filozoficzny (daojia) to jeden z głównych (obok konfucjanizmu i buddyzmu) kierunków klasycznej filozofii chińskiej. Związany jest nierozerwalnie z pojęciem tao. Tao jest esencją wszechświata, stanowiącą podłoże wszelkich zmian. Nie może być opisane słowami (a jeżeli - jak głosił Zhuangzi - to tylko za pomocą paradoksów), gdyż ciągle się zmienia, ponadto każdy opis jest jedynie przybliżeniem rzeczywistości. Można jednak poprzez rozwój duchowy osiągnąć stan mędrca taoistycznego i tym samym harmonię z tao.
Innym ważnym pojęciem w taoizmie filozoficznym jest wuwei. Dosłowne tłumaczenie to niedziałanie, a raczej działanie bez wysiłku, działanie w harmonii z tao. Jest to proces akceptowania i harmonizowania swego działania z nurtem wszechświata. Doświadczając tao i w ten sposób poznając je człowiek nabywa naturalnej cnoty te, która pozwala na osiągnięcie harmonii wuwei. Pod tym względem taoizm jest podobny do filozofii głoszonej przez stoików, owa zasada wu-wei polega na tym, iż istnieje jakiś plan (wg stoików był to plan boski, wg taoistów było to Tao). Stąd tez niechęć do ingerencji w odwieczne w prawa świata, gdyż tak owa byłaby sprzeczna z Tao. Innym niezwykle ważnym pojęciem jest: P'u (nieociosany kloc, P'u w języku chińskim oznacza uczciwy, prosty) chodzi, o to, że rzeczy w swym pierwotnym stanie posiadają własna naturalna moc. Jest ona niebywale krucha, delikatna. Odnalezienie w sobie tej mocy daje radość i szczęcie, gdyż odnajdujemy rzeczy takimi jakie one są w rzeczywistości, czyli jaka jest ich prawdziwa natura. Jest to także powiązane z zasadą wu-wei, gdyż nie działamy, czyli nie szukamy innej drogi zastosowania danego przedmiotu a wykorzystujemy jego naturalne właściwości.
Taoizm lekceważył drobiazgowość konfucjanizmu i państwowotwórcze wysiłki legistów, głosząc prostotę, pozorną słabość i ograniczenie porządku władzy i roli państwa do minimum. Sławne cytaty z Daodejing głoszą: "Im więcej ustaw i przepisów tym więcej przestępstw" i "Im mniej rządzi władca, tym lepiej powodzi się jego krajowi". Taoizm filozoficzny miał również duży wpływ na rozwój zen.
[edytuj] Etapy i przedstawiciele taoizmu filozoficznego[1]
- Pierwszy okres taoizmu
- Yang Zhu (V-III w. p.n.e.)
- Drugi okres taoizmu
- Trzeci okres taoizmu
- Neotaoizm
- Racjonaliści:
- Wang Bi (226-249)
- Guo Xiang (zm.ok.312 r n.e.)
- Komentarz do Zhuangzi
- Xiang Xiu (ok. 221 - ok. 300)
- Komentarz do Zhuangzi
- Sentymentaliści:
- Liu Yiqing (403-444)
- Współczesne zapiski nowych rozmów
- Liu Juna (463-521)
- Liu Yiqing (403-444)
- Racjonaliści:
[edytuj] Taoizm religijny
Taoizm religijny (daojiao) to rdzenna religia powstała przez połączenie filozofii taoistycznej z wierzeniami ludowymi i magicznymi. Głosi m.in. jedność zasad yin i yang, których wzajemne dopełnianie się w tao stanowi podstawę harmonii świata.
W roku 440 taoizm stał się na pewien czas oficjalną religią chińską. W roku 666 Laozi został deifikowany i wyniesiony ponad Buddę i Konfucjusza. Później wprowadzono do taoizmu mnóstwo bóstw z wierzeń ludowych, przez co taoizm religijny oddalił się znacznie od swych filozoficznych korzeni.
W czasach współczesnych taoizm religijny istnieje w Hongkongu i na Tajwanie.
Pięć żywiołów, czy też przemian taoizmu to kolejno: woda, drzewo, ogień, ziemia, metal.
Z taoizmem religijnym związane są też: medycyna chińska i nauka (proch czarny (dymny), wynaleziony przez taoistycznego chemika w Chinach w XI wieku), wewnętrzne style walki, techniki dywinacyjne np. w oparciu o Yijing (I Ching) (Księgę Przemian, jeden z Pięciu Klasyków chińskich, Alchemia, poszukiwanie sposobów na długowieczność, poszukiwania naturalnej równowagi energetycznej w otoczeniu człowieka Feng Shui.
W taoizmie religijnym wyszczególnić można dwa nurty[2], nurt ludowy i nurt świątynny . Nurt świątynny dzielimy na dwie główne gałęzie :
- Droga Słusznej Jedności ( Czeng-i-Dao ) - obejmuje te szkoły, które uciekają się do praktyk czarnoksięskich, takich jak amulety, talizmany i egzorcyzmy.
- Szkoła Pięciu Miar (Wudoumi Dao), która potem połączyła się z następną:
- Szkołą Niebiańskich Mistrzów (Tianshi Dao) i stworzyła teokratyczne państewko, które w obrębie Chin przetwało do 1927 r.
- Czang Dao-ling (Dżang Ling) (ok. 34 - ok. 156) - założyciel szkoły
- Szkoła Najwyższego Spokoju (Taiping Dao)
- Czang Czue (II w.)
- Szkoła Higieny Bogów Wewnętrznych (II-IV w.)
- Nefrytowy klasyk żółtej komnaty (ok. 200)
- Prawdziwy klasyk wielkiej tajemnicy
- Szkoła Czarodziejskiego Klejnotu (Ling-pao pai)
- Szkoła Doskonałego Objawienia (Czuan-czen Dao), której założycielem był Wang Czun-jang (Wang Cze, 1112-1170), dzieląca się na kilka sekt, z których najważniejsze to:
- Szkoła Północna ("Longmen - Smocze wrota") powstała w XIII w.
- Wand
- Czang Czun
- Szkoła Południowa
- Liu Hai-czan (X w.)
- Szkoła Wewnętrznego Eliksiru - święte teksty szkoły to Tajemnice złotego kwiatu
- Dżen Tuan (906-989)
- Dżang Po-tuan (984-1082)
- Szkoła Północna ("Longmen - Smocze wrota") powstała w XIII w.
[edytuj] Związki taoizmu z buddyzmem
Ok. 300 roku n.e. pojawiła się przypisywana Laozi księga Huahujing (wymowa: Huahu-dźin, czyli [Klasyczna] Księga o nawróceniu barbarzyńców). Opisuje ona działalność misjonarską mistrza Lao w Indiach, a zwłaszcza nauki przekazywane przez mistrza Buddzie. Była popularna w kręgach taoistycznych, a zwłaszcza wykorzystywana by dowieść wyższości nad buddyzmem i tego, że jest on jedynie hinduską odmianą taoizmu. W odpowiedzi na te ataki buddyści uznali ją za oszczerstwo, a także przesunęli datę urodzenia Buddy na XI wiek p.n.e., by wykluczyć jego powiązania z Laozi. Pozycja jest dziś praktycznie niedostępna. Wraz z inwazją buddyzmu w Chinach, obie doktryny uległy zespoleniu, co zaowocowało powstaniem buddyzmu chán (z którego wywodzi się zen). W rzeczywistości taoizm religijny przejął wiele doktryn buddyjskich jak reinkarnacja, obraz nieba i piekła, odpłacanie za nasze uczynki na ziemi. Przejęto także wiele pomniejszych bóstw buddyjskich. Te dwie religie różnią się jednak jeśli chodzi o istotę życia. Dla buddyzmu życie to cierpienie (dukkha), co kłóci się z pragnieniem nieśmiertelności i zadowolenia z życia taoistów.
Kamasutra:
Mimo, że te techniki uprawiania miłości pochodzą z Indii, kamasutra cieszyła się wielkim poparciem wśród taoistów. Wierzono, iż dzięki niej można osiągnąć lepsze zdrowie. Był to wg nich także żywy przykład na działanie jing i jang. Aby energia mężczyzny mogła wzrosnąć kobieta musiała osiągnąć fizyczne spełnienie.
Przypisy
- ↑ Źródło: http://religieifilozofie.prv.pl (za zgodą autora)
- ↑ Źródło: http://religieifilozofie.prv.pl (za zgodą autora)
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Taoizm Dzieła (Angielski)
- Rozdział z książki Piotra Listkiewicza "Tao, droga i sposób życia" - Studio Wydawnicze "Za próg", Australia, 2005.
