Teoria wyboru publicznego
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga dodania linków wewnętrznych. Jeśli możesz, dodaj je teraz. Linki do innych haseł: hasło, hasłowy, hasłami zapisujemy jako [[hasło]], ''[[hasło]]wy'', '''[[hasło|hasłami]]'''. |
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: styl. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
Teoria wyboru publicznego - Można zaliczyć ją do ekonomii instytucjonalnej, a zwłaszcza do jej nurtu zwanego nową ekonomią instytucjonalną. Teoria wyboru publicznego bada przede wszystkim proces kształtowania instytucji w sferze polityki. Teoria wyboru społecznego, wykorzystując wiele osiągnięć z zakresu normatywnej teorii wyboru społecznego, rozwija się głównie w kierunku teorii opisowo- wyjaśniającej i predykcyjnej. Posługuje się ona samymi prawami, jakich ekonomiści używają do analizy ludzkich zachowań na rynku. Ekonomiści ci zakładają, że ludzie motywowani są tylko przez swój własny interes. I chociaż czasami ludzie zachowują się w pewny sposób w trosce o dobro innych ludzi, dominującym bodźcem zachowania jest troska o własne interesy. Nie ma znaczenia czy chodzi o pracownika, pracodawcę, czy konsumenta. Ekonomiści badający teorię wyboru publicznego przyjmują to samo założenie- nawet ludzie zajmujący się polityką, mimo że mają na celu troskę o innych, w głównej mierze i tak myślą tylko o swoim interesie. Teoria wyboru publicznego korzysta z badań empirycznych i stanowi ważną podstawę decyzji strategicznych i planistycznych. Jest istotnym i coraz powszechniejszym źródłem wiedzy o mechanizmach i prawidłowościach funkcjonowania społeczeństwa. Znaczna część tej teorii dotyczy wyboru metod głosowania i agregacji preferencji indywidualnych.
Spis treści |
[edytuj] Czym się zajmuje teoria wyboru publicznego
Sfera zainteresowań teorii wyboru publicznego:
- Problematyka związana z głosowaniem:
- Paradoksy wyboru społecznego
- Metody głosowania i systemy wyborcze
- Agregacja preferencji
- Efektywność rynku wyborczego
- Warunki równowagi na rynku wyborczym
- Wybór w warunkach demokracji
- Funkcjonowanie demokracji bezpośredniej
- Funkcjonowanie demokracji reprezentacyjnej
- Równowaga, konkurencyjność i efektywność w politycznym systemie demokracji
- Teoria umowy społecznej i ładu konstytucyjnego
- Źródła umowy społecznej jako podstawy instytucjonalizacji życia społecznego
- Instytucjonalne fundamenty sprawiedliwego ładu społecznego
- Ekonomia polityczna ładu konstytucyjnego
- Konstytucyjne uprawnienia obywateli i ekonomiczne skutki tych uprawnień
- Ekonomiczna teoria władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej
- Teoria regulacji gospodarki
- Teoria finansów publicznych
- Rola ideologii grup interesu i koalicji politycznych
- Źródła władzy komitetów i komisji parlamentarnych
- Modele równowagi w funkcjonowaniu parlamentu
- Teorie i modele biurokracji
- Ekonomiczne zachowania sędziów
- Efektywność prawa zwyczajowego
- Efektywność i konkurencyjność w systemie trójpodziału władzy
- Teoria grup interesu i koalicji dystrybucyjnych
- Ekonomiczne motywy i warunki działań zbiorowych
- Analiza skuteczności i efektywności grup interesu
- Wpływ działalności grup interesu na efektywność gospodarki narodowej
- Pozytywne i negatywne skutki lobbingu
- Grupy interesu a stabilność instytucjonalna gospodarki
- Teoria pogoni za rentą
- Metody ograniczania zjawiska pogoni za rentą polityczną
- Analiza negatywnego pływu pogoni za renta polityczna na poziom dobrobytu
- Sposoby uzyskiwania renty politycznej
- Renty ekonomiczne i renty polityczne: ich źródła oraz efekty społeczno-gospodarcze
Mając podstawy w ekonomii neoklasycznej, znalazła szerokie zastosowanie m. in. w socjologii. Teorię tą uważa się za szczególną postać teorii racjonalnego wyboru.
[edytuj] Fundamenty teorii
Fundamentami tej teorii są następujące elementy:
- - Indywidualizm metodologiczny
- - Zasada maksymalizacji lub optymalizacji
- - Koncepcja optimum społecznego
- - Koncepcja równowagi systemu
- - Koncepcja kapitału społecznego
- - Koncepcja instytucji
- - Założenie o społecznych źródłach uprawnień
- - Możliwość poprawy użyteczności przez zrzeczenie się kontroli
[edytuj] Początki teorii i przedstawiciele
Teoria ta rozwinęła się przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, gdzie istnieją jej największe szkoły- Szkoła Virginii, szkoła Chicago i szkoła Rochester. Za prekursora badań nad tą teorią uważa się jednak Duncana Blacka, profesora Glasgow University, którego artykuł „On the Rationale of Group Decision Making” był inspiracją dla wielu badaczy i nadal należy do kanonu podstawowych lektur z dziedziny teorii wyboru publicznego. Teorią tą zajmowali się również James M. Buchanan, Gordon Tullock, Kenneth Arrow.
[edytuj] Źródła
- Teoria wyboru publicznego - Wstęp do ekonomicznej analizy polityki i funkcjonowania sfery publicznej; Wilkin Jerzy (red.), Warszawa : Scholar, 2005
- http://www.econlib.org/Library/Enc/PublicChoiceTheory.html
