Termometr rtęciowy
Z Wikipedii
Termometr rtęciowy - termometr cieczowy, w którym do pomiaru temperatury wykorzystuje się rtęć.
Galileusz był w 1582 r. o krok od wynalezienia termometru. Skonstruował on przyrząd nazwany termoskopem. Wewnątrz tego urządzenia nad pojemnikiem z wodą znajdowała się otwarta u dołu rurka, w której poziom wody zmieniał się wraz z wahaniami temperatury. Niestety, przyrząd ten reagował również na zmiany ciśnienia powietrza. Aparat Galileusza zafascynował toskańskiego księcia Ferdynanda II, który eksperymentował z nim na początku XVII wieku. W 1644 odizolował rurkę od otaczającego powietrza, uniezależniając ją w ten sposób od wahań ciśnienia.
Pierwszym przyrządem przypominającym z wyglądu współczesne termometry był jednak termometr rtęciowy. Został on udoskonalony na początku XVIII wieku przez pochodzącego z Gdańska, a osiadłego w Holandii fizyka - Daniela Gabriela Fahrenheita. Działanie tego rodzaju termometru oparte jest na zasadzie rozszerzania się cieczy podczas zmiany temperatury. Przyrząd pomiarowy składa się z wąskiej, szklanej rurki (kapilary) ze zbiorniczkiem na ciecz u dołu. Zbiorniczek wypełniony jest cieczą, np. rtęcią. W miarę wzrostu temperatury ciecz się rozszerza i jest wypychana w górę rurki (gdzie panują warunki zbliżone do próżni). Temperaturę można odczytać na skali, znajdującej się na rurce lub obok niej. Fahrenheit wprowadził skalę pomiaru temperatury, nazwaną później jego nazwiskiem. Skala Fahrenheita była powszechnie używana w przeszłości, dzisiaj jednak preferuje się skalę Celsjusza - skalę termometryczną, zaproponowaną w 1742 przez szwedzkiego astronoma, Andersa Celsiusa.
Termometr rtęciowy po raz pierwszy został użyty do mierzenia temperatury ludzkiego ciała w 1867 przez lekarza Thomasa Alibutta.
Parlament Europejski w swojej dyrektywie, z uwagi na szkodliwość rtęci na zdrowie człowieka, rekomenduje wycofanie się z korzystania z termometrów rtęciowych w celach medycznych.
W miejsce rtęci stosuje się też inne ciecze. Do konstrukcji termometrów cieczowych używa się cieczy o możliwie niskiej temperaturze krzepnięcia, wysokiej temperaturze wrzenia oraz dużej i liniowej rozszerzalności cieplnej. W praktyce używa się rtęci oraz alkoholi - zwłaszcza izopropanolu.
Modyfikacje (elementy ruchome) wprowadzane do rurki termometru pozwalają dokonywać pomiaru wartości minimalnej lub maksymalnej w przedziale od momentu ustawienia termometru do odczytu.
[edytuj] Utylizacja stłuczonego termometru
Rtęć zawarta w termometrach rtęciowych jest toksyczna. W przypadku stłuczenia termometru należy zabezpieczyć miejsce przed dziećmi i zwierzętami domowymi, aby uniknąć roznoszenia resztek rtęci. Kawałki upadającego na podłogę termometru mogą się rozprysnąć na odległość nawet kilku metrów. Do sprzątania nie należy używać w żadnym wypadku odkurzacza! Należy natychmiast zabezpieczyć ręce gumowymi rękawiczkami i za pomocą wilgotnych ręczników papierowych, ewentualnie papieru toaletowego, usunąć resztki szkła i rtęci. Zebrane resztki termometru, ręczników i rękawiczki zabezpieczyć, umieszczając je w szczelnym opakowaniu foliowym, które na koniec zaklejamy taśmą klejącą. Tak zabezpieczone odpady przekazujemy do lokalnego punktu zbierania odpadów.
