Tiglatpilesar III

Z Wikipedii

Alabastrowa płaskorzeżba przedstawiająca Tiglatpilesara III, z pałacu Tiglatpilesara w mieście Kalchu, pochodząca z lat 80. VIII wieku p.n.e.

Tiglatpilesar III (Tiglatpilezar III) – król Asyrii w latach 745-727 p.n.e. Obalił Aszurnirariego V w 746 p.n.e.

Nieznanego pochodzenia, w jednej ze swoich inskrypcji nazywa się jednak synem Salmanasara IV.

Wprowadził wiele reform. Między innymi zreorganizował administrację podbitych prowincji, gdzie mianował namiestników zwanych bêl pihâti lub šaknu. Podzielił prowincje na obwody qannu. Powołał też armię zawodową - pułk królewski, obok armii podstawowej. W jego skład wchodzili głównie najemnicy z prowincji peryferyjnych. Za czasów jego rządów konnica w znacznym stopniu wyparła wozy bojowe.

Tiglatpilesar zainicjował, kontynuowany przez jego następców, zwyczaj masowych deportacji i przemieszania ludów: m.in. ludność Hamy w góry Zagros czy Babilończyków do Asyrii. Przyczyniło się to do "arameizacji" Imperium.

W roku 744 p.n.e. liczni wasale syryjscy podnieśli bunt i zawiązali koalicję przeciw Asyrii. Należeli do niej m.in. król Damaszku Rezin (Rasjan), król Hamatu Enilu, król Karkemisz Pisiris, król Kue Urikki, król Sam'al Panammu oraz władca państwa Arpad. Tiglatpilesar odniósł zwycięstwo nad koalicją w bitwie pod Kištan nad Eufratem. W 736 p.n.e., po trzyletnim oblężeniu, Asyryjczycy zdobyli Arpad.

W latach 739 p.n.e. i 736 p.n.e. Tiglatpilesar wykorzystał osłabienie Urartu i zajął pograniczne prowincje w kraju Nairi.

W 735 p.n.e. Tiglatpilesar wyprawił się przeciw Urartu i spustoszył jego terytorium. Nie zdołał jednak zdobyć ani Tuszpy, ani innych ważnych miast.

W 732 p.n.e. zbuntował się król Damaszku Razin. Tiglatpilesar zdobył miasto i zabił buntownika. Państwo damasceńskie zostało inkorporowane do Asyrii - rządził nim odtąd gubernator. Po drodze Tiglatpilesar zmusił do uległości Judę i Izrael. Jego władzę uznali wtedy także władcy Filistynów.

W 731 p.n.e. zaangażował się w interwencję w Babilonii, gdzie chaldejski szejk Ukinizer z plemienia Bit-Ammukkani obalił poprzedniego uzurpatora, Nabu-szum-ukina. Tiglatpilesar wkroczył do Babilonii, zmusił do posłuchu władców plemion i państewek aramejskich i chaldejskich, jednak sam uzurpator schronił się w mieście Sipa, a pora roku uniemożliwiła Asyryjczykom obleganie go.

W 729 p.n.e. Tiglatpilesar zdobył miasto Sipa kładąc kres uzurpacji Ukinizera. Powróciwszy do Babilonu koronował się na króla jako Pulu, co uczeni interpretują jako formę skrótu imienia Tiglat-Pilesar. W ten sposób ustanowił unię personalną między Asyrią a Babilonią. Aby przyciągnąć do siebie elity babilońskie i uzyskać akceptację ludności, składał ofiary w babilońskich świątyniach, prowadził liberalną politykę ekonomiczną i trzymał w ryzach Chaldejczyków.