Trzej muszkieterowie
Z Wikipedii
Trzej muszkieterowie (fr. Les Trois Mousquetaires), pierwsza część słynnej trylogii o czterech muszkieterach - Atosie, Portosie, Aramisie i D'Artagnanie. Jest jedną z najsłynniejszych powieści Aleksandra Dumasa oraz powieści płaszcza i szpady. Została wielokrotnie zekranizowana i przetłumaczona na większość języków świata. Kolejne części to W dwadzieścia lat później oraz Wicehrabia de Bragelonne. Akcja jest osadzona w pierwszej połowie XVII wieku we Francji i Anglii.
Utwór został pierwszy raz wydany w formie powieści w odcinkach w dzienniku Le Siècle w miesiącach marzec - lipiec 1844, a następnie w formie książkowej w tym samym roku przez wydawnictwo Baudry.
Spis treści |
[edytuj] Treść
Osiemnastoletni Gaskończyk d'Artagnan opuszcza rodzinne Tarbes, by wstąpić do elitarnej formacji muszkieterów królewskich. Od początku młodzieniec wplątuje się w liczne kłopoty: najpierw traci list polecający do kapitana muszkieterów de Tréville'a, skradziony mu przez agenta Richelieu Rocheforta, a następnie, już w Paryżu, przez nieszczęśliwy zbieg okoliczności zostaje wyzwany na pojedynek kolejno przez trzech słąwnych muszkieterów - Atosa, Portosa i Aramisa. Do walki jednak nie dochodzi, gdy na miejscu pojedynku (notabene nielegalnego) pojawiają się członkowie konkurencyjnej jednostki gwardzistów kardynalskich. Wywiązuje się starcie, w którym d'Artagnan bierze stronę swoich niedoszłych przeciwników i przyczynia się do pokonania kardynalistów. Dzięki temu osiągnięciu zdobywa zarówno prawo do wstąpienia w szeregi gwardzistów przygotowujących się do zostania muszkieterami oraz przyjaźń Atosa, Portosa i Aramisa.
D'Artagnan równocześnie rozpoczyna romans z sąsiadką, Konstancją Bonacieux, służącą królowej Anny Austriaczki. Konstancja opowiada mu, iż kardynał Richelieu zamierza skompromitować królową poprzez ujawnienie jej pozamałżeńskiego związku z księciem Buckingham. D'Artagnan i jego przyjaciele udaremniają ten plan, podejmując ryzykowną wyprawę do Anglii, w czasie której wszyscy przyjaciele Gaskończyka zostają ranni. Po powrocie do Paryża główny bohater odkrywa jednak, że Konstancja została porwana na rozkaz Richelieu. Jej poszukiwania nie przynoszą rezultatu; w dodatku czwórka przyjaciół dostaje polecenie dołączenia do wojsk oblegających La Rochelle. W czasie przygotowań do wyjazdu d'Artagnan bije się w pojedynku z angielskim lordem de Winter, jednak nie zabija go, a ten w akcie wdzięczności przedstawia go swojej bratowej Milady de Winter. Między piękną kobietą a d'Artagnanem zawiązuje się romans; młodzieniec nie wie, że ma do czynienia z agentką Richelieu. Znajomość gwałtownie kończy się, gdy mężczyzna przypadkowo odkrywa na ramieniu Milady wypalony kwiat lilii. Kobieta dwukrotnie nasyła zabójców na d'Artagnana, jednak bez skutku.
W czasie oblężenia La Rochelle Atos, Portos i Aramis przypadkowo dowiadują się o planach zamordowania Buckinghama i d'Artagnana, jakie snują kardynał razem z wierną Milady, a Atos odbiera Milady pisemne zezwolenie na likwidację Gaskończyka, odkrywając przy okazji, że kobieta jest jego zaginioną żoną Anne de Bueil. Zaalarmowany o całej sytuacji d'Artagnan informuje lorda de Winter o prawdziwym obliczu jego bratowej, co skłania go do zamknięcia jej w areszcie domowym. Milady uwodzi jednak swojego strażnika Feltona i ucieka do Francji, gdzie ukrywa się w klasztorze karmelitanek w Béthune. W tym samym miejscu królowa Francji kazała niegdyś ukryć przed zemstą kardynała Konstancję Bonacieux. Dowiedziawszy się o związkach Konstancji i d'Artagnana Milady morduje ją na chwilę przed pojawieniem się muszkieterów w klasztorze. Nie ucieka jednak daleko - schwytana w pobliskim Armentierès zostaje "osądzona" przez muszkieterów oraz braci jej dwóch ofiar - kata z Lille oraz lorda de Winter, którego brata otruła. Jednogłośnie zostaje uznana za godną śmierci i ścięta. Muszkieterowie wracają do Paryża, gdzie d'Artagnan otrzymuje nominację na porucznika muszkieterów i godzi się z kardynałem. Portos i Aramis opuszczają służbę wojskową.
[edytuj] Kontekst historyczny
Dumas dosyć wiernie oddaje stosunki panujące na dworze królewskim: rywalizację między Ludwikiem XIII i kardynałem Richelieu o wpływy i władzę, nienawiść kardynała do królowej, wrogość między konkurencyjnymi formacjami muszkieterów kardynaliskich i królewskich. Wizerunki króla i kardynała są jednak uproszczone ostro nacechowane - czytelnicy nie dowiadują się o dyplomatycznej skuteczności Richelieu i jego sukcesach politycznych, człowiek ten ukazany jest przede wszystkim jako człowiek bezwzględny, intrygant pozbawiony wszelkich moralnych hamulców. Dumas nadmiernie podkreślił też słabość króla oraz jego skomplikowane stosunki z małżonką. Stosunkowo najbliższa rzeczywistości jest Anna Austriaczka, choć i ona podlega idealizacji (podkreślana jest jej wielka uroda, duma i honor). Autentyczni są przyjaciółka królowej de Chevreuse, kapitan de Treville (Jean du Peyrer hrabia de Treville) oraz John Felton.
[edytuj] Pierwowzory bohaterów fikcyjnych
Czwórka muszkieterów luźno oparta jest na następujących osobach:
- D'Artagnan : Charles de Batz de Castelmore d'Artagnan. Muszkieter królewski, działający jednak w czasach późniejszych niż bohater literacki (miał 15 lat w czasie oblężenia La Rochelle.
- Athos : Armand de Sillègue d'Athos d'Autevielle
- Porthos : Isaac de Portau
- Aramis : Henri d’Aramitz
Całkowitym wytworem wyobraźni autora są natomiast Milady de Winter oraz Rochefort, czołowi agenci kardynała i zarazem antagoniści w utworze.
[edytuj] Źródła "Trzech muszkieterów"
Pomysł powieści narodził się po lekturze pamiętników gaskońskiego muszkietera Charlesa de Batza, późniejszego pierwowzoru d'Artagnana. Dumas wykorzystał z nich wiele autentycznych epizodów oraz szczegółów codziennego życia królewskich żołnierzy, chociaż przeniósł całą akcję w czasie w bardziej dramatyczny okres w historii Francji. Dumas korzystał również z innych pamiętników z epoki oraz z rad swojego stałego współpracownika, historyka Augusta Maqueta.
[edytuj] Recepcja i znaczenie utworu
"Trzej muszkieterowie" odnieśli natychmiastowy sukces, który zaowocował powstaniem teatralnej przeróbki oraz trzech tłumaczeń na j. angielski już w 1846. Powstały również liczne utwory pisarzy mniejszej rangi, którzy otwarcie nawiązując do "Trzech muszkieterów" (głównie poprzez kontynuacje) mieli nadzieję zyskanie sławy.
Dumas w istotny sposób przyczynił się do popularyzacji specyficznego typu powieści historycznej, ukazującego losy fikcyjnego bohatera na tle wiernie przedstawionych wydarzeń historycznych. Stworzył również nowy wariant bohatera pozytywnego - odważnego, szlachetnego, lecz stale wikłającego się w kłopoty przez zły zbieg okoliczności lub też z powodu zbytniej brawury. Do legendy przeszła dewiza muszkieterów - Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego. Dzieło było kilkadziesiąt razy przenoszone na ekran.
[edytuj] Wybrane dzieła literackie nawiązujące do fabuły powieści
W kolejności chronologicznej:
- Anicet Dumanoir, Porthos à la recherche d'un équipement, 1845
- Auguste Blanquet Les Amours de d'Artagnan, 1858
- Albert Maurin, Les Véritables Mémoires de d'Artagnan, 1874
- Roger Nimier, D'Artagnan amoureux, 1970
- Le fils de Porthos (sztuka teatru Ambigu)
- Yak Rivais, Milady mon amour, 1986
- Nicolas Harin, Le Retour des trois mousquetaires, 1997
- Martin Winkler, Les Trois Médecins, 2006
