Wikipedysta:Tvmsi/test
Z Wikipedii
Słowniczek pojęć filmowych
Terminy zaczerpnięto z książki Zygmunta Dusia "Podstawy montażu filmowego". Rozszerzam o najnowsze pojęcia. Treminy pogrubione zostały przeredagowane. Terminy pisane WIELKIMI LITERAMI - należy przeredagować. Hasła - (puste, bez objaśnień) należy napisać. Zdjęcia z prawej strony. Zapraszam do współpracy.
Ludzie związani z kinematografią posługują się własnym językiem filmu. Słowniczek ten wyjaśnia niektóre terminy stosowane podczas produkcji kinowych i telewizyjnych.
Spis treści |
[edytuj] Alfabetyczny spis terminów
[edytuj] A
- Adaptacja - przystosowanie dzieła literackiego do potrzeb innego odbiorcy niż to przewidywał autor, ale z założeniem oddziaływania na psychikę widza tak, ażeby wywołać u niego te same uczucia, co podczas czytania książki. Adaptujący staje się nie tyle tłumaczem, co artystą, który wychodząc od jednego dzieła tworzy drugie – odrębne. Film i powieść to zupełnie dwie różne rzeczy. Mamy trzy rodzaje adaptacji filmowych - ekranizacja, autorska i swobodna.
- Akcja - określenie (zwykle logicznego) ciągu zdarzeń w filmie. (Akcja filmu).
- Hasło Akcja! podawane jest przez reżysera dla ekipy filmowej, oznacza początek filmowania ujęcia.
- Akt - film ze względów montażowych dzieli się na akty. Taki podział jest niezbędny przy projekcji filmu w kinie, w trakcie wymiany taśm filmowych w projektorach.
- Aktor - osoba wcielająca się w odgrywaną postać.
- Animacja poklatkowa - technika kręcenia filmów polegająca na filmowaniu obiektów po jednej klatce
- Animacja komputerowa - technika produkcji filmów za pomocą oprogramowania komputerowego.
- Asynchron - sytuacja w której dźwięk nie jest zsynchronizowany z obrazem. Np. na ekranie widać ruch ust aktora, który nie zgadza się ze słyszanym dźwiękiem.
[edytuj] B
- Blank - odcinek czystej, nie używanej taśmy filmowej, służący jako rozbiegówka a także końcówka każdej rolki filmu.
- Blenda - lekka, łatwo przenośna płaszczyzna odbijająca światło, zwykle srebrna lub złota. Służy do doświetlania obiektów filmowanych światłem odbitym.
[edytuj] C
- Ciągłość filmowa - ułożenie ujęć w logiczną całość w taki sposób by bez zakłóceń widz mógł śledzić akcję filmu.
- Cięcie - raptowne przejście jednego ujęcia w drugie. Np. ujęcie 1: "aktor stoi", ujęcie 2: "zbliżenie zegarka".
- Czołówka - wszelkie napisy na początku filmu. Zwykle są to: tytuł filmu, nazwiska głównych aktorów i twórców.
[edytuj] D
- Dialogista - osoba pisząca dialogi do filmów.
- Dubbing - stosowany jest przy filmach obcojęzycznych. Polega na zastąpieniu dialogów i komentarzy lokalną wersją językową.
- Dubel - powtórne nagranie i wykonanie nakręconego wcześniej ujęcia.
- DVD - (ang. Digital Versatile Disc – cyfrowy dysk ogólnego przeznaczenia) – standard zapisu danych na optycznym nośniku danych, podobnym do CD-ROM (te same wymiary: 12 lub 8 cm) lecz o większej pojemności uzyskanej dzięki zwiększeniu gęstości zapisu.
- Dźwięk - warstwa akustyczna filmu. Na dźwięk w filmie składają się:
- Dialogi - kwestie wypowiadane przez aktorów.
- Efekty gwaru - nieczytelne odgłosy rozmów np. w zatłoczonej restauracji.
- Efekty tła - każda historia dzieje się w konkretnym tle dźwiękowym np. na ulicy słychać przejeżdżające samochody, pracujące silniki, pisk opon; w kościele słychać lekki pogłos a na szkolnym korytarzu - przekrzykujące się dzieci i dzwonek wzywający na lekcję.
- Efekty specjalne - dźwięki dograne dodatkowo, czasami tworzone za pomocą oprogramowania komputerowego np. wystrzał armatni, odgłosy w statku kosmicznym, wybuchy, odgłos płynącego podwodnego okrętu.
- Efekty synchroniczne - dźwięki nagrane w studiu i podłożone pod obraz np. kroki idącego człowieka, dźwięk spuszczanej wody, dźwięk uderzającej kropli wody, szuranie, dźwięk tłuczonego szkła.
- Muzyka - utwory muzyczne skomponowane do filmu.
- Off - dźwięk słyszany spoza kadru, nagrywany zwykle w studio.
- Setka - (inaczej: dźwięk stuprocentowy) dźwięk nagrany jednocześnie z obrazem.
[edytuj] E
- Ekran - biała płaszczyzna na której wyświetlany jest film.
- Ekranizacja - nakręcenie wersji filmowej sztuki teatralnej, baletu, powieści, książki. Wersja filmowa bardzo często różni się wielce od swojego pierwowzoru. Często jest to spowodowane różnicami w medium przekazu, lecz zdarzają się różnice wynikające ze sposobu rozumienia dzieła przez reżysera danej ekranizacji.
[edytuj] F
- Fabuła - zdarzenia, wątki i motywy przedstawione w filmie powiązane czasowo i przyczynowo; potocznie treść utworu.
- Feinschnitt - ostateczny montaż filmu, nadanie filmowi końcowego kształtu.
- Figura Montażowa - wersja kolejności ujęć we fragmencie sceny. W trudnych scenach montuje się kilka figur montażowych a następnie wybiera najlepszą.
- Film dokumentalny - tworzywem w produkcji takiego filmu jest rzeczywistość realna (prawdziwi ludzie, wydarzenia i miejsca) przetworzona do formy artystycznej za pomocą filmowych środków wyrazu.
- Film fabularny – film fikcji, film aktorski przeznaczony głównie do wyświetlania w kinach. Jeden z głównych rodzajów filmowych obok filmu animowanego, filmu dokumentalnego i filmu oświatowego. Posiada fabułę, czyli dramaturgiczną, najczęściej wielowątkową opowieść. Bohaterowie są grani przez aktorów.
[edytuj] G
- Gag - chwyt sytuacyjny, nieprzewidywalny efekt w akcji.
[edytuj] I
- Interpunkcja - sposób montażu polegający na stosowaniu efektów: wyciemnienia, przenikania, rozjaśniania, stop-klatki miedzy ujęciami.
[edytuj] J
- Jazda kamery - w trakcie filmowania ujęcia kamera porusza sie na wózku, kranie, platformie lub innych pojazdach.
[edytuj] K
- Kamera filmowa - urządzenie o działaniu zbliżonym do aparatu fotograficznego, ciężka, kosztowna, profesjonalna odmiana kamery. Kamera filmowa wykonuje sekwencję wysokiej jakości zdjęć w bardzo krótkich odstępach czasu i rejestruje je na taśmie filmowej. Obecnie w profesjonalnych produkcjach stosuje się zazwyczaj kamery filmowe wykorzystujące taśmy filmowe 35 mm. Kamer filmowych nie należy mylić z mniej skomplikowanymi kamerami telewizyjnymi używanymi między innymi do nagrywania materiałów dla wiadomości telewizyjnych. Cechą charakterystyczną profesjonalnych kamer jest (czasem dość dużych rozmiarów) zasobnik na taśmę filmową.
- Kadr - przestrzeń widziana przez obiektyw kamery.
- Kadrowanie - czynności prowadzące do prawidłowego skomponowania obrazu widzianego przez obiektyw kamery.
- Kąt widzenia kamery - kąt pomiędzy osią obiektywu prostopadłą do filmowanego obiektu.
- Klaps - tabliczka z zapisanym numerem ujęcia i dźwięku. Do górnej części tabliczki przymocowana jest deseczka której uderzenie (klaps) służy do synchronizacji taśm obrazu i dźwięku.
- Klapserka - inaczej sekretarka planu. Do jej zadań należą wykonywanie klapsów oraz pisanie raportów dziennych z planu.
- Klatka filmu - pojedyncze zdjęcie na taśmie filmowej. Zobacz też Taśma filmowa 35 mm
- Kluczowanie - w kinematografii nakładanie na obraz pewnego fragmentu innego obrazu. Fragment nakładany wyodrębnia się z całości poprzez wykluczenie np. koloru tła, czyli posiadając obraz z kamery i np. plansze koloru jaskrawo-zielonego z logiem koloru białego jako drugie źródło, możemy uzyskać obraz z kamery z logiem, jeśli wykluczymy kolor jaskrawo-zielony z drugiego źródła.
- Kontrapunkt wizualno - dźwiękowy - zamierzony dysonans między widzianym obrazem a słyszanym dźwiękiem. Np. na ekranie widać bawiące się dzieci a w warstwie dźwiękowej - słychać strzały i krzyk konających ludzi.
- Kontrplan - przemieszczenie kamery na przeciwną stronę planu zdjęciowego. Filmowanie z drugiej strony.
- Kran - rodzaj dźwigu służącego do przemieszczania kamery z operatorem lub samej kamery podczas kręcenia zdjęć.
[edytuj] L
- Lista dialogowa - spis dialogów wykorzystywanych przy produkcji filmu.
- Luks (lx) - jednostka natężenia oświetlenia E w układzie SI (Jednostka pochodna układu SI).
[edytuj] M
- Montaż dźwięku - operacja polegająca na miksowaniu dialogów, dźwięków efektowych itp. i synchronizowanie ich z obrazem. Zobacz też: Przegląd zagadnień z zakresu cyfrowego przetwarzania sygnałów
- Montaż równoległy - technika montażowa polegająca na naprzemiennym łączeniu scen z dwu lub więcej miejsc, dziejących się w tym samym lub różnym czasie. Np. naprzemienne pokazywanie scen z centrum kontroli lotów i ze statku kosmicznego.
- Montaż skojarzeń - takie łączenie ujęć by ich następstwo wywoływało określone skojarzenia. Np. jeśli po ujęciu jadącego szybko kierowcy nastąpi ujęcie stojącego przy drodze policjanta w widzu zrodzi się skojarzenie: policjant za chwilę zatrzyma kierowcę.
- Montaż zdarzeń - łączenie ujęć opisujących to samo miejsce i czas.
- Montaż przyczynowo - skutkowy - przyczyna rodzi skutek: po ujęciu z ręki wypada flaszka nitrogliceryny powinno nastąpić ujęcie silny wybuch.
[edytuj] N
- Najazd kamery - kamera przemieszcza się w stronę obiektu filmowanego jadąc na wózku, kranie itp.
- Najazd może zostać wykonany przez użycie transfokatora (obiektywu o zmiennej ogniskowej).
- Negatyw obrazu - naświetlona taśma filmowa po nakręceniu na niej obrazów filmowych w kamerze. Negatyw jest najważniejszym spośród wszystkich tzw. materiałów wyjściowych filmu, służących do wyprodukowania kopii pokazowych. Zobacz też Negatyw.
- Nośnik obrazu - wszelkie media służące do przenoszenia i przechowywania obrazu: taśma filmowa, taśma magnetyczna, płyta DVD, dysk twardy.
[edytuj] O
- Odjazd kamery - kamera oddala sie od filmowanego obiektu np. na wózku.
- Podobny efekt można uzyskać używając transfokatora.
- Okres postprodukcyjny - czas od zakończenia zdjęć do premiery.
- Operator kamery - (inaczej: szwenker) osoba obsługująca kamerę podczas kręcenia zdjęć.
- Operator dźwięku - osoba odpowiedzialna za nagranie dźwięku na planie i ścieżkę dźwiękową filmu.
[edytuj] P
- Panorama - rodzaj ujęcia filmowego. Wykonuje je się poprzez obrót kamery w pionie lub poziomie. Także w kierunkach pośrednich.
- Parasol - urządzenie silnie odbijające światło w kształcie parasola. Służy do rozpraszania strumienia światła.
- Pilot - taśma dźwiękowa nagrana na planie synchronicznie z obrazem ujęcia. Zawiera najczęściej dialogi, które wchodzą do filmu albo służą do późniejszych postsynchronów.
- Plan - miejsce w którym realizowane są zdjęcia.
- Plan - (rodzaj ujęcia filmowego). Określenie przestrzeni obejmowanej przez obiektyw kamery:
-
- Amerykański plan - obejmuje aktorów od kolan w górę,
- Detal - rodzaj ujęcia filmowego przedstawiającego szczegół filmowanego obiektu - np. zaciśnięta pięść, trybik w zegarku, łzę spływającą z oka, palec naciskający przycisk.
- Ogólny - pokazuje miejsce akcji np. całe pomieszczenie. Umiejscawia akcję w przestrzeni.
- Półzbliżenie - jeden z rodzajów "bliskich" planów filmowych. Ukazuje popiersie postaci ludzkiej, jej mimikę, gestykulację, emocje.Chodzi w nim głównie o ukazanie szczegółów ubioru postaci lub cech szczególnych zwierzęcia.
- Total - pokazuje więcej niż plan ogólny np. plaża z opalającymi sie ludźmi, w tle horyzont.
- Zbliżenie - pokazuje np. twarz człowieka, dziecko w wózku.
- Plany od największego do najmniejszego: total, ogólny, amerykański, zbliżenie, półzbliżenie, detal.
- Plan sytuacyjny - prosty szkic określający sytuację na planie a także miejsce ustawienia kamery.
- Plener - miejsce kręcenia zdjęć poza studiem, pomieszczeniami.
- Playback - technika filmowania ujęć w której najpierw nagrywany jest dźwięk a później dogrywane są zdjęcia. Tak filmowane się teledyski.
- Podwójna ekspozycja - technika filmowania w której ten sam negatyw naświetla się wielokrotnie.
- Postprodukcja - czynności wykonywane po okresie zdjęciowym np. montaż, postsynchrony,
- Postsynchron - podłożenie i synchronizacja dźwięku nagranego w studiu z obrazem.
- Półzbliżenie - rodzaj planu filmowego w którym postać filmowana jest od piersi w górę.
- Przebitka - rodzaj ujęcia pomagającego w płynnym montażu scen nie biorącego udziału w głównym nurcie narracji. Np. "ujęcie mówiącego aktora", "ujęcie tykającego zegara (przebitka)", "ujęcie mówiącej aktorki".
- Przenikanie - stopniowe znikanie obrazu z ujęcia poprzedzającego i jednoczesne pojawianie się obrazu ujęcia następującego.
- Przyspieszone zdjęcia - ujęcia wykonywane z prędkością mniejszą niż 24 klatki/sekundę co przy odtwarzaniu z normalną prędkością wywołuje efekt szybszego ruchu niż w rzeczywistości.
[edytuj] R
- Remake (wym. rimejk, ang. wytwarzać coś ponownie) – w kinematografii terminem tym określa się nowszą wersję wcześniej nakręconego filmu lub kolejną adaptację jakiegoś materiału źródłowego, np. sztuki, książki, opowiadania itd.
- Retrospekcja - (cofnięcie się w przeszłość) - w tok głównej narracji włączane są sceny z przeszłości.
- Rozjaśnienie - stopniowe przejście od czerni do normalnej jasności ujęcia.
[edytuj] S
- Scena - kompozycyjnie wyodrębniony fragment filmu. Charakteryzuje się jednością czasu, miejsca i akcji. Np. scena śmierci Wallesa zakończona słowem freedom, scena pościgu samochodowego, scena narodzin dziecka. Scena (brutalna, zapierająca dech w piersiach, miłosna, pogoni za...) ma wywołać w odbiorcy określone stany emocjonalne.
- Scenariusz - forma literacka przyszłego filmu, będąca podstawą jego realizacji. Zawiera szkic fabuły, charakterystykę postaci, opis miejsc, dialogi oraz uwagi odautorskie i reżyserskie. Może być przeróbką istniejącego dzieła literackiego (scenariusz adaptowany) lub stanowić oryginalną twórczość autora (scenariusz oryginalny).Na podstawie scenariusza opracowywany jest scenopis - techniczny plan realizacji filmu.
- Scenarzysta - autor scenariusza.
- Scenograf - osoba odpowiedzialna za wykonanie dekoracji i kostiumów. Bierze udział w wyborze plenerów i wnętrz.
- Scenopis - szczegółowy opis każdego z ujęć filmu. Tworzony jest na podstawie scenariusza. Zawiera opis ruchów kamery, zachowanie aktorów oraz dialogi. Określa długość ujęć, szkice scen i plan sytuacyjny.
- Scenopis obrazkowy - zawiera szkice kadrów będących podstawą do filmowania ujęć a także rysunek planu sytuacyjnego sceny.
- Setka - dźwięk i obraz nagrany jednocześnie.
- Spin–off (ang. efekt uboczny) – w terminologii związanej z produkcją filmową i telewizyjną jest to określenie nowego filmu/serialu powstającego na bazie dużej popularności bohaterów lub wątków produkcji oryginalnych.
- Statyw - (trójnóg) podstawa do montowania kamery. Umożliwia nagrywanie bez wstrząsów i niepotrzebnych ruchów.
- Stopaż - fabrycznie ponumerowana (co 16 lub 20 klatek) taśma negatywowa. Umożliwia łatwe odszukanie ujęć na taśmie negatywowej.
- Stopklatka - ruch w kadrze zostaje zatrzymany. Na ekranie widzimy zdjęcie.
- Stół montażowy - wyposażony w odpowiednie urządzenia stół do montażu filmów.
- Studio - odpowiednio wyposażone i oświetlone pomieszczenie służące do nagrywania zdjęć.
- Szwenk - szybka panorama z bliskiego obiektu A na obiekt B, filmowana w jednym ujęciu. Np. w jednym ujęciu filmowana jest twarz a kadr przeciągany jest na trzymającą pistolet rękę.
- Szwenker - osoba obsługująca kamerę (inaczej: operator kamery).
- Szybki montaż - metoda montażu (zwykle przy dynamicznych scenach) polegająca na łączeniu krótkich ujęć.
[edytuj] Ś
- Światło:
- Ogólne - służy do ogólnego oświetlenia planu zdjęciowego.
- Odbite - odbijane od jasnych powierzchni np. ściany, sufitu, blendy. Takie światło jest bardziej miękkie od ogólnego.
- Punktowe - uzyskiwane za pomocą reflektorów punktowych. Wąski strumień światła służy do podkreślenia, wydobycia jakiegoś szczegółu np. twarzy.
- Kontrujące - (tzw. kontra) - świeci w kierunku kamery i służy do rozjaśnienia krawędzi filmowanego obiektu np. włosów aktorki.
- Zobacz też Temperatura barwowa.
[edytuj] T
- Taper - osoba, która w trakcie projekcji filmu niemego improwizując na fortepianie, pianinie czy innym instrumencie udźwiękawiała film.
- Transfokacja - inaczej najazd lub też zbliżenie a także odjazd od filmowanego obiektu. Wykonywany jest obiektywem o zmiennej ogniskowej.
- Transfokator - obiektyw o zmiennej ogniskowej.
- Trick optyczny - efekty ekranowy wykonywany zwykle za pomocą kamery programu komputerowego lub innych technik.
[edytuj] U
- Udźwiękowienie - przegranie taśm dźwięku na ścieżkę dźwiękową filmu.
- Ujęcie - podstawowa jednostka filmu. Krótki odcinek taśmy filmowej trwający od momentu włączenia nagrywania w kamerze do wyłączenia.
[edytuj] W
- Wolny montaż - technika montażu polegająca na łączeniu ujęć długich i spokojnych. Jest często wykorzystywana przy produkcji filmów przyrodniczych, krajobrazów.
- Wybór dubli - przegląd zdjęć w celu wybrania najlepszych ujęć do późniejszego montażu.
[edytuj] Z
- Zrzutka dźwiękowa - dźwięk ujęcia przechodzi na ujęcie kolejne lub też odwrotnie - dźwięk ujęcia następnego pojawia się wcześniej niż samo ujęcie.
- Zdjęcia przyspieszone - wykonane są z częstotliwością mniejszą niż 24 klatki na sekundę.
- Zdjęcia zwolnione - wykonywane są z częstotliwością większą niż 24 klatki na sekundę.
[edytuj] Bibliografia
- Zygmunt Duś Podstawy montażu filmowego
