Twierdzenie naukowe
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
Twierdzenia naukowe – takie zdanie, które da się uzasadnić metodą naukową.
[edytuj] Podział twierdzeń naukowych
I – zdanie analityczne – jest to takie zdanie, którego wartość logiczną (prawdę lub fałsz) można wykazać na podstawie analizy użytych w nim wyrażeń i któremu nie można zaprzeczyć bez naruszania reguł obowiązujących w danym języku. Wg Ajdukiewicza – zdaniu analitycznemu można zaprzeczyć, pod warunkiem, że zwiąże się je z innym znaczeniem aniżeli to które na gruncie danego języka posiada.
- Np. „Szwagier to mąż mojej siostry”, „2+2=4”, „Nieprawda, że Poznań jest i nie jest portem morskim”
II – zdania syntetyczne – jest to takie zdanie, którego wartość logiczna (prawda lub fałsz) nie może być ustalona bez odwoływania się do rzeczywistości.
- 1. – zdania empiryczne – takie twierdzenia syntetyczne, które są intersubiektywnie kontrolowalne (badacze zajmujący się daną dziedziną naukową są je w stanie niezależnie od siebie sprawdzić) i intersubiektywnie komunikowalne (kiedy występuje tożsamość języka wśród reprezentantów danej dyscypliny naukowej)
-
- a. – zdania jednostkowe – dotyczą jednostkowych zjawisk i procesów. np. „Kraków jest portem morskim”, „Homer istniał naprawdę”
-
- b. – zdania szczegółowe (egzystencjalne) – rozpoczynają się jawnym lub ukrytym zwrotem egzystencjalnie kwantyfikującym (niektóry, niektórzy, pewny pewien) np. „Są tacy Polacy, którzy są bogaci” → „Niektórzy Polacy są bogaci”
-
- c. – zdania ogólne – zawierają, jawny lub ukryty, zwrot kwantyfikujący generalnie (każdy, wszelki, zawsze, dowolny)
-
-
- - zadnia enumeracyjnie ogólne – posiadają imiona własne lub inne ograniczenia czasowo-przestrzenne. np. „Wszystkie kraje skandynawskie w XX w. były monarchiami konstytucyjnymi”
-
-
-
- - zdania ściśle ogólne – są to twierdzenia tak sformułowane, że nie możemy rozstrzygnąć czy dotyczą one skończonej liczby przypadków czy też nie i czy te przypadki są w zamkniętym obszarze czaso-przestrzennym czy też nie. np. „Jabłka rosną na drzewach”, „Wraz ze wzrostem płac maleją wydatki na żywność”
-
- 2. – aksjologiczne (oceny i normy)
-
- a. – oceny – orzekają o pewnych obiektach lub ich stanach, że są wartościowe
-
-
- - oceny właściwe – mają charakter autoteliczny (nie wymagają odniesienia do rzeczywistości) np. „Zosia jest śliczna”
-
-
-
- - oceny instrumentalne (utylitarne) – pewien stan rzeczy jest oceniany ze względu na jego następstwa. np. „Aspiryna jest dobra na przeziębienia”
-
-
- b. – normy – takie twierdzenia, które zawierają nakazy lub zakazy jakiegoś postępowania
-
-
- - normy właściwe – pokazują cel a nie środki potrzebne do jego osiągnięcia. np. „Zakaz wjazdu”
-
-
-
- - norma instrumentalna (utylitarna) – pokazuje cel jak i drogę niezbędną do jego realizacji. np. „Pij mleko – będziesz wielki”
-
