Układ kataklizmiczny
Z Wikipedii
Układ kataklizmiczny, zmienna kataklizmiczna (ang. cataclysmic variable, CV) - ciasny układ podwójny gwiazd, w skład którego wchodzi biały karzeł oraz gwiazda ciągu głównego (gwiazda podobna do Słońca) lub nieco wyewoluowana (np. podolbrzym). Masywniejszy biały karzeł ściąga na siebie materię z towarzysza, która przedostaje się przez punkt równowagi grawitacyjnej, położony na linii łączącej środki obu gwiazd (wewnętrzny punkt Lagrange'a). Wskutek dużego momentu pędu gaz nie opada od razu na powierzchnię białego karła, ale tworzy wokół niego dysk akrecyjny, jeśli tylko pole magnetyczne białego karła nie jest zbyt silne. To właśnie dysk akrecyjny jest odpowiedzialny za nagłe pojaśnienia, obserwowane jako wybuchy nowych karłowatych. W dłuższych odstępach czasu następują rzadsze, ale silniejsze wybuchy na powierzchni białego karła, spowodowane gwałtownym spalanie wodoru w reakcjach termojądrowych, obserwowane z kolei jako wybuchy nowych. Nazwa pochodzi właśnie od wybuchów - kataklizmów - obserwowanych w tej klasie obiektów.
[edytuj] Obserwacyjny podział zmiennych kataklizmicznych
Ze względu na charakter zmian jasności wydzielono:
[edytuj] Fizyczny podział układów kataklizmicznych
Ze względu na natężenie pola magnetycznego białego karła wyróżnia się:
- Układy niemagnetyczne (natężenie < 105 G), w których dysk akrecyjny sięga niemal że powierzchni białego karła
- Polary pośrednie (natężenie pomiędzy 105 a 107 G), w których dysk akrecyjny jest przycięty na pewnej odległości od powierzchni białego karła
- Polary (natężenie > 107 G), w których nie ma dysku akrecyjnego, a materia bezpośrednio jest kierowana wzdłuż linii sił pola magnetycznego w stronę biegunów magnetycznych białego karła (np. AM Her)
[[Kategoria: Astrofizyka]
