Idioma georgiano
De Wikipedia, la enciclopedia libre
ქართული (Georgiano) | ||
---|---|---|
Hablado en: | Georgia, Irán, Azerbaiyán, Turquía, Rusia | |
Región: | Cáucaso | |
N° de hablantes: | 4.100.000 | |
Ranking: | Ver [1] | |
Clasificación lingüística: | Caucásico Caucásico septentrional |
|
Estatus oficial | ||
Idioma oficial en: | Georgia | |
Regulado por: | No es regulado | |
Códigos lingüísticos | ||
ISO 639-1 | ka | |
ISO 639-2 | geo (B), kat (T) | |
ISO 639-3 | kat | |
SIL | - | |
|
El georgiano (kartveliano; Kartuli ქართული ) es la lengua oficial de Georgia, una república caucásica.
El georgiano es la lengua materna de unos cuatro millones de georgianos, aproximadamente el 70% de la población del país, y otros dos millones de personas en el extranjero (principalmente Turquía y Rusia, con comunidades más pequeñas en Irán, Azerbayán, etc.). Es la principal lengua escrita para todos los grupos étnicos georgianos, incluso para los hablantes de las otras lenguas caucásicas del sur (svan, megreliano y laz).
Tabla de contenidos |
[editar] Clasificación
Georgiano es la más hablada entre las lenguas caucásicas del sur, familia que también incluye svan y megreliano (habladas principalmente al noroeste de Georgia) y Laz (hablada a lo largo de la costa del Mar Negro de Turquía, desde Trebisonda hasta la frontera con Georgia.
[editar] Dialectos
Algunos de los dialectos del georgiano son Imeretiano, Racha-Lechkhum, Guriano, Ajariano, Imerxev (en Turquía), Kartliano, Kakhetiano, Ingilo, Tush, Khevsur, Mokhev, Pshav, Mtiul, Ferjeidano (en Irán), y Meskhetiano.
[editar] Historia de la lengua
Se cree que el georgiano se diferenció del Megreliano y del Laz en el tercer milenio antes de nuestra era. Basándose en el grado del cambio, algunos lingüistas, tales como G. Klimov, T. Gamkrelidze y G. Machavariani plantearon la posibilidad de que el inicio del cambio haya ocurrido en el segundo milenio antes de Cristo o más temprano, diferenciando Svan de las otras lenguas. Los idiomas megreliano y laz se diferenciaron del georgiano aproximadamente un milenio más tarde.
El georgiano tiene una prolífica tradición literaria. El texto escrito más antiguo en georgiano que todavía se conserva es el "Martirio del Santo Shushaniki, de la Reina" (C'amebaj c'midisa Shushanik'isi, dedoplisa) escrito por Iakob Tsurtaveli, fechado en el siglo V.
[editar] Alfabeto
El alfabeto moderno tiene 33 letras. En un principio tenía más, pero algunas letras se han quedado obsoletas.
[editar] Historia del alfabeto
La forma más antigua del alfabeto georgiano, el alfabeto Asomtavruli ("capital"), fue creado el 412 adC por curas georgianos del culto de Matra ( Mithra de Persia). El alfabeto Asomtavruli sufrió reformas en el año 284 adC hechas por el rey Farnavaz I de Iberia. Todavía hoy muchos atribuyen la reforma a San Mesrob Mashtots, que fue quien inventó el alfabeto armenio.
El alfabeto Asomtavruli, también conocido como Mrgvlovani ("redondeado"). Aún hoy se conservan muestras de este alfabeto en inscripciones monumentales, tales como las que se encuentran en la iglesia georgiana de Bolnisi Sioni cerca de Tbilisi (de los siglos IV o V). Incluso se encontraron muestras más antiguas, que datan del siglo III adC al siglo III dC, en Armaztsikhe (cerca de Mtskheta) y Nekresi (en la región de Kakheti al Este de Georgia), en 1940 y desde 1995 hasta el 2003 expediciones científicas realizadas por Simon Janashia (1900-1947) y Levan Chilashvili [2]. Las inscripciones del Armaztsikhe fueron estudiadas por Pavle Ingorokva.
Los alfabetos Nuskhuri ("minúscula") o Kutkhovani ("cuadriculado") aparecieron en un principio en el siglo IX. Asomtavruli y Nuskhuri, conocidos como Khutsuri (ხუცური, o "escritura eclesiástica"), fueron usados para escribir manuscritos religiosos, utilizando el Asomtavruli para escribir las mayúsculas.
El alfabeto moderno, llamado Mkhedruli (მხედრული, "secular" o "escritura militar"), apareció por primera vez en el siglo XI. Se utilizaba con fines no religiosos hasta el siglo XVIII, que fue cuando remplazó por completo al Khutsuri. Los lingüistas que estudian georgiano dicen que su ortografía es fonémica.
[editar] Fonología
[editar] Consonantes
Bilabial | Dental | Palatal | Velar | Uvular | Glotal | |
Oclusivas | p/b/[p'] | t/d/[t'] | k/g/[k'] | [q']¹ | ' | |
Fricativas | v | s/z | S/Z | x/[Y] | h | |
Africadas | [ts]/[dz]/[ts'] | c/j/[c'] | ||||
Nasales | m | n | ||||
Líquidas | l, r | [l>]² |
¹/q'/ no tiene contraparte sonora
²/l>/ está velarizada /l/
ა /a/ se prununcia igual que en las palabras: mama, padre, etc.
ბ /b/ bilbao
გ /g/ Granada,guia, etc.
დ /d/ dedo, maduro, etc.
ე /e/ español, medalla, etc.
ვ /v/ se pronuncia como "v" en la palabra inglesa "voice", es distinta de "b"
ზ /z/ se pronuncia como "z" en la palabra inglesa "zoo", distinta de "z" española
თ/t'/ se pronuncia como "t" en la palabra inglesa "toy", distinta de la "t" española, es más suave
ი /i/ inglés, dinero, etc.
კ /k/ kilo, coche, etc.
ლ /l/ lío, dolor, es un poco más fuerte que la "l" española
მ /m/ mamá, amor, etc. nunca se confunde con "n"
ნ /n/ niño, mandar, etc. nunca se confunce con "m"
[editar] Vocales
I | U | |
E | O | |
a |
véase también: georgiano iraní
[editar] Expresiones útiles en georgiano
- გამარჯობა /gamaryoba/ Hola
- როგორ ხარ? /rogor jar/ ¿Qué tal estás?
- ნახვამდის /najvamdis/ Hasta luego, hasta la vista
- მადლობა /madloba/ Gracias
- დიდი მადლობა /didi madloba/ Muchas gracias
- ბოდიში /bodishi/ Perdona
- მე ვარ ქართველი,ესპანელი /me var qart'veli,espaneli/ Yo soy georgiano(a), español(a)
- რა გქვია შენ? /ra gqvia shen/ ¿Cómo te llamas?
- მე მქვია გიორგი /me mqvia guiorgui/ Yo me llamo Giorgi
- სასიამოვნოა თქვენი გაცნობა/sasiamovnoa t'qveni gatsnoba/ Es un placer conocerlo(la)
- გაუმარჯოს! /gaumaryos/ ¡Chinchín!¡Salud!(al brindar)
- გილოცავ /gilotsav/ Enhorabuena, Felicidades
[editar] Enlaces externos
- Guía de conversación bilingüe: http://georgiano-espanol.blogspot.com/
- Diccionario explicativo del georgiano antiguo (con algunas traducciones al griego y al ruso) http://web.sanet.ge/meskhitb/lexicon/#ie
- Diccionario Inglés-Georgiano, Georgiano-Inglés http://www.translate.ge
- Gramática de georgiano.
- Juegos en georgiano en internet.
- Fotos de Omniglot
[editar] Bibliografía
- Pavle Ingorokva. Inscripciones antiguas en georgiano.- Boletín de ENIMK, vol. X, Tbilisi, 1941, pp. 411-427 (en georgiano)
- Zaza Aleksidze. Epistoleta Tsigni, Tbilisi, 1968, 150 pp (en georgiano)
- Korneli Danelia, Zurab Sarjveladze. Cuestiones sobre la paleografía del georgiano, Tbilisi, 1997, 150 pp (en georgiano, sumario en inglés).
- Elene Machavariani. Grafía del alfabeto georgiano, Tbilisi, 1982, 107 pp (en georgiano, sumario en francés)
- Ivane Javakhishvili. Georgian Paleography, Tbilisi, 1949, 500 pp (en georgiano)
- Ramaz Pataridze. The Georgian Asomtavruli, Tbilisi, 1980, 600 pp (en georgiano)
- "Great discovery" (sobre la expedición del academicista Levan Chilashvili).- Periódico "Kviris Palitra", Tbilisi, April 21-27, 2003 (en georgiano)