Łącznik (województwo opolskie)

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°27'06" N 17°43'48" E50.4516667 17.73 (Łącznik (województwo opolskie))

Łącznik
Województwo	opolskie
Powiat	prudnicki
Gmina	Biała
Sołtys	Alfred Wistuba
Powierzchnia	794,08 km²
Położenie	50° 27' 06'' N 17° 43' 48'' E
Strefa numeracyjna (do 2005)	77
Kod pocztowy	48-220
Tablice rejestracyjne	OPR
Położenie na mapie Polski Łącznik

Łącznik – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała.

W latach 1973-1975 miejscowość była siedzibą gminy Łącznik. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.

Spis treści 1 Historia wsi 2 Nazwa wsi 3 Życie w Łączniku 4 Historia kościoła w Łączniku 5 Włókniarz Łącznik 6 Dzisiejszy Łącznik 7 Historyczne kalendarium Łącznika 7.1 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia wsi

Praktycznie, od kiedy znana jest nazwa wsi, jest ona wsią kościelną a to z uwagi na umiejscowienie w niej bardzo starej parafii. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z rejestru nuncjusza papieskiego Galharda von Chartres z 1335 r i już wtedy należała ona do panów z Prószkowa, przez których prawdopodobnie została założona. Następna większa wzmianka pochodzi z rejestru archidiecezji opolskiej tzw. Denara św. Piotra (świętopietrze) z 1447 r.. Dla potrzeb chrzelickiego zamku oraz wiekowego już browaru chrzelickiego w Łączniku zostały założone piękne ogrody kwiatowe, warzywnicze oraz chmielnik.

[edytuj] Nazwa wsi

Nietrudno też zauważyć, analizując pisaną nazwę wsi od okresu średniowiecza po czasy współczesne, że zmieniła się ona nieznacznie, nie licząc okresu, gdy została zniemczona, czyli przeszła wtórny chrzest germanizacyjny-(Lansmicz 1335, Lausinicz 1337, Lanschnik 1379, Lancznik 1384, Lantznieg 1437, Lancznik 1447, Luntznikh 1534, dorf Luntschnickh 1574, in villa Loncznik 1679, Lontznicensis 1680, Lonznick 1743, Lontznick 1758, Lontschnig, Łącznik 1845, Łącznik, Lontschnik 1884, Łącznik, Lonschnik, Wiesengrund 1936, Łącznik, Wiesengrund O.S., Lonnschnik 1939, Lonschnik, Wiesengrund 1941, Łącznik 1945, obecnie Łącznik, w gwarze często Łuncznik).

Nazwa tej wsi, należy do nazw topograficznych i ma związek z charakterystycznymi właściwościami i wyglądem krajobrazu. Najprawdopodobniej w odległych czasach, pierwsi osadnicy przybywszy w te strony, nazwali nowo zajęty teren według charakterystycznych i naturalnych jego właściwości, zaobserwowanych w tej okolicy. Teren ten był porośnięty trawami i otoczony wieloma stawami. Stanowił jakby łączny teren lub obszar, stąd pierwotna nazwa Łączn-ik tj. otoczony łąkami. Według innych źródeł nazwa Łącznik ma wywodzić się od nazwy łąka (die Wiese). Wersja ta potwierdza, że wieś otoczona była kilkunastoma różnej wielkości stawami, zaś pomiędzy nimi były łąki i pastwiska a w bliskiej odległości przepływała spora rzeczka (dzisiejsza Białka) oraz kilka małych strumyków otoczonych gęstymi zaroślami.

[edytuj] Życie w Łączniku

Zachowane do dzisiaj dokumenty i rękopisy m.in. urbarze powinności gruntowych (urbarium dominium) z 1574 i 1758 r przekazują nam wiele informacji na temat ówczesnych realiów życia mieszkańców wsi. Dzięki nim możemy poznać nazwiska gospodarzy, spisy powinności pańszczyźnianych czy też odpisy dawnych nadań i przywilejów. Jednym z takich dokumentów jest przywilej wolności dla Lontznieger Schöltzrey (łącznickiej sołtysowni) nadany przez księcia Bolesława V w 1437 r. Spisał go ówczesny pisarz dworski Michał Liess, a jednym ze świadków jest starosta z Chrzelic, Hans Schenkwitz. W drugiej połowie XVI wieku wieś zamieszkiwało ok. dwudziestu pięciu poddanych (jako głowy rodzin), z czego siedmiu to zagrodnicy. We wsi było sołectwo o powierzchni 4 łanów, z czego 2 łany trzymał sołtys Blazek Karch a pozostałe 2 łany sołtysowa Peterkowa Jakna. Do sołectwa zgodnie z książęcym listem nadania należały trzy ogrody z młynem, jedna karczma, jatka mięsna i kram piekarski. Sołtysi podczas wojny obowiązkowo musieli stawiać się do służby, ale byli zwolnieni z pewnych podatków i każdego trzeciego feniga opłat sądowych. Rocznie dla państwa na zamku w Chrzelicach wieś oddawała 1 wołu, zaś wspólnie z mieszkańcami Chrzelic za 4 floreny utrzymywała strażnika na zamku. Księdzu w Łączniku mieszkańcy dziesięcinę płacili zbożem. Wiejski karczmarz, Blazke posiadał oprócz karczmy 1 i 1 łana, za co razem płacił podatek w wysokości 6 florenów i 24 gr, lecz był zwolniony z odrabiania pańszczyzny. Natomiast strażnik przy stawach rybnych, Piech Lamcho posiadał 1 morgi. Podatek płacił w wysokości 4 groszy oraz 2 kur i 15 jaj. Jednakże za pilnowanie stawów jaśnie państwo na zamku dodało mu dodatkowy kawałek pola jako wynagrodzenie. Podobne wynagrodzenie za pracę w wysokości 1 i 3 morgi pola otrzymał gajowy Janek Woznica. Zarówno gajowy jak i strażnik byli zagrodnikami. Gdy wymieniłem już kilka osób to warto zaprezentować w oryginalnej pisowni także pozostałą część nazwisk i imion gospodarzy i zagrodników mieszkających w tym okresie w Łączniku. Są to: Barcklin Dorotha, Bargel Gawel, Bawol Gawel, Beblo Gregor, Botianek Climek, Czeczota Janek, Czyrczy Wawrzin, Gryss Drossek, Hofbeker Lamprecht, Keltsch Woytek, Klosska Jendro, Kostin Jendro, Kreyczy Kuba, Lisska Walek, Plachetka Jan, Polak Jan, Schlosser Janek, Skupień Gawel. Spośród wymienionych osób trzynaście z nich to gospodarze, którzy razem posiadali 11 łanów gruntu. Płacili oni z każdego łana podatek w wysokości 1 i 1 florena, 10 jajek, 2 kury, 1 korzec owsa i chmielu. W sumie wynosiło to 16 florenów i 18 groszy, 1 kopę i 50 jaj, 22 kury, 11 korców owsa i 11 korców chmielu. Natomiast zagrodnicy odprowadzali podatek w różnej wysokości. Na przykład Kuba Kreyczy za zagrodę jednomorgową płacił 9 groszy, 2 kury i 15 jaj a za taką samą zagrodę Gawel Bargel płacił już 12 groszy, 2 kury i 15 jaj. Janek Schlosser posiadał zagrodę dwumorgową. Płacił z niej i za pańszczyznę 1 floren i 12 groszy, 2 kury i był zwolniony z odrabiania na pańskim. Natomiast Dorotha Barklin za ogród płaciła tylko 1 floren na rzecz kościoła. Pańszczyznę odrabiali wszyscy wyznaczeni przez pana. Rolnicy zgodnie z ordunkiem krajowym, natomiast zagrodnicy w takim samym rozmiarze jak ci z Chrzelic.

Dwa wieki później wieś zamieszkiwało już więcej mieszkańców. Głównych przedstawicieli rodzin było ponad czterdziestu. Wśród nich można znaleźć chłopów wolnych i pańszczyźnianych, rolników, chałupników, zagrodników oraz sołtysa, którym w połowie XVIII wieku był Johan Pinkawa. Posiadał on kilka mórg pól uprawnych, łąk i część lasu dębowego wraz zaroślami oraz jedną część nadaną specjalnym przywilejem. Karczmarzem, który posiadał własną karczmę był niejaki Simon Hulitzka. Prawdopodobnie wspomniany Simon był Żydem lub odkupił karczmę od pewnego Żyda, który razem z rodziną mieszkał w Łączniku już w drugiej połowie XVII wieku. Najstarsza wzmianka o przedstawicielu tej nacji na ziemi prudnickiej pochodzi z 1427 r a pierwsza wzmianka o zamieszkiwaniu Żyda na wsi pochodzi z 1688 r i to właśnie z Łącznika. Wieś posiadała także w tym okresie specjalne piece do wypalania cegieł i dachówek ich właścicielem był Franz Krukowka. W Łączniku funkcjonowała także duża kuźnia, gdzie kowalem był Johan Rosenberg. Natomiast młyn prowadzony był przez Żyda Jodle Georga.

W połowie XIX wieku wieś jest już bardziej rozwinięta. Liczy wtedy ok. 816 mieszkańców. Wśród nich 9 rzemieślników, 6 handlarzy zbożem, 1 karczmarz. Działa także 6 krosien tkackich i funkcjonuje już farbiarnia. Domów jest siedemdziesiąt siedem. Urząd sołtysa nadal dziedziczny. Jeden nauczyciel wraz z pomocnikiem nauczają w dwuklasowej szkole. Uczniowie to dzieci z Ogiernicza, Mokrej i Mosznej. Mieszkańcy wsi to w większości katolicy, tylko siedmiu z nich to ewangelicy a kilku jest wyznania mojżeszowego. W 1880 r parafia Łącznik podległa pod dekanat bialski liczyła 4430 katolików, 25 ewangelików i 5 żydów. Pod koniec XIX wieku wieś liczyła już trochę ponad sto budynków oraz ok. 900 mieszkańców. Miejscowa szkoła posiadała pięć klas. W wiosce funkcjonowały trzy karczmy oraz posterunek żandarmerii. Urzędował tu także lekarz. Na dobre zaczęła już działać nowa fabryka, której właścicielem był Valentin Stanulla. Dużo nowych miejsc pracy oraz ożywione stosunki handlowe spowodowały, że na początku XX wieku wieś liczyła już ponad 1060 mieszkańców w tym 15 ewangelików i 4 żydów. Dziś w rozbudowanym i odnowionym Łączniku trudno już odnaleźć świadectwa tamtego okresu, mówiące o starych tradycjach tej wsi związanych z młynarstwem, kowalstwem lub tkactwem. Do nielicznych można zaliczyć kościół pod wezwaniem NMP, duży i piękny cmentarz z wydzieloną ewangelicką częścią, stary młyn, nieczynną fabrykę, kilka domów z II połowy XIX wieku, stary budynek ośrodka zdrowia a wcześniej dom sióstr zakonnych oraz zachowany średniowieczny układ większości uliczek i dróg.

[edytuj] Historia kościoła w Łączniku

Na początku XVIII wieku, w 1718 r został rozebrany stary kościół, a w jego miejsce w 1723 r został zbudowany nowy. W 1859 r groźny pożar poważnie niszczy zabytkowy barokowy kościół, ocalały na szczęście freski w z 1760 r oraz olejny obraz św. Walentego, na którym można zobaczyć chrzelicki zamek oraz łącznicki kościół z początku XVII wieku. Odrestaurowano go w 1878 r. Najstarsze wpisy w księdze parafialnej w w łącznickim kościele pochodzą z początków drugiej połowy XVIII wieku. Lecz istniej ciekawa sprawo ponieważ w księgach archidiecezjalnych we Wrocławiu można znaleźć starsze księgi metrykalne bo już z końca XVII wieku. W roku 1995 pali się wieża kościoła. Gdy odbudowano wieże obecny ksiądz proboszcz Manfred Słaboń postanowił odrestaurować freski w kościele. Obecnie freski są już wykończone lecz cały czas zbiera się pieniądze na remont kościoła. Do parafii Łącznik należą takie miejscowości jak Pogórze ,Frącki, Chrzelice, Brzeźnica, Mokra, Dębina, Moszna i Ogiernicze.

[edytuj] Włókniarz Łącznik

Łącznik jest najmniejszą miejscowością w Polsce, z której drużyna zdobyła medal Mistrzostw Polski w popularnych dyscyplinach drużynowych: Włókniarz Łącznik w 1959 roku zdobył brązowy medal Mistrzostw Polski w piłce ręcznej kobiet. Łącznik jest też jedyną obecnie wsią w Polsce, z której drużyna była medalistą Mistrzostw Polski w dyscyplinach drużynowych.

[edytuj] Dzisiejszy Łącznik

Obecnie Łącznik liczy sobie 1 133 (czerwiec 2007) mieszkańców zamieszkujących na obszarze 794,08. Sołtysem wsi już od lat 80. jest Alfred Wistuba. W Łączniku działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej oraz Niepubliczny Ośrodek Zdrowia. Przez Łącznik przepływa rzeka Biała lub Białka. Łącznik posiada również swoją obwodnicę. Oto wykaz wszystkich ulic Łącznika:

• Świerczewskiego
• Młyńska
• Fabryczna
• Kwiatowa
• Robotnicza
• Sportowa
• Stawowa
• Mikołaja Reja
• 30-lecia
• Skowrońskiego
• Plebiscytowa
• Nowa
• Filipa Roboty

W Łączniku znajdują się dwie szkoły jedna to Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jakuba Filipa Roboty oraz Publiczne Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego oraz Przedszkole z placem zabaw,poczta,dwa kioski z prasą,dwa przystanki PKS oraz dwa przystanki dla autobusów szkolnych przy PSP i PG,boisko sportowe z byłą strzelnicą,BAR U JANA,KAWIARNIA EWA,6 sklepów spożywczo-przemysłowych:

• sklep wielobranżowy DUO
• sklep spożywczy Pawlak
• SAM
• sklep spożywczy ARO
• sklep spożywczy Alicja Spiller
• EURO MARKET

W Łączniku istnieje nieczynna już fabryka Dziewiarska UNIA niegdyś należąca do Valentina Stanulli. W 2007 roku ściągnięto komin fabryczny ponieważ zagrażał życiu mieszkańców przez swoje zawalenia. Fabryka jest obecnie w rękach prywatnego przedsiębiorcy.W miejscowości znajduje się również przy obwodnicy cukiernia oraz zakład produkcyjny Pela. W Łączniku jest jeszcze drugi cukiernik pani Cebula.

[edytuj] Historyczne kalendarium Łącznika

II poł. XIII wieku - prawdopodobna lokacja wsi (pierwsi osadnicy).

I poł. XIV wieku - prawdopodobne założenie parafii przez ród Prószkowskich

rok 1335 - pierwsza pisemna wzmianka o wsi Lansmicz w rejestrze nuncjusza papieskiego Galharda von Chartes

rok 1337 - pisemna wzmianka o wsi Lausinicz

rok 1379 - kolejna pisemna wzmianka o wsi Lanschnik

rok 1384 - w dokumencie z tego okresu wymieniono wieś Lancznik

rok 1437 - nadanie przez księcia Bolesława V przywileju wolnego sołectwa dla sołtysa Eckermachera ze wsi Lantznieg

rok 1447 - w dokumentach pojawia się nazwa wsi Lancznik

rok 1534 - w zaginionym po II wojnie światowej urbarzu z tego kresu wspomina się o powinnościach wsi Luntznikh

poł. XVI wieku- wieś Luntschnickh zamieszkuje ok. 25 rodzin

rok 1574 - urbarz z tego okresu wymienia wieś dorf Luntschnickh której sołtysem jest Blazek Karch

rok 1679 - w jednym z opisów wsi występuję nazwa in villa Loncznik

rok 1688 - wzmianka o zamieszkaniu rodziny Żydowskiej we wsi Loncznik

rok 1696 - proboszcz miejscowego kościoła rozpoczyna wpisy do ksiąg metrykalnych

rok 1697 - w parafii Łącznik odprawiane są kazania w języku polskim

pocz. XVII wieku - budowa pieców do wypalania cegły i dachówek

rok 1718 - zostaje rozebrany stary kościół i rozpoczyna się budowa nowego

rok 1723 - zakończona zostaje budowa nowego kościoła

rok 1732 - znakomity nyski złotnik, Jan Jerzy Pfister, uczeń znanego Vogelhunda wykonuje dla łącznickiego kościoła piękną monstrancję

rok 1743 - w zapisach można spotkać nazwę wsi Lonznick

poł. XVII wieku - wieś liczy już ponad czterdzieści rodzin trwale osiedlonych

rok 1758 - wg urbarza sołtysem wsi jest Johan Pinkawa, kowalem Johan Rosenberg, młynarzem Żyd Jodle Georg a karczmarzem Simon Hulitzka

rok 1760 - w kościele zostają namalowane wspaniałe ścienne freski

pocz. XIX wieku - we wsi zaczynają funkcjonować pierwsze krosna tkackie oraz farbiarnia

rok 1827 - powstanie w Łączniku nowej szkoły do której uczęszczało wtedy 484 uczniów, nad którymi opiekę sprawował zaledwie jeden nauczyciel

poł. XIX wieku - wieś liczy już ponad 800 mieszkańców oraz ponad 70 domów

rok 1859 - groźny pożar niszczy część barkowego kościoła

rok 1870 - w styczniu tego roku na cmentarzu katolickim został wydzielony teren pod przyszły cmentarz ewangelicki

rok 1874 - rozpoczęto powiększenie i rozbudowę zniszczonego kościoła

rok 1878 - zakończono odrestaurowanie świątyni

rok 1880 - wg statystyk parafia Łącznik (Lontschnik) podległa pod dekanat bialski liczy 4430 katolików, 25 ewangelików i 5 Żydów

rok 1895 - prężnie działa już fabryka Valentina Stanulli

rok 1919 - postawiono pomnik ku czci pamięci poległych mieszkańców Łącznika w I wojnie światowej

rok 1929 - zawieszenie nowych dzwonów w kościele parafialnym. Proboszczem jest Josef Gottwald

rok 1935 - od uderzenia pioruna pali się wieża koscioła parafialnego

rok 1936 - zmiany nazwy wsi na Wiesengrund

19 marzec 1945 - wkroczenie jednostek Armii Radzieckiej do wsi

rok 1945 - zmiana nazwy wsi na Łącznik

rok 1959 - drużyna piłki ręcznej kobiet "Włókniarz Łącznik" zdobywa brązowy medal Mistrzostw Polski

rok 1960 - budowa szkoły podstawowej

rok 1970 - budowa nowych hal fabrycznych fabryki dziewiarskiej UNIA

rok 1978 - wyburzenie budynku starej szkoły

rok 1984 - pierwsze dożynki wojewódzkie w Łączniku

rok 1995 - od pioruna pali się wieża kościoła parafialnego

rok 2002 - drugie dożynki wojewódzkie w Łączniku

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi