Łuczanowice

Z Wikipedii

Łuczanowice – historyczny obszar Krakowa wchodzący w skład Dzielnicy XVII Wzgórza Krzesławickie. Łuczanowice od północy graniczą z Dojazdowem, od południowego wschodu z Wadowem, od zachodu z Luboczą, a od wchodu z Krzysztoforzycami. Łucjanowice to wcześniejsza nazwa wsi, pochodząca prawdopodobnie od Łucji lub Łucjana.

[edytuj] Historia

Wieś miała układ sakowy – trójkątny plac był otoczony zagrodami u zbiegu dróg. W 1381 należała do Piotra zw. Głazem z Łuczanowic. Należała do parafii w Ruszczy. W 1509 r. A. Kurozwęcki przekazał je w darze lekarzowi królewskiemu, Patavinie (z wyjątkiem części czynszu zapisanego Collegium Maius). Od XVI do XIX wieku wieś należała do rodziny Żeleńskich z Żelanki, którzy najpierw przystali do braci polskich, a potem zmienili wyznanie kalwinizm i mocno propagowali nowo przyjętą wiarę. Od 1591 r. we dworze łuczanowickim odbywały się nabożeństwa protestanckie. Pamiątką tego jest istniejąca do dziś kaplica (wybudowana w 1636) i kopiec na cmentarzu dysydenckim (gdzie pochowani są protoplaści rodu). W 1636 r. odbył się zjazd dysydentów religijnych wyznania augsburskiego i kalwińskiego, na którym zawarto unię. Gminę w Łuczanowicach zamknięto wyrokiem trybunalskim w 1687 r. Jednak nabożeństwa dalej się odbywały, lecz nieoficjalnie. W 1787 M. Żeleński zbudował nowy dwór i postawił cmentarz gdzie pochował szczątki swoich przodków (istnieje do dziś). Zabytkowy dwór z XVIII w. spłonął i zostało tylko neogotyckie skrzydło, wystawione w 1902 r. przez Tadeusza Stryjeńskiego, które połączone zostało z kapliczką. Od 1858 r. wieś należała kolejno do hr. Rzewuskiego, hr. Gaetano, Mycielskich, licząc ponad 300 morgów roli, 130 morgów lasu, 50 – łąk i pastwisk. Łuczanowice włączono do Krakowa w 1973 r. Od 1991 r. wieś należy do XVII dzielnicy.

Obecnie na terenie osiedla znajdują się: 2 sklepy spożywczo- przemysłowe, piekarnia, Ośrodek Kultury, zakład blacharski, kilka zakładów samochodowych, zakład instalacji wodnych i kanalizacyjnych i park. Mieści się tu także plac zabaw, boisko i kort. Znajduje się tu kaplica rzymsko-katolicka parafii pw. św. Grzegorza w Ruszczy.

[edytuj] Cmentarz kalwiński

Znajduje się w północno-zachodnim krańcu wsi, na wzgórzu, w kępie drzew. Jego środkową część stanowi tzw. Kopiec Lutrów, wysoki na ok. 4 m, kryjący komorę grobową Żeleńskich, zaprojektowany przez pułkownika Marcjana Żeleńskiego w połowie XVIII w. Na kopcu stoi pięciometrowej wysokości obelisk, wykonany z kamienia ciosowego, na którego szczycie umieszczona jest również kamienna urna. Wokół kopca zachowało się kilka nagrobków: klasycystyczny sarkofag Ludwika Dębickiego (syna), oficera wojsk polskich, postument z kolumną, na której umieszczona jest urna-grób Ludwika Dębickiego (syna), autora książki o powstaniu listopadowym, zmarłego w 1843 r., groby Joanny Aramowej i Karoliny Kempińskiej. Kilka cennych nagrobków nie posiada napisów, na jednym z nich umieszczony jest drewniany, rzeźbiony krzyż, wsparty na drewnianej kolumnie. Kilka lat temu cmentarzyk został odrestaurowany (m.in. Z powrotem ustawiono na kopcu obelisk, który się przewrócił w 1972 r.).

[edytuj] Dwór

W 1787 r. wybudowano barokowo-klasycystyczny dwór. Był to budynek modrzewiowy, otynkowany, parterowy, posiadał rzut prostokątny. Układ wnętrza był dwutraktowy, mansardowy dach pokryty był gontem. W 1953 r. rozebrano go ze względu na bardzo zły stan. Obecnie stojący dwór został zaprojektowany w 1902 r. przez Tadeusza Stryjeńskiego dla hr. Władysława Mycielskiego. Był on połączony ze starym dworem jednym skrzydłem. Jest to budynek klasycystyczny, piętrowy, zbudowany z cegły i z piaskowca, ze ścianami zewnętrznymi zdobionymi zendrówką. Od frontu, nad głównym wejściem zachował się herb rodziny Mycielskich. Aktualnie w dworku mieści się kaplica, świetlica i mieszkania prywatne. Wewnątrz zachowały się stare piece kaflowe, posadzki i kafelki w łazienkach – resztki oryginalnego wyposażenia. Cały zespół pałacowy pierwotnie otoczony był parkiem w stylu angielskim. Znajdowały się w nim dwa stawy i rosły rzadkie gatunki drzew. Park zachował się we fragmentach.