Łuna 9

Z Wikipedii

Łuna 9 – była to misja radzieckiej bezzałogowej sondy kosmicznej do badań Księżyca.

Spis treści 1 Podstawowe wiadomości o misji 2 Plan przebiegu misji 3 Konstrukcja próbnika 4 Przebieg misji 5 Efekty misji 6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Podstawowe wiadomości o misji

• Data startu: 31 stycznia 1966 godz. 11:45 GMT, kosmodrom Bajkonur
• Data lądowania na Księżycu: 3 lutego 1966 godz. 18:44 GMT
• Rejon lądowania: zachodnia część Oceanus Procellarum (Ocean Burz); koordynaty - 7°10'N, 64°55'W
• Czas zasadniczej części misji: 2 dni
• Czas działania próbnika: 2 dni
• Data zakończenia misji: 5 lutego 1966

[edytuj] Plan przebiegu misji

Próbnik księżycowy wystrzeliwany był za pomocą rakiety klasy MOŁNIA-8K78M. Podczas lotu w kierunku Księżyca orientacja pojazdu utrzymywana była za pomocą KTDU SAV - systemu astronawigacyjnego, na który składały się sensory zorientowane odpowiednio na Ziemię, Księżyc i Słońce. W odległości 8.300 km od Srebrnego Globu system ten uruchamiał żyrostabilizatory, które ustawiały pojazd w odpowiedniej orientacji do rozpoczęcia manewru lądowania. Na wysokości 75 km rozpoczynał się właściwy moment wyhamowywania pojazdu poprzez silniczki KTDU. Gdy sonda znalazła się w odległości 25 km, poduszka powietrzna była automatycznie nadmuchiwana powietrzem o ciśnieniu 1 atmosfery, wtedy też wyłączane były silniczki członu napędowego. Poduszka z aparatem lądującym odrzucana była na kilka sekund przed zderzeniem się pojazdu z powierzchnią. Osłaniany poduszką aparat uderzał w powierzchnię z prędkością 15 m/sek., zaś po wytraceniu prędkości poduszka była odrzucana, pojazd zaś stabilizował swoje położenie na gruncie za pomocą czterech, symetrycznych pokryw. Wtedy też uruchamiana była aparatura naukowa i rozpoczynała się właściwa część misji.

[edytuj] Konstrukcja próbnika

Łuna 9 była sondą klasy fabrycznej Łuna E-6, zbudowana wspólnie przez naukowców z Instytutu Ławoczkina i Korolewa. Składała się z trzech zasadniczych części:

• KTDU - moduł silnikowy,
• dwuczęściową poduszkę powietrzną pokrywającą lądownik,
• ALS - lądownik z aparaturą naukową.

Lądownik przypominał kształtem kwiat, którego cztery ruchome panele otwierały się i rozkładały na zewnątrz, stabilizując w ten sposób sondę po osiągnięciu przez nią powierzchni Księżyca. Na aparaturę naukową składały się cztery anteny telekomunikacyjne, kamera fotograficzna wraz z systemem ruchomych luster pozwalających na przeprowadzenie zdjęć całej okolicy. Masa całego kompleksu wynosiła 1.422 kg z czego właściwy lądownik zabierał od 82 do 150 kg (jego masa była większa w jego zaawansowanych wersjach, m.in. w Łunie 9).

[edytuj] Przebieg misji

Zanim doszło do pierwszego udanego tzw. miękkiego lądowania aparatu ziemskiego na Księżycu, w latach poprzedzających to zdarzenie Rosjanie przeżywali wiele porażek. Skupiały się one na bezowocnych próbach osadzenia sondy na powierzchni naszego kosmicznego sąsiada. Serie lądowników zawodziły w różnych momentach, stąd z wyjątkowo dużą ostrożnością spoglądano w kierunku kolejnej próby osiągnięcia wyznaczonego celu. W przeciwieństwie do Amerykanów, Rosjanie od dłuższego czasu skupili swą uwagę na budowie sondy zdolnej łagodnie wylądować na Księżycu. Długo oczekiwany efekt dotychczasowych kilkuletnich i bezskutecznych prób przyniosło w końcu wydarzenie z początku lutego 1966.

Rutynowo kompleks Łuna 9 bezproblemowo osiągnął orbitę parkingową, a czwarty stopień rakiety nakierował sondę na tor w kierunku Księżyca. Po kilku dniach lotu Łuna 9 oddzieliła się od wypalonego stopnia rakiety i zaczęła fazę bezpośredniego zbliżenia ku powierzchni. W dniu 3 lutego 1966 aparat lądujący oddzielił się od reszty i opadł na powierzchnię osłaniany specjalnym, napełnionym gazem pojemnikiem, który całkowicie zamortyzował siłę uderzenia w grunt. Wkrótce po tym niepotrzebna już pokrywa została odrzucona i lądownik, otworzył cztery panele baterii słonecznych, które przy okazji jednocześnie go ustabilizowały. Również zaraz po osiągnięciu powierzchni, z lądownika wysunęły się cztery anteny pozwalające na natychmiastowe nawiązanie łączności z Ziemią. W kilka minut później system fotograficzny oparty na serii luster rozpoczął obfotografowywać lądownik celem ułatwienia naukowcom w stwierdzeniu jakichkolwiek uszkodzeń aparatury.

Zaraz po przesłaniu na Ziemię serii zdjęć obrazujących lądownik, kamera pokładowa rozpoczęła wykonywać zdjęcia tego, na co najbardziej czekali specjaliści na Ziemi - pierwsze w historii ujęcia wykonane z powierzchni Księżyca. Były to pierwsze dowody faktu zdobycia Księżyca przez robota zbudowanego przez człowieka. W trakcie swej krótkiej, bo zaledwie dwudniowej misji przeprowadzono siedem sesji radiowych trwających razem 8 godzin i 15 minut, ponadto Łuna 9 przeprowadziła trzy sesje zdjęciowe, które po zestawieniu objęły cztery panoramy oddalonego o 1,4 km horyzontu oraz zdjęcia skał księżycowych znajdujących się w pobliżu miejsca lądowania. Dzięki tym ostatnim zdjęciom można było wizualnie poznać wielkość i ilość odłamków wyrzuconych z pobliskich kraterów. Łuna 9 przesłała także pierwsze informacje o twardości gruntu, jego mechanice i wytrzymałości oraz spoistości.

[edytuj] Efekty misji

Łuna 9 jako pierwszy, sztuczny obiekt ziemski, który udanie wylądował na powierzchni Księżyca ustanowiła nowy etap jego eksploracji. Ogrom dotychczasowych wysiłków radzieckich uczonych, chcących łagodnie osadzić robota na powierzchni naszego sąsiada kosmicznego został w końcu uwieńczony sukcesem. Łuna 9 stanowiła przełom w podboju najbliższej przestrzeni kosmicznej i była wyznacznikiem położenia dużego nacisku na kolejne misje z udziałem lądowników, również po stronie amerykańskiej.

(Źródło: MOONSHOT: Przystanek „Księżyc”)

[edytuj] Linki zewnętrzne

• artykuł BBC News (en)