Abenakowie
Z Wikipedii
Abenakowie (ang. Abenaki, Abnaki, Wabanaki) - federacja plemion indiańskich Penobscot, Passamaquoddy i Malecite, zamieszkujących głównie obszar dzisiejszych stanów Maine i New Hampshire) oraz kanadyjskiego Quebecu. Byli jednymi z pierwszych mieszkańców Ameryki Północnej, z jakimi zetknęli się pierwsi osadnicy angielscy.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Pierwszym Europejczykiem, który zetknął się z Abenakami, był Giovanni da Verrazzano, który w roku 1524 odwiedził złożoną z krytych korą chat wioskę Agguncia u ujścia rzeki Penobscot "w krainie Abnaki". W roku 1602 Samuel de Champlain posunął się w górę rzeki do wysokości dzisiejszego Bangor, gdzie spotkał "lorda" Norumbegę, przypuszczalnie wodza Abenaków. Pierwsze doniesienia angielskie mówią o Abenakach jako o tych, którzy zamieszkiwali większą część stanu Maine i prowadzili wojny z nieznanymi pleminami nadmorskimi[1], które zapewne pokonali i wchłonęli zanim, pod naciskiem Anglików, wycofali się na północ, do Kanady.
Abenakowie przysporzyli wielu kłopotów kolonistom na początku XVIII wieku. Byli rzekomo podżegani przez francuskiego misjonarza-jezuitę, o. Rale'a[2], który prowadził misję katolicką w okolicach dzisiejszego miasteczka Norridgewock w górnym biegu rzeki Kennebec. Anglicy wysłali przeciw misji ekspedycję karną w roku 1622; o. Rale został zabity, a w jego papierach znaleziono słownik języka abenackiego, który właśnie opracowywał.
W XVIII wieku[3] wodzowie plemienia Penobscot zawarli traktat pokojowy z Anglikami uznając wytyczone przez kolonistów granice. Od tego czasu poszczególne szczepy zaczęły wymierać: Abenakowie walczyli po stronie Francuzów z Anglikami. Doprowadziło to do zniszczenia ich głównej osady w 1724, stopniowego rozpadu więzi społecznych, upadku plemiennej kultury i języka.
[edytuj] Zwyczaje i wierzenia
W czasie, gdy Anglicy przybyli do Ameryki, Abenakowie mieszkali w wioskach otoczonych drewnianymi palisadami, a swe domostwa o kształcie kopuł (drewniany szkielet kryty korą brzozową i plecionymi z traw matami) nazywali wigwamami, która to nazwa przyjęła się wśród kolonistów i egzystuje w języku angielskim do dziś. Każde plemię miało dwóch wodzów - jeden był odpowiedzialny za porządek, sądownictwo i sprawy socjalne, drugi natomiast był wyłącznie wodzem wojennym. Ubierali się w odzież zszywana ze skór jelenich, a w zimie okrywali się futrami bobrów.
Abenakowie wierzyli w dobrego boga Kechi Niwaskw, który stworzył pierwszego mężczyznę i kobietę z kamienia, ale - po jakimś czasie, nie będąc zadowolony ze swego dzieła - zniszczył ich i stworzył nową parę, tym razem z drewna. Abenakowie uważali się za potomków tamtych, "drewnianych" Indian.
[edytuj] Abenakowie dzisiaj
Obecnie posługują się językiem angielskim lub francuskim. Jedynie kilka najstarszych osób zna ich rodzimy język abnaki, zaliczany do grupy algonkin, występujący w dialektach wschodnim i zachodnim. Mimo rozproszenia po obu stronach granicy amerykańsko-kanadyjskiej, utraty niezależności politycznej i braku uznania przez władze federalne USA Abenakowie (dzieleni często na Wschodnich i Zachodnich) zachowali swą tożsamość etniczną do dziś.
Liczebność w roku 2000: Według danych U.S. Census Bureau, podczas spisu powszechnego w 2000 roku 2385 obywateli USA zadeklarowało, że jest pochodzenia wyłącznie Abenaki, zaś 5472 - wyłącznie lub między innymi Abenaki[4].
[edytuj] Bibliografia
- Bruce Grant, Concise Encyclopedia of the American Indian, New York 2000, ISBN 0-517-69310-0
Przypisy
- ↑ Zapiski pierwszych kolonistów podają nazwę jednego z tych plemion jako Tarrateen, ale nie znajduje to nigdzie potwierdzenia
- ↑ Lub Raslesa
- ↑ W roku 1749
- ↑ Dane statystyczne nie obejmują zazwyczaj Indian żyjących w miastach (tzw. Urban Indians), których liczebność w poszczególnych stanach bywa wielokrotnie wyższa
