Aleksander Radiszczew

Z Wikipedii

Aleksander Mikołajewicz Radiszczew urodzony 31 VIII 1749, w Moskwie, zmarł 24 IX 1802 po zażyciu trucizny.

Pisarz, filozof, myśliciel społeczny.

Pochodził z zamożnej szlachty, przez siedem pierwszych lat życia mieszkał z rodzicami, po czym został oddany pod opiekę stryjecznego brata matki. W 1762 r. został przyjęty do petersburskiego Korpusu Paziów. W 1766 r. został skierowany na Uniwersytet Lipski, gdzie zapoznał się z prawem, filozofią, historią, literaturą i językami obcymi.

Po powrocie do kraju, w 1771 r. został protokolantem w Senacie, a następnie prokuratorem wojskowym. W 1775 porzucił służbę wojskowę, ożenił się. W tym czasie napisał szkic psychologiczny Dziennik jednego tygodnia, następnie odę Wolność oraz List do przyjaciela zamieszkałego w Tobolsku. Wstąpił do Towarzystwa Miłośników Literatury. Wydał Żywot Fiodora Wasiljewicza Uszakowa oraz Dyskurs o tym, czym jest syn ojczyzny. W 1790 r. wydał anonimowo Podróż z Petersburga do Moskwy, powieść traktuje o konieczności zniesienia poddaństwa chłopów oraz likwidacji rządów despotycznych. Po jej opublikowaniu, w niewielkim nakładzie, został uwięziony i osadzony w twierdzy Pietropawłowskiej, a następnie skazany na karę śmierci, zamienioną przez Katarzynę II na dziesięcioletnie zesłanie do Ilimska. Napisał tam traktat filozoficzny O człowieku, jego śmiertelności i nieśmiertelności, gdzie zbliżył się do monizmu materialistycznego; List o targu chińskim oraz Krótką opowieść o zdobyciu Syberii.

Gdy w 1796 r. zmarła Katarzyna II, otrzymał pozwolenie na powrót i zamieszkał, pod nadzorem policji, w majątku ojca Niemcowo. W 1799 pozwolono mu odwiedzić ojca we wsi Wierchnieje Oblazowo, w tym roku napisał poemat Bowa. W 1801 r. Po wstąpieniu Aleksandra I na tron uzyskał całkowite ułaskawienie oraz został powołany do udziału w pracach przygotowujących reformę ustawodawczą. Początkowo myślał, że komisja przychyli się do jego wniosków, jednak tak się nie stało. Rozżalony napisał antydespotyczny poemat pt. Pieśń historyczna. Obawiając się ponownego zesłania 11 września 1802 zażył truciznę.