Algonkinowie
Z Wikipedii
Algonkinowie (ang. Algonquin, Algonquian, Algonkin) także ludy algonkińskie - nazwa zbiorowa plemion Indian Ameryki Północnej, żyjących w przeszłości na dużych obszarach kontynentu. Obecnie w większości rozproszeni po Kanadzie i Stanach Zjednoczonych.
Mianem Algonkin, które pierwotnie oznaczało jedno z wielu plemion mówiących językiem algonkińskim właściwym (zob. niżej), zaczęto z czasem nazywać całą grupę plemion mówiących językami z rodziny algonkińskiej i zajmujących niegdyś olbrzymią przestrzeń od brzegów Atlantyku do rzeki Missisipi na zachód, a w północnej części aż po Góry Skaliste i wreszcie od samych niemal północnych wybrzeży Labradoru do rzeki Tennessee na południu. Między Algonkinów wschodnich werżnęli się swego czasu klinem Irokezi, zajmując głównie okolice Wielkich Jezior. Na zachodzie (między Północną Platte a rzeką Arkansas) istniała odosobniona grupa Algonkinów, złożona z dwóch wielkich plemion: Szejenów i Arapahów.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Pokrewieństwo ludów algonkińskich jest natury lingwistycznej - między poszczególnymi plemionami istniały spore różnice. Najsłynniejszymi plemionami (lub grupami plemion) algonkińskich są, a raczej byli (poza wymienionymi wyżej) Odżibwejowie, Kri, Mohikanie, Delawarowie, Potawatomi i tzw. konfederacja Blackfoot (plemion zachodnich). Głównym wrogiem Algonkinów byli Irokezi, a od czasów kolonizacji europejskiej w Ameryce Północnej — również Anglicy i Holendrzy, z którymi Indianie ci toczyli krwawe walki, stając po stronie Francuzów. W wyniku tych walk doszło do wyginięcia lub zdziesiątkowania niektórych plemion algonkińskich. Ostateczną klęskę w wojnie z Stanami Zjednoczonymi plemiona algonkińskie poniosły w 1811 roku; pozostałe po strasznej rzezi resztki plemion wycofały się na zachód i na północ (do Kanady).
[edytuj] Kultura
Indianie grupy algonkińskiej, zwłaszcza środkowi, byli wysocy, o wydatnym nosie, nieco zakrzywionym u mężczyzn; kości policzkowe wystające, twarz szeroka bez zarostu, czaszka krótka. Większość plemion zajmowała się rolnictwem (kukurydza) oraz łowiectwem i rybołówstwem. W okresie przedkolonizacyjnym sporządzali odzież ze skóry, czasem z dodatkiem piór. Obuwie, tzw. mokasyny, z wygładzonej skóry. Chaty najczęściej były owalne, z drzewa. Czółna typu dłubanki, z pnia. Nigdzie u ludów północnoamerykańskich nie rozwinęło się tak wysoko barwne zdobnictwo, jak u Algonkinów, zwłaszcza u Odżibwuejów i Delawarów. W wierzeniach religijnych plemion grupy algonkińskiej występuje duch manitou oraz kilka bóstw uosabiających siły przyrody. Ustrój społeczny Algonkinów stanowiły rody i klany z wodzem na czele. U plemion północnych i wschodnich występował matriarchat.
[edytuj] Plemiona algonkińskie
- Mikmakowie (Mi'kmaq, Micmac)
- Malecite
- Wampanoagowie (Wampanoag)
- Pekoci
- Mohegan
- Mohikanie (Mohican)
- Delawarowie (Delaware)
- Powhatan
- Nanticock
- Algonkinowie właściwi (Algonquin) - zob. niżej
- Szaunisi (Shawnee)
- Potawatomi
- Menomini
- Szejenowie (Czejenowie, Cheyenne)
- Czarne Stopy (Blackfeet, Blackfoot)
- Arapahowie (Arapaho)
- Kri (Cree)
- Odżibwejowie (Czipewejowie, Ojibwa, Chippewa)
[edytuj] Algonkinowie właściwi
Termin Algonkinowie w węższym znaczeniu odnosi się do kilku niewielkich plemion, żyjących w przeszłości po obu stronach rzeki Ottawa w jej górnym biegu. Obecnie żyją w kilku rezerwatach na terenie Kanady i USA.
Liczebność w roku 2000: Według danych U.S. Census Bureau, podczas spisu powszechnego w 2000 roku 1107 obywateli USA zadeklarowało, że jest pochodzenia wyłącznie Algonquian, zaś 4114 - wyłącznie lub między innymi Algonquian.
