Babiniec

Z Wikipedii

Babiniec – staropolska nazwa kruchty, też nazwa pomieszczenia przeznaczonego dla kobiet.

Babiniec to też nazwa wydzielonej części synagogi, przeznaczonej dla kobiet. Kobiety w ortodoksyjnym judaizmie nie mogły przebywać w głównej sali synagogi, więc kiedy w średniowieczu w modlitwach zaczęły brać udział kobiety, zaczęto budować dla nich osobne pomieszczenia. Panowała opinia, że kobiety obecne w głównej sali rozpraszałyby modlących się mężczyzn. Najstarsza wzmianka o odrębnej części dla kobiet w synagodze pochodzi z 1213 roku. Babińce pojawiły się jako odrębne salki, usytuowane z boku sali męskiej, albo na galerii lub balkonie (emporze). Powszechnie zaczęto budować synagogi z babińcem lub dobudowywać je do już istniejących synagog w XV-XVI wieku.

Babińce musiały mieć niezależne wejście i takie połączenie z salą główną, żeby kobiety nie były widziane ani słyszane przez mężczyzn zgromadzonych w synagodze. Dlatego zwykle połączenie między babińcem a salą męską ograniczało się do małych okienek.

Babińcem nazywane jest także pomieszczenie w cerkwi prawosławnej lub greckokatolickiej. Jego pochodzenie jest podobne do tego w synagodze. Chodziło o zakaz wejścia kobiet do nawy, gdzie odbywało się nabożeństwo. Jest to jedno z trzech pomieszczeń występujących w cerkwi. Babiniec jest pierwszy od wejścia, dalej jest nawa, a za nią prezbiterium. Z czasem zakaz wejścia kobiet do nawy został złagodzony (w XVIII wieku), co widać także w architekturze. Im późniejsze budowle, tym ściana oddzielająca babiniec od nawy jest mniej wyraźna. We wczesnych konstrukcjach babiniec był oddzielony od nawy litą ścianą z otworem drzwiowym, później stosowano okienka, aby w końcu zupełnie zrezygnować z tej ściany. Pozostały tylko kolumienki ze względów konstrukcyjnych.

Zobacz też: przegląd zagadnień z zakresu architektury