Batrachomyomachia

Z Wikipedii

Batrachomyomachia (Βατραχομυομαχία, z gr. βάτραχος - żaba, μῦς - mysz, μάχη - walka), także Batrachomachia (Βατραχομαχία) — grecki poemat heroikomiczny przypisywany przez starożytnych Homerowi. Obejmuje ok. 300 wersów. Obok innego poematu pseudohomeryckiego, Margitesa, stał się wyznacznikiem całego gatunku.

Spis treści 1 Tytuł, datowanie i autorstwo 2 Przegląd treści 3 Przekłady na język polski 4 Bibliografia 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Tytuł, datowanie i autorstwo

Tytuł Βατραχομαχία jest wcześniejszy niż tytuł Βατραχομυομαχία. Człon -μυο- dodano prawdopodobnie na skutek pedanterii lub dla wzmocnienia efektu komicznego.

Autor nie jest znany. Istnieje kilka świadectw, że przypisywano go razem z Margitesem i wielu innymi utworami epickimi, a także hymnami, Homerowi [Stat. Silv. I praef.; Mart. XIV 183; Vita Herodotea 24]. Tak jak Margitesa, Księga Suda w haśle Πίγρες przypisuje utwór Pigresowi z Halikarnasu. Informację tę przekazał także Plutarch [De Herodoti malignitate 43].

Termin post quem powstania utworu wyznacza znajdująca się w nim reminiscencja wiersza Anakreonta [fr. 170 Bg]. O tym, że utwór powstał później niż epika okresu archaicznego świadczy też zepsucie języka i niedbałości metryczne. Termin ante quem jest niepewny. Część uczonych uznaje Batrachomyomachię za uczony utwór hellenistyczny i datuje na IV, III czy nawet II w. p.n.e. Ten ostatni termin wyznacza się na skutek podobieństwa fragmentu Batrachomyomachii do jednego z utworów Kallimacha - nie można jednak wykluczyć, że to Kallimach naśladował Batrachomyomachię, nie jej anonimowy autor Kallimacha. Nie można wykluczyć z całą pewnością także tego, że utwór powstał nawet na początku V w. p.n.e., gdyż jego wady językowe i wersyfykacyjne mogą stanowić przejaw rozkładu stylu epickiego w początkach okresu klasycznego.

[edytuj] Przegląd treści

Mysz wysokiego rodu Psicharpaks ("porywający okruchy") po ucieczce przed fretką musiała napić się wody ze stawu. Spotkała tam króla żab Physignathosa ("nadymający policzki"), który zaproponował jej, by odwiedziła jego dom. Mysz zgodziła się i wsiadła na grzbiet żaby, która odpłynęła od brzegu. Na jeziorze spotkały węża morskiego, po czym żabi król w panice zanurkował, zapominając o swoim gościu, który utonął. Myszy, które widziały to zajście z brzegu, opowiedziały o nim pozostałym i za namową ojca Psicharpaksa zadecydowały, że wypowiedzą żaobom wojnę. Gdy żaby dowiedziały się o przyczynie wojny, zapałały gniewem się na swojego króla, który jednak wyparł się wszystkiego i nakłonił poddanych do podjęcia wyzwania. Bitwa stoczyła się przy brzegu jeziora. Bogowie postanowili się nie mieszać do walki, jednak gdy bitwa zmieniła sie w pogrom żab, Zeus za namową Hery uznał, że musi interweniować, by nie doszło do zniszczenia żabiego rodu. Posłał więc kraby, których pancerze okazały się odporne na mysie ciosy. Myszy musiały uznać wyższość krabów, więc wraz z zachodem słońca bitwa skończyła się.

[edytuj] Przekłady na język polski

Batrachomyomachia stanowiła okazjonalny przedmiot wykładów już w XVI-wiecznej Polsce. Na język polski jako pierwszy przełożył ją Paweł Zaborowski (Kraków 1588), następnie Jacek Przybylski (Kraków 1789), Bruno Kiciński (Lwów 1815), Roman Palmstein (Lwów 1883), Ignacy Wieniewski (Lwów 1929). Istnieje też anonimowy przekład opublikowany w czasopismie "Wędrowiec". Autorem najnowszego przekładu jest Włodzimierz Appel (Batrachomyomachia czyli Wojna Żabiomysia, Toruń 1993).

Już w starożytności i w Bizancjum powstawało wiele przeróbek Batrachomyomachii. W Polsce jedną z najbardziej znanych jest Myszeida Ignacego Krasickiego.

[edytuj] Bibliografia

• Der Neue Pauly Enzyklopädie der Antike, t. II, hasło Batrachomachia, Stuttgart-Weimar 1996
• Tadeusz Sinko, Literatura grecka, t. I, cz. 1, Kraków 1933

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Przekład włoski Giacoma Leopardiego
• Przekłady angielskie: George'a Chapmana (1624), Thomasa Parnela (1716), Hugha G. Evelyn-White'a (1914), Padraica Columa (1921), George'a W. Martina (1962)