Biali Kurierzy

Z Wikipedii

Historia Polski

Ten artykuł jest częścią cyklu: Polskie Państwo Podziemne

Biali Kurierzy grupa ok. 20-30 harcerzy i młodzieży polskiej z KS "JUNAK", funkcjonująca od października 1939 do lipca 1940 jako część Szarych Szeregów (ZWZ) na terenie części Polski zagarniętej przez ZSRR we wrześniu 1939 r. Zadaniem "Białych Kurierów" było przeprowadzanie zagrożonych deportacją ludzi (głównie mężczyzn - urzędników, inteligencji, żołnierzy, policjantów, itp.) na Węgry, skąd byli przerzucani do tworzącego się pod egidą Rządu Sikorskiego Wojska Polskiego we Francji, a także informacji o sytuacji na terenach przyłączonych do ZSRR. W powrotną drogę zabierali pieniądze i pokrzepiające wieści o Wojsku Polskim we Francji, niekiedy przekazywali informacje rodzinom o losach "przerzuconych" przez granicę ludzi. Grupa była podporządkowana komórce "Ewa" (od ewakuacja) Ambasady Polskiej w Budapeszcie, na czele której stał rtm. Billewicz. Nieformalnie współpracował i wspierał w działalności mjr (płk.) Mieczysław Młotek.

Biali Kurierzy działali pojedynczo lub w dwuosobowych grupach. Ważna była znajomość terenu i dobra kondycja fizyczna i psychiczna, stąd duża ilość harcerzy w grupie Kurierów, którzy podczas biwaków, rajdów i obozów harcerskich bardzo dobrze znali teren przez który zdążali ku granicy.

Z licznej - ok. 30 osobowej grupy do końca Wojny dotrwało kilku Białych Kurierów (Tadeusz Chciuk, Zbigniew Janicki i Tadeusz Żelechowski "Lopek". W 1992 roku odnalazł się w Kraju Krsnojarskim (ZSRR) Władysław Ossowski). Pozostali polegli śmiercią żołnierza Podziemnej Polski na szlakach, zostali zakatowani w więzieniach sowieckich. Istnieli chyba krótko aby zapisać się w powszechnej pamięci. Jednym ze świadectw jest książka jednego z nich - Marka Celta.

Spis treści 1 Etymologia nazwy 2 Lista Kurierów 3 Linki 4 Źródła

[edytuj] Etymologia nazwy

„	... - No a kostiumy karnawałowy maci? - powiedział Tońko. Szczepan popatrzył na niego, najpierw zdumiony, potem trochę zły, wreszcie odrzekł surowym tonem: - Kostiumy karnawałowe? Nie, panie Tońku, mu już tu, prawda, na bal się nie wybieramy, inny "bal" nam w głowie. - Ta ja w sam raz akurat za ten bal bałakam. Kostiumy potrzebny druhu Szczepciu, jak, prawda żołnierzom w Finlandii. - Jakie kostiumy? - Biały. Bałakaj, Tadyk, bo to ważny. Opowiedziałem im o naszych "upiornych kombinezonach, o tym, jak świetnie na nocnym śniegu zlewają się z otoczeniem, jaka to nasza barwa ochronna, jak u zwierząt, według prawa mimikry. - To może więcej znaczyć niż rewolwer - odezwał się powoli Fredek. - Musimy, Szczepan, poprosić rotmistrza o takie kostiumy. Co myślisz? - Absolutnie - odpowiedział Szczepan - absolutnie musimy mieć też takie, prawda kombinezony. Przepraszam pana, panie Tońku. - Tońku już zaponiał. - Niech was zaprowadzi do krawca - mówię - to musi być zrobione solidnie, na miarę, żeby pasowało jak ulał, a nie tamowało ruchów. On ma takiego zaufanego szabó (po węgierku - krawca), który o nic nie pyta, tylko uśmiecha się i robi co trzeba, żonaty z Polką, całkiem swój. - Bardzo wam dziękujemy za tę informację. A ja z początku myślałem, prawda, że pan Tońku łacha z nas drze, jak to pan potrafi. - Tońku potrafi, "prawda", ali łacha tera nie darł. Jak przed granicą ja wdzieji na wierzch ten swentarny strój, to si zara lepij czuji. - A wiecie co? Przyszło mi tak nagle do głowy, że nas, prawda, powinno się nazywać białymi kurierami. Nawet... podwójnie białymi, nie, Tadeusz, co? - A wie druh, że to klawu wykombinowany - Tońko wykrzykuje. - Biali kurierzy! Batiarnia, czuli wy? Tamci przestali łupać kartami w stół, popatrzyli na nas, uśmiechnęli się. Szandor ściągnął usta, powieka mu opadła i znowu w górę, podniósł wskazujący palec w górę, jak zawsze gdy chciał wyrazić podziw albo aprobatę. - Biali, bo przeciw czerwonym, all right. Biali, bo w białych kombinezonach po białym śniegu przez białą (choć "zieloną") granicę. Tres bien! Trzeba pitolcia i Rudka zawiadomić o "awansie". I zaczął we wszystkich językach świata wykrzykiwać: - Biali kurierzy! Les couriers blancs! Fehrer kurierek! Die weissen Kurieren! The white courriers!...	”
— Marek Celt, Biali Kurierzy

Powyższy fragment wyjaśnia pochodzenie nazwy od: 1) białego stroju ochronnego, w którym poruszali się zimą po 2) białym śniegu, a przez "zieloną" choć 3) białą od śniegu granicę i 4) przeciwko "czerwonym", czyli sowieckiemu okupantowi.

Harcerze i młodzież spod okupacji niemieckiej znana jest szerokiej rzeszy społeczeństwa dzięki "Kamieniom na szaniec" Aleksandra Kamińskiego. Młodzież i harcerstwo na terenach okupowanych przez Sowietów doczekała się swojego "Kamińskiego" - kronikarza opisującego jej losy. Został nim, też instruktor harcerski, biorący udział w tamtych wydarzeniach, Tadeusz Chciuk-Celt, harcmistrz, późniejszy cichociemny.

[edytuj] Lista Kurierów

Poniżej szczątkowa lista Białych Kurierów:

1. phm. (hm.) Tadeusz Chciuk (ps. Zawadkowski)
2. hm. Szczepan Michalski - zginął w więzieniu w czerwcu 1941 r.
3. phm. Ferdynand Freimuth
4. HO Rudolf Regner - zginął w więzieniu w czerwcu 1941 r.
5. ppor. Tadeusz Żelechowski "Lopek" cichociemny o pseudonimie "Ring" (Operacja lotnicza "Weller 14" 9/10 IV 1944 r.)
6. wyw. Władysław Ossowski (ps. Pitolciu, Mały, Pisklę) - uzyskał tytuł Króla Kurierów. Złapany w lipcu 1940 r. Zesłany na Syberię wrócił do Polski w 1992 r.
7. Zbigniew Janicki
8. Zbigniew Twardy
9. Jan Hammerling
10. Jan Antoni Krasulski (ps. Naganowski, Tońko) lwowski batiar z "Zilunegu". Zginął prawdopodobnie w potyczce na granicy w 1940 r.
11. Stanisław Gerula - bramkarz KS "Junak"
12. Bronisław Lisowski
13. Helena Świątek z domu Kamińska

W Budapeszcie opiekował się i zajmował Kurierami z pół Polak, pół Węgier Szandor "Madziarski".

[edytuj] Linki

• Marek Celt, Biali kurierzy (fragment, w wersji elektronicznej)

[edytuj] Źródła

• Celt, Marek (1986). Biali Kurierzy. Wydawnictwo LTW, Dziekanów Leśny. ISBN 83-88736-62-0
• Szatsznajder, Jan (1994). Dopisany życiorys... Władysława Ossowskiego. Wyd. Wyd. "W kolorach tęczy", Wrocław
• IPN: Polskie Podziemie 1939-1941. Od Wołynia do Pokucia. cz. 2, Warszawa-Kijów 2004, Wyd. Rytm, str. 1221-1319.