Blok mieszkalny

Z Wikipedii

Blok mieszkalny – potoczna nazwa wielokondygnacyjnego budynku mieszkalnego wielorodzinnego, wyróżniającego się wybitnie prostą formą.

Określenie swój sens pejoratywny uzyskało w okresie PRL, gdzie budynki wielorodzinne miały zaspokoić wyłącznie podstawowe potrzeby mieszkańca, pomijając wszystkie elementy uznane za zbytek.

[edytuj] Idea Le Corbusiera

Budowę bloków mieszkaniowych zainicjowała urbanistyka modernistyczna wspierana prze idee funkcjonalizmu i socrealizmu. Ojcem blokowisk jest Le Corbusier – francuski socjalista, architekt, urbanista, rzeźbiarz i malarz. Mimo, że idee użyteczności i prefabrykacji głoszono już przed nim, to jednak nie na taką skalę i nie z takim uporem. Le Corbusier, chcąc zapewnić ubogim robotnikom godziwe miejsce do życia, wśród zieleni, światła słonecznego i porządku – stworzył, na wzór samowystarczalnych transatlantyków, "maszyny do mieszkania". Miasta w jego wizji miały być ogrodami, wśród których na słupach (żeby nie zakłócać przepływu powietrza) wznosiłyby się ogromne bloki z ogrodami na dachach.

Le Corbusier planował wybudowanie całych miast opartych na architekturze użytkowej blokowisk ("maszyn do mieszkania"). Chciał wyburzyć i od nowa zbudować centrum Paryża. Ku jego niezadowoleniu wybudowano jednak tylko jeden blok – na zamówienie francuskiego rządu w Marsylii.

Jednostka marsylska (Unité d'Habitation) – jak nazywano pierwszy blok wg planów Le Corbusiera – wybudowana w 1952, miała 23 rodzaje mieszkań od jednopokojowych po wielkie, dwupoziomowe. W chwili oddania był to największy budynek świata, na 8 piętrze zlokalizowano dwukondygnacyjną ulicę handlową. Na dachu jest m.in. basen, plac zabaw dla dzieci, solarium i klub.

[edytuj] Praktyczne wdrożenia

Koncepcje Le Corbusiera trafiły na szczególnie podatny grunt w obozie komunistycznym. Potrzeba nowych mieszkań stale rosła, a socreal był bardzo drogi. Wielka płyta i mrówkowce wydawały się być rozwiązaniem idealnym. Powstające blokowiska nie miały jednak wiele wspólnego z jednostką marsylką – mieszkania były małe i niefunkcjonalne, a o wspólnych klubach, miejscach spotkań, salach gimnastycznych i ogrodach na dachach nie było mowy. Zamiast się integrować, mieszkańcy domów z wielkiej płyty się alienowali.

W Polsce powstanie charakterystycznych, podobnych do siebie bloków mieszkalnych datuje się na lata 60., 70. i 80. XX wieku. Wówczas osiedla bloków przez lokalne władze traktowane były jako wizytówka nowoczesności. Bloki mieszkaniowe powstawały więc nie tylko w dużych miastach, gdzie ich obecność wydawała się uzasadniona, ale i w małych miasteczkach, a nawet wsiach burząc ład kompozycyjny okolicy.

Budowano więc budynki wielopiętrowe i wieloklatkowe, wykonywane zazwyczaj w technice wielkiej płyty. Bloki stawiano w zespołach (osiedlach), czyli większych grupach i zwykle występujących w zabudowie rzędowej lub w swobodnej kompozycji budynków wolno stojących – taki typ zabudowy określany jest jako wielki zespół mieszkaniowy a potocznie blokowiskiem.

Wielkości mieszkań określały normy powierzchniowe, które uważane są dziś jako nie spełniające wymogów funkcjonalnego i swobodnego stylu życia, ponadto w mieszkaniach często zamieszkiwało i mieszka nadal, zbyt wiele osób jak na jeden lokal. Drugim aspektem jest wielka płyta, która nie sprawdziła się pod względem technicznym i ekonomicznym – nie zapewniała dobrej izolacji, nie była tania w produkcji, a przede wszystkim w transporcie. Blokowiska z powodu słabej jakości jak i standardów wykończenia szybko zaczęły popadać w ruinę.

Zgromadzenie dużej liczby ludzi na niewielkim terenie, uniformizacja otoczenia, brak wspólnych miejsc odpoczynku i rozrywki itp. spowodowały, że blokowiska sprzyjają anonimowości, wykształciły się w nich też nowe zjawiska kulturowe i społeczne, między innymi tzw. blokersi.

[edytuj] Źródła

• "Awangarda dla mas" Elżbiety Wieteskiej ("Wiedza i Życie").