Carmina Burana
Z Wikipedii
Carmina Burana - nazwa trzynastowiecznego zbioru pieśni i poezji, na podstawie których w XX wieku Carl Orff skomponował kantatę sceniczną o tym samym tytule.
Spis treści |
[edytuj] Rękopisy
Carmina Burana jest zbiorem rękopisów, zawierającym ponad 1000 wierszy i pieśni napisanych przed początkiem XIII wieku. W roku 1847 zbiór ten został odnaleziony w opactwie benedyktynów w Benediktbeuern. Prawdopodobnym miejscem pochodzenia jest jednak Seckau. Od czasów sekularyzacji opactwa przechowywanym w bibliotece krajowej w Monachium. Tytuł (łac. Carmina Burana - "Pieśni z Beuern") został nadany przez Johanna Andreasa Schmellera w 1847, który przygotował je do wydania.
Utwory, głównie w średniowiecznej łacinie, ale część w języku starodolnoniemieckim, a także starofrancuskim, zostały spisane przez uczniów i zakonników około 1230 roku. Większość z nich jest prawdopodobnie wierszami i pieśniami goliardów (wagantów, czyli wędrujących żaków, a także duchownych). Pieśni te mają różny charakter, począwszy od moralitetów, aż po pieśni do tańca oraz biesiadne (w średniowiecznej Europie klęski nieurodzaju i wojny były tak częstą przyczyną głodu, że jedzenie i picie należało do częstych tematów popularnych pieśni). Najbardziej znanym utworem jest tzw. Spowiedź Archipoety, anonimowego poety z Kolonii, wśród autorów znajdują się również Piotr z Blois i Walter z Châtillon.
Zbiór jest podzielony na 6 części: Carmina ecclesiastica, Carmina moralia et satirica, Carmina amatoria, Carmina potoria, Ludi, Supplementum.
Najpełniejsze wykonanie całego zbioru przygotował zespół Clemencic Consort w 1970. W latach 90. fragmenty Carminy Burany wykorzystała Enigma, Era oraz niemiecki zespół folk-metalowy In Extremo (Stetit Puella, Omnia Sol Temperat).
[edytuj] Kantata Carla Orffa
W 1937 Carl Orff dokonał wyboru części tekstów i skomponował na ich podstawie kantatę sceniczną Carmina Burana, utwór na orkiestrę, chór i głosy solowe. Orff zdecydował się napisać muzykę całkiem od nowa, mimo że niektóre rękopisy zawierają zapis muzyczny w postaci neum, który został częściowo odczytany.
Carmina Burana to prawdopodobnie najbardziej znany utwór muzyczny skomponowany w Niemczech w okresie nazistowskim. Prawykonanie odbyło się w w Operze Frankfurckiej 8 czerwca 1937 roku w inscenizacji Oscara Wälterlina; sukces dzieła spowodował szybko otrzymanie przez Orffa zleceń na inne utwory. Początkowo kompozycja była potępiana przez niemieckich krytyków jako dzieło "zdegenerowane", jednak później została entuzjastycznie przyjęta przez nazistów jako hołd wczesnemu przejawowi "kultury aryjskiej". Po wojnie utwór zyskiwał coraz większą popularność, w latach 60. wszedł do kanonu międzynarodowego muzyki klasycznej.
[edytuj] Koncepcja utworu
Utwór zbudowany jest w formie kantaty. Dzieli się na trzy części; całość otwiera i zamyka chór "O fortuna".
- I część, Veris laeta facies, mówi o budzeniu się wiosny, która rozbudza tęsknotę za miłością.
- II część, In taberna, wysławia przyjemności życia, a jej zakończeniem jest hymnem do Bachusa.
- III część, Cour d'Amours, czyli gra miłosna; jej kulminacją jest pochwała bogini miłości, Wenus.
Szczegółowy wykaz części utworu:
Fortuna Imperatrix Mundi
- 1. O Fortuna
- 2. Fortune plango vulnera
I. PRIMO VERE
- 3. Veris leta facies
- 4 Omnia sol temperat
- 5. Ecce gratum
- 6. Tanz
- 7. Floret silva nobilis
- 8. Chramer, gip die varwe mir
- 9. Reie
- 10. Were diu werlt alle min
II. IN TABERNA
- 11. Estuans interius
- 12. Olim lacus colueram
- 13. Ego sum abbas
- 14. In taberna quando sumus
III. COUR D'AMOURS
- 15. Amor volat undique
- 16. Dies, nox et omnia
- 17. Stetit puella
- 18. Circa mea pectora
- 19. Si puer cum puellula
- 20. Veni, veni, venias
- 21. In truitina
- 22. Tempus es iocundum
- 23. Dulcissime
- 24. Ave formosissima
Fortuna Imperatrix Mundi
- 25. O Fortuna
