Chausson

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: styl encyklopedyczny. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Chausson (czytaj šosą) - autobusy wytwarzane w latach 1942-1970 przez francuską firmę Société Anonyme des Usines Chausson.

Autobusy te były po wojnie importowane przez wiele krajów, a szczególnie przez Polskę. Bezpośrednio po wojnie były to pierwsze autobusy z prawdziwego zdarzenia. W Warszawie przez wiele lat były to jedyne autobusy komunikacji miejskiej. Przedsiębiorstwa miejskie zamieniały się z PKS na autobusy Mavag, który były uciążliwe w ruchu miejskim.

Były to w pierwsze, rewolucyjne autobusy o metalowych nadwoziach samonośnych. Odznaczały się bardzo dobrymi własnościami eksploatacyjnymi. Mimo specyficznego układu kół (pojedyncze z tyłu) chaussony dobrze znosiły skrajne obciążenia, jakie wtedy występowały w Polsce. Autobusy Chausson obsługiwały nawet połączenie Paryż-Bombaj.

[edytuj] Historia

Firma Chausson została założona w 1907 roku pod nazwą Ateliers Chausson Frères (zakłady bracia Chausson) przez Gastona i Jules'a Chaussonów. Firma produkowała wymienniki ciepła (w tym chłodnice do silników) i inne artykuły blacharskie. Firma stała się ważnym elementem francuskiego przemysłu motoryzacyjnego, dla którego wytwarzała półfabrykaty. W czasie pierwszej wojny światowej Chausson współpracował z lotnictwem, dla którego opracował, wspólnie ze słynną eskadrą bocianów chłodnice do słynnych samolotów Spad. Na pamiątkę znak firmowy został ozdobiony bocianimi skrzydłami.

W latach 30. XX wieku firma pozyskała od firmy Budd technologię nadwozi całkowicie metalowych. W roku 1935 Chausson przejął upadającą (piątą na rynku francuskim) firmę produkującą samochody Chenard&Walcker, której był głównym wierzycielem. Firma ta mieściła się w sąsiednim (siedziba Chaussona była w Asnières) Gennevilliers pod Paryżem. Pod tą marką, jeszcze przed drugą wojną światową zaprojektowano samonośny furgon.

Studia mechaniczne i transportowe podjęte przez Pierre'a Chaussona (syna założyciela), w przewidywaniu rozwoju powojennego, doprowadziły do wyprodukowania w lipcu 1942 roku - w oparciu o wyżej wymieniony furgon, autobusu Chausson AP-01. Autobus ten we Francji nazywany był Chauuson-nez-de-cauchon {szosą - ryjek; świński ryj). Z tyłu autobus miał jedno okno po środku.

W ciągu pięciu powojennych lat firma doznała przewidywanego rozkwitu. Pierwszy model autobusu był następnie modyfikowany. Dodano m. in. dwa okna w tylnej ścianie po bokach, zmieniano ilość drzwi i układ siedzeń (pierwotnie był to pojazd wyłącznie do komunikacji międzymiastowej. Kolejne modele oznaczano AP-2 i AP-3. W latach 40 stosowano oznaczenia typów kolejnymi latami - 47, 48, 49 dodawanymi do liter. W 1952 roku zmieniono całkowicie ścianę czołową i poprawiono sylwetkę. Wtedy też oznaczenia cyfrowe dodawane do liter przybrały formę zaczynającą się od 52: 520, 521, 522. W bocznej powierchni dachu często stosowano - tak jak w autobusach turystycznych - małe okienka. Następnie podniesiono dach poszerzając pas okienny i zmieniając tylną ścianę na płaską. Było to radykalne przystosowanie pojazdu do funkcji miejskiej!

Równolegle z oznaczeniami fabrycznymi stosowane były oznaczenia handlowe charakteryzujące konkretne autobusy. Były to oznaczenia:

• AHE - autobus Htchkiss essence - autobus z silnikiem benzynowym Hotchkiss,
• APH - autobus z silnikiem wysokoprężnym Panhard - autobus Panhard huile,
• ASH - autobus Sumua huile - autobus z silnikiem wysokoprężnym Somua (jeden przedwojenny autobus Somua został uruchomiony po wojnie w Warszawie).

Nadwozia autobusów Chausson były także wykorzystywane do budowy trolejbusów, jak np. w Hawrze, gdzie zbombardowana została sieć tramwajowa. Stosowano tu osprzęt np. firmy Vetra (trolejbusy Vetra zakupywano dla Warszawy, jednak z własnymi nadwoziami).

Firma była dostawcą blacharki dla samochodów francuskich, szczególnie dla głównych akcjonariuszy - Peugeot i Renault. Autobusy Berliet eksploatowane w Warszawie miały np. chłodnice firmy Chausson.

Firma została przejęta przez firmę Saviem, w związku z czym znikł uskrzydlony znak i nazwa była pisana zwyczajnym pismem. Ostatnim modelem autobusu Chausson był SC-4B, gdzie SC oznaczało Saviem-Chausson. Jego następcą był już Saviem SC-10, czyli francuski autobus standardowy. Nastepnie firma Saviem weszła w skład koncernu Renault Vehicules Industriels [pojazdy użytkowe]w roku 1977 i marka ta znikła. Ostatnie autobusy Chausson w Warszawie wycofano w roku 1969, a w Paryżu (modele APV i APVU) w 1976 roku.

Marka Chausson dotyczyła jeszcze wyrobów innych niż autobusy. Mimo wieloletniej walki - od 1983 roku - o utrzymanie firmy "piękne lata Chaussona" dobiegły końca, a "mityczna marka" znikła ostatecznie. Firma została ostatecznie zlikwidowana w roku 2007 (22 kwietnia 2007 odbyło się pożegnanie z nią (pracowników i mieszkańców) na terenie fabryki w Grennevillers, a akta przekazane zostały do archiwum państwowego.

Poza eksploatacją autobusów Chausson z tą marką związane są w Polsce następujące wydarzenia:

1. autobus Chausson APV z podwyższonym dachem (wersja miejska) był pierwszym wozem transmisyjnym Telewizji Polskiej (Telewizja Katowice) z prawdziwego zdarzenia,

2. osie kierowane ze skasowanych chaussonów zostały zastosowane jako osie tylne w pierwszych polskich przegubowcach Jelcz, tak w Miejskim Przedsiębiorstwie Autobusowych w Warszawie, jak i w Jelczańskich Zakładach Samochodowych,

3. firma Chausson brała udział w konstruowaniu kabiny samochodu ciężarowego Star 200,

4. w berlietach PR100, które często stały uszkodzone na ulicach Warszawy z otwartymi drzwiami komory silnikowej można było zauważyć napis Chausson na chłodnicach,

5. w ostatnich autobusach Ikarus (niektórych) montowanych w Warszawie założono, jako przypomnienie rozwiązania z chaussona, teleskopowe drążki związane z przednimi drzwiami składanymi mające zapewnić wygodne wsiadanie oraz zabezpieczenie przez zasłanianiem widoku kierowcy.

Słowo chausson jest także wyrazem pospolitym i oznacza obuwie domowe (szereg wyrazowy chaussee - szosa, chaussettes - skarpetki, chaussure - obuwie, skąd ludowe tłumaczenie "szosowiec") oraz ciastko (np. chausson au pommes - jabłecznik). W języku technicznym oznacza elastyczną podkładkę w formie miski pełniącą rolę "buta".

[edytuj] Źródła

• www.fomcc.de/fordsetzung,
• www.imcdb.org/vehicles.php (autobusy chausson w filmach),
• www.ecole.org,
• lepraisien.com,
• www.standard216.com,
• www.amtuir.org,
• www.mes-annees-50.com/saviem,
• Samochody od A-Z, WKŁ Warszawa 1961,
• www.archivesnationales.culture.gouv.fr,
• www.rafalwodzicki.prv.pl,
• Charge Utile nr 115 lipiec 2002,
• prospekty firmy Chausson
• www.ztm.waw.pl
• www.przegubowiec.pl