Cmentarz Grabiszyński
Z Wikipedii
Cmentarz Grabiszyński – obok Cmentarza Osobowickiego, Cmentarza Świętej Rodziny, Cmentarza Świętego Wawrzyńca jedna z największych nekropolii we Wrocławiu. Cmentarz w swoich obecnych granicach to jedna z trzech części stanowiących w pierwszej połowie XX w. większy kompleks cmentarny. Początkowo był to cmentarz na którym chowano zmarłych z południowych parafii Wrocławia, ewangelickich: Św. Elżbiety i Św. Trójcy, katolickich: Św. Karola Boromeusza i Św. Elżbiety Węgierskiej oraz zakonników z klasztoru Bonifratrów. Później stał się cmentarzem komunalnym.
[edytuj] Historia
Cmentarz Grabiszyński I Znajdował się między ulicami: Hallera, Romera i Grabiszyńską, w miejscu, w którym znajduje się dziś Park Grabiszyński. Został założony w roku 1868, w centralnej części cmentarza stała kaplica, wybudowana wg projektu architekta Zimmermanna w stylu naśladującym renesans włoski. Kaplica i cmentarz zostały zniszczone w czasie oblężenia Wrocławia. Po wojnie cmentarz nie był użytkowany i ulegał ciągłej dewastacji, decyzję o likwidacji cmentarza podjęto w latach 60. Po likwidacji cmentarza w jego miejscu utworzono park, dawny układ alei cmentarnych został zmieniony, jedynie w kilku miejscach znaleźć można fragmenty grobów i innych urządzeń cmentarnych.
Cmetarz Grabiszyński II Został założony w 1881 r., jest jedyną częścią dawnego kompleksu cmentarnego, używaną do dziś. W 1882 r. wybudowano wg projektu architekta Kesslera neoromańską kaplicę poświęconą pamięci Karoliny Gierth, kaplica ta używana jest dziś do odprawiania mszy żałobnych. Zdecydowana większość niemieckich nagrobków została zlikwidowana w latach 50. Oprócz pól grzebalnych, z grobami ziemnymi znajdują się także pola urnowe oraz kolumbarium, dwie kwatery zarezerwowane są dla zmarłych wyznania prawosławnego.
Na cmentarzu spoczywają min.:
- Stanisław Baranowski (1935-1978) – meteorolog, glacjolog, polarnik
- Lothar Herbst (1940-2000) – poeta
- Vilma Illing (1871-1903) – aktorka, pole 39, nagrobek w kształcie postaci kobiecej
- Jan Kaczmarek (1945-2007) – satyryk
- Józef Kaleta (1925-2007) – ekonomista, prof. AE, polityk
- Rafał Maszkowski (1838-1901) – muzyk, pole 40, nagrobek z piaskowca
- Włodzimierz Plaskota (1933-2005) – muzyk jazzowy, satyryk
- Stanisław Rospond (1906-1982) – językoznawca
- Jan Trzynadlowski (1912-1995) – literaturoznawca
- Andrzej Waligórski (1926-1992) – poeta i satyryk
- Jan Mazur (1947-2008) – dziennikarz
Cmentarz Grabiszyński III Powstał w 1916 r. po wschodniej stronie ulicy Grabiszyńskiej, na południowym skraju najstarszej części kompleksu cmentarnego. Centralny element cmentarza stanowiło wybudowane w 1926 r. wg projektu Konwiarza krematorium. W 1927 r. w jednej z wolnych kwater na południowym skraju nekropolii urządzono cmentarz żołnierzy włoskich, zmarłych w niewoli niemieckiej pod koniec I wojny światowej, który dziś, wraz z niewielka kwaterą grobów dziecięcych, znajdującą sie przy pętli tramwajowej, stanowi jedyny zachowany element dawnej nekropolii.
