Contras

Z Wikipedii

Contras - antyrządowa partyzantka walcząca w Nikaragui przeciwko reformom, które wprowadzali Sandiniści i ich sojusznicy. Wspierani nielegalnie przez USA (Kongres USA w 1985 roku zabronił administracji Reagana ich wspierania) mieli swoje bazy w Hondurasie i Kostaryce. W swoich działaniach Contras atakowali nie tylko samych sandinistów, ale i ludność cywilną^[1]. Nazwa Contras jest skrótem hiszpańskiego słowa contrarevolucionario.

Spis treści 1 Milpistas i ARDE 2 Contras a USA 3 Zmiana strategii finansowania 4 1985-1990 5 Zawieszenie broni 6 Łamanie praw człowieka przez Contras 7 Przypisy 8 Zobacz też

[edytuj] Milpistas i ARDE

Pierwsze otwarcie antysandinowskie formacje paramilitarne wywodziły się z dawnych jednostek przeciwnych dyktaturze Somozy, które w równym stopniu jak i dyktaturze sprzeciwiały się marksistowskim akcentom programu sandinistów. Nosiły one wspólną nazwę Militia Populares Anti-Sandinistas (Milpistas). Za założycieli tych formacji uważa się Pedra Joaquina Gonzales Chamorrę oraz Germana Pomares Ordenheza, ongiś słynnych przywódców partyzantki wrogiej Somozie. Ich aktywność stała się zauważalna w czerwcu 1980 r., zaś chętnych do walki rekrutowali głównie spośród chłopów oraz robotników rolnych. Poważną siłą zasilającą szeregi wrogów rewolucji stały się też mniejszościowe grupy etniczne wybrzeża karaibskiego, które po odrzuceniu przez sandinistów ich apeli o autonomię oraz częściowych przesiedleniach porzuciły początkowe umiarkowane poparcie dla FSLN ^[2].

Siły dotychczasowych rozproszonych jednostek wrogich sandinistom zgrupowały się w grupie o nazwie FDN, otwierając tzw. północny i zachodni front kontrrewolucyjny. Na południu kraju działał założony 1982 r. Sojusz Rewolucyjno - Demokratyczny (ARDE) pod dowództwem Edena Pastory (byłego sandinisty). Grupa ta krytykowała indywidualne poczynania niektórych sandinistów (połączenie dogmatyzmu ze staraniami na rzecz prywatnego wzbogacenia się), jak i przewidywaną radykalizację rewolucji. W porównaniu jednak z innymi formacjami Milpistas jej siła nie była duża ^[3].

[edytuj] Contras a USA

W początkowej fazie istnienia partyzantka antysandinowska nie była wspierana z zagranicy. Za prezydentury Cartera pod adresem rządu nikaraguańskiego padały nawet pozytywne słowa nt. utrzymania przez lewicowy rząd pryncypiów demokratycznych i rezygnacji z masowych nacjonalizacji. Całkowita zmiana nastąpiła razem z wyborem Ronalda Reagana na prezydenta USA, który od stycznia 1981 r. świadomie izolował rząd Nikaragui na arenie międzynarodowej oraz odciął wszelką pomoc dla tego państwa ^[4]. Mimo dyplomatycznych protestów sandinistów, Reagan oskarżył ich o przyjmowanie na ogromną skalę pomocy z ZSRR i finansowanie partyzantki lewicowej w Salwadorze.

Amerykanie, którzy w samej tylko początkowej fazie przeznaczyli na partyzantkę 19 mln dolarów, współżałożyli obóz Contras w Hondurasie oraz sfinansowali szkolenia wojskowe dla grupy, która ostatecznie stała się trzonem Contras - członków dawnej Gwardii Narodowej podległe Somozie. Jej członkowie masowo uciekli z Nikaragui po upadku dyktatury. Masowy udział tych osób - często mających na sumieniu przestępstwa z czasów rządów Somozów - sprawił, że większość Nikaraguańczyków, wyjąwszy wspomniane wcześniej grupy społeczne, była negatywnie nastawiona do Contras ^[5]. W tym okresie działania Contras, którzy oparli swoją strategię na dokonywaniu szybkich rajdów i wycofywaniu się za granicę państwa, zaczęły stanowić poważne zagrożenie.

[edytuj] Zmiana strategii finansowania

W 1984 r. sandiniści odnieśli zwycięstwo w wyborach uznanych za wolne i demokratyczne przez zagranicznych obserwatorów. Z 75% uczestników wyborów 2/3 zagłosowało za rządem. W 1985 r. swoją sześcioletnią prezydencką kadencję rozpoczął Daniel Ortega. Mimo tych pozytywnych ocen niezależnych organizacji międzynarodowych USA nie zaprzestały kampanii oskarżeń przeciwko FSLN, a następnie zawiesiły całkowicie handel z Nikaraguą. Mimo sceptycyzmu zdominowanego przez demokratów Kongresu wobec poczynań prezydenckiej administracji, Reagan kontynuował finansowanie Contras, traktując to jako element generalnej polityki zwalczania komunizmu na świecie ^[6]. Jeszcze w 1983 r. Kongres zgodził się na wyasygnowanie dodatkowych 24 mln dolarów, jednak spodziewając się, że będzie to ostatnia suma przekazana cieszącej się coraz gorszą sławą partyzantce. Tak się jednak nie stało; zamiast tego dalsze finansowanie odbywało się półlegalnie - prywatnymi kanałami i poprzez tajne, powołane specjalnie do tego celu komitety powiązane ze środowiskiem prezydenta, które kontynuowały działalność mimo sprzeciwu Kongresu ^[7]. Tymczasem rząd sandinowski, widząc coraz poważniejsze zagrożenie, ograniczył swobody demokratyczne w kraju i zaatakował konserwatywną hierarchię kościoła katolickiego. Był również zmuszony do zwiększenia wydatków na zbrojenia ^[8].

Po wyjściu na jaw informacji o dalszym finansowaniu Contras (Afera Iran-Contras) Ronald Reagan zaprzeczał, jakoby wiedział cokolwiek o aktywności swojej administracji w zakresie wspierania partyzantki. Ostatecznie w sprawie zapadło 11 wyroków skazujących, jednak dalsze postępowania zostały zablokowane przez administrację prezydenta i jego następców ^[9].

[edytuj] 1985-1990

W połowie 1985 r. wojska związane z rządem podjęły skuteczną ofensywę, niszcząc obozy Contras oraz wysiedlając z terenów nadgranicznych ludność cywilną w celu uniknięcia dalszych ofiar z jej grona. Sformowano specjalne bataliony przygotowane do walki antypartyzanckiej, wykorzystując przy tym także pomoc wojskową z ZSRR ^[10]. Sytuacja zmieniła się dopiero w roku następnym, gdy nowe wsparcie z USA pomogło Contras (w tym czasie już faktycznie zależnym od amerykańskiego wsparcia) przeprowadzić szereg udanych operacji, połączonych z czasowym zdobywaniem miast (nigdy jednak nie zagrozili stolicy kraju). Ilość walczących w tym okresie w szeregach Contras waha się pomiędzy 16 tys. (wg danych amerykańskich) a 5 tys. (wg rządu).

[edytuj] Zawieszenie broni

Rozmowy o zakończeniu faktycznej wojny domowej toczyły się w latach 1988-1990, pod kierunkiem rządów państw Ameryki Środkowej ze szczególnym udziałem Kostaryki. 23 marca 1988 w Sapoa podpisano zawieszenie broni. Demobilizacja oddziałów antysandinowskich rozpoczęła się 1 kwietnia 1990. Uczestnicy oddziałów uznanych za wrogie demokratycznie wybranemu rządowi mieli stracić posiadane dotąd majątki, jednak to zarządzenie nie zostało do końca zrealizowane. Wielu z nich nie zdecydowało się zresztą na powrót do Nikaragui ^[11], chociaż zawieszenie broni wyrażało wolę ich "integracji ze społeczeństwem i polityką Nikaragui".

[edytuj] Łamanie praw człowieka przez Contras

Zwolennicy sandinistów, jak i niezależne organizacje zajmujące się prawami człowieka i ich ochroną oskarżają Contras o łamanie praw człowieka na masową skalę i podejmowanie działań zbrojnych przeciwko ludności cywilnej popierającej sandinistów. Strona amerykańska oraz zwolennicy Contras stanowczo te twierdzenia odrzucają. Mimo tego wg raportu Katolickiego Instytutu Stosunków Międzynarodowych Right to Survive: Human Rights in Nicaragua z 1987 r. Contras winni byli morderstw, tortur, gwałtów, podpaleń oraz porwań na wielką skalę, zaś głoszone przez nich demokratyczne hasła stanowiły niewiele wartą przykrywkę ^[12]. Również obserwatorzy z Americas Watch wielokrotnie alarmowali o popełnianych przez partyzantkę okrucieństwach wobec sandinistów, jeńców oraz cywilów, uwzględniających niszczenie obiektów niemilitarnych, mordowanie cywilów, pastwienie się nad jeńcami oraz palenie całych wiosek nikaraguańskich ^{[13] [14]}.

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• Afera Iran-Contras
• FSLN