Sandiniści
Z Wikipedii
 |
Treść tego hasła może nie być zgodna z zasadami neutralnego punktu widzenia. Zajrzyj na stronę dyskusji i pomóż go poprawić. |
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: wikizacja, trochę POV (moje odczucie), część treści powinno być w Polityka Nikaragui lub w podobnym artykule. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
| Sandynistowski Front Wyzwolenia Narodowego |
|
 |
|
| Lider | Daniel Ortega |
| Data założenia | 1961 |
| Adres siedziby | Managua Nikaragua |
| Ideologia polityczna | Socjalizm |
| Członkostwo międzynarodowe |
Międzynarodówka Socjalistyczna |
| Barwy | czerwień i czerń |
| http://www.fsln-nicaragua.com/ | |
Nikaragua |
|
Ten artykuł jest częścią serii:
|
Frente Sandinista de Liberación Nacional (FSLN), Sandinistowski Front Wyzwolenia Narodowego (sandiniści) – lewicowa partia polityczna w Nikaragui wywodząca się z ugrupowania partyzanckiego, które zdobyło władzę w wyniku powstania narodowego w 1979 zwanego rewolucją nikaraguańską lub sandinistowską. FSLN łączył w swojej doktrynie idee wyzwolenia narodowego i społecznego, marksizm i teologię wyzwolenia sprawując władzę od 1979 r. do 1990.
W 2006 partia sandinistów FSLN wygrała wybory a dotychczasowa rządząca Partia Liberalno-Konstytucyjna (Liberal Constitutional Party) przeszła do opozycji. Przywódca FSLN Daniel Ortega został prezydentem Nikaragui.
Spis treści |
[edytuj] Opozycja wobec Somozy (1961-1979)
FSLN został utworzony 23 czerwca 1961 r. przez Carlosa Fonseca Amadora, Tomása Borge Martíneza i Silvio Mayorga. Powodem powstania FSLN nawiązującego do idei "narodowego ruchu wyzwolenia" były coraz bardziej brutalne i skorumpowane rządy klanu Somozów. Niewątpliwie duży wpływ wywarła zwiększająca się w tym okresie aktywność lewicowej partyzantki w całej Ameryce Łacińskiej.
FSLN przyjęło swoją nazwę od bohatera narodowego Nikaragui Augusto Césara Sandina, który w latach 1927-1933 prowadził walkę partyzancką przeciwko amerykańskiej okupacji Nikaragui. Po zamordowaniu Sandino w zasadzce w 1934 USA przywróciły kontrolę nad Nikaraguą. Stany Zjednoczone utworzyły formację wojskowo-policyjną, Gwardię Narodową, liczącą od 7000 do 10000 osób a na jej czele postawiono Anastasio Somozę Garcię. Ciesząc się pełnym poparciem Waszyngtonu Somoza Garcia w 1936 przeprowadził zamach stanu i przejął władzę ustanawiając długoletnią dyktaturę. Po jego śmierci w wyniku zamachu krajem będą rządzić kolejno jego dwaj synowie: Luis Somoza Debayle i Anastasio Somoza Debayle. Obydwaj także będą dowódcami Gwardii Narodowej (pełniącej również funkcję tajnej policji politycznej i szwadronów śmierci)
Sandiniści jeszcze w latach 60. próbowali, dzięki pomocy Fidela Castro zorganizować partyzantkę masową, lecz nie udało się im uzyskać szerszego poparcia ludności zarówno na wsi jak i w miastach. Dopiero w latach 70. przy stale rosnącej korupcji, pogłębiającej się nędzy, oraz terrorze znaczna część obywateli Nikaragui zaczęła popierać FSLN. Punktem zapalnym stało się trzęsienie ziemi w stolicy tego kraju – Managui w wyniku którego uległo zniszczeniu 90% miasta, zginęło około 6 tys. osób a 25 tys. pozostało bez dachu nad głową. Rząd Somozy zdefraudował prawie całą pomoc międzynarodową przeznaczoną na odbudowę. Fakt ten doprowadził do tego, iż wielu dotychczasowych popleczników reżimu oraz znaczna część prawicy stanęło po stronie FSLN.
[edytuj] Frakcje FSLN w latach 70.
FSLN pod koniec lat 60. i na początku 70. podzielił się na trzy frakcje zwane niekiedy tendencjami. Były to:
- Tendencja powstańcza lub terceryści (tendencia insurrecctionista lub tendencia tercerista) – socjaliści, przywódca – Humberto Ortega i Daniel Ortega
- Przedłużona wojna ludowa (guerra popular prolongada w skrócie GPP) – guevaryści, przwódca – Tomas Borge
- Tendencja proletariacka (tendencia proletaria) – marksiści, przywódca – Jaime Wheelock
10 stycznia 1978 r. został zamordowany znany przeciwnik dyktatury Somozy i wydawca opozycyjnej gazety La Prensa Pedro Chamorro. Wydarzenie to doprowadziło do powszechnych wystąpień przeciwko reżimowi w całym kraju rozpoczynając się masowymi strajkami a kończąc powstaniem we wrześniu 1978. FSLN prowadził wówczas walki zarówno na wsi jak i w miastach (w wielu miejscach Gwardia Narodowa poddawała się bez walki). Stare czołgi z drugiej wojny światowej (M4 Sherman) na wyposażeniu Gwardii Narodowej przyniosły sukces w zgnieceniu rebelii (m.in. podczas ciężkich walk w mieście Estela).
W czerwcu 1979 doszło do ponownych walk. Tym razem FSLN, który utworzył tymczasowy emigracyjny rząd w Kostaryce wezwał naród do powszechnego powstania. Partyzanci sandinistowscy w sile około 5000 starli się z 10000 Gwardią Narodową. W lipcu 1979 główne walki przeniosły się do Managui, gdzie Somoza rozkazał bombardować napalmem dzielnice zamieszkane przez biedotę uważając je za bastion wpływów sandinistów. USA przestały popierać Somozę po tym jak żołnierze Gwardii Narodowej zastrzelili amerykańskiego dziennikarza próbując obarczyć winą za jego śmierć partyzantów FSLN. Pomimo utrzymującej się przewagi w uzbrojeniu Somoza nie widząc szans na stłumienie powstania wraz z rodziną i najbliższymi współpracownikami 17 lipca 1979 r. uciekł helikopterem z kraju. Najpierw udał się przez Gwatemalę na Florydę a następnie gościny udzielił mu dyktator Paragwaju. Nazajutrz po ucieczce dyktatora do centrum stolicy wkroczyli entuzjastycznie witani przez tłumy jako wyzwoliciele partyzanci FSLN.
[edytuj] Reformy FSLN
Sandiniści przejęli kraj w strasznym stanie, z 1,5 miliardowym długiem, 600 tys. bezdomnych oraz katastrofalną sytuacją gospodarczą. Wojna z dyktaturą Somozy pociągnęła za sobą śmierć około 50 tysięcy ludzi, głównie cywili. W celu jak najszybszej poprawy sytuacji został utworzony Rząd Odbudowy Narodowej składający się z dwóch sandinistów (Daniel Ortega i Moises Hassan), powieściopisarza Sergio Ramireza Mercado, biznesmena Alfonso Robelo i wdowy po wydawcy La Prensa Violety Barrios Chamorro. Rząd miał poparcie centrali związkowej Central Sandinista Trabajadores i organizacji kobiecej Asociación Mujeres Nicaragüenses Luisa Amanda Espinoza.
[edytuj] Wprowadzono liczne reformy:
- Konfiskata przez państwo całego majątku obalonego klanu dyktatora Somozy (głównie zagrabionego i nieuczciwie zdobytego)
- Reforma rolna (parcelacja posiadłości należących do klanu Somozy i innych wielkich majątków ziemskich, przekazanie nadziałów ziemi chłopom bezrolnym i małorolnym, tworzenie spółdzielni rolnych)
- Wprowadzenie wszelkich wolności (wyznania, poglądów, zrzeszania itp.) przy jednoczesnym powrocie innych partii z wygnania
- Wolność zrzeszania się robotników i rolników
- Wprowadzenie powszechnego i bezpłatnego dostępu do opieki zdrowotnej
- Wprowadzenie powszechnego i bezpłatnego dostępu do edukacji wszystkich szczebli
- Wprowadzenie ubezpieczeń społecznych
- Zniesienie kary śmierci i zakaz tortur
- Ustalenie płacy minimalnej
- Nacjonalizacja niektórych ważnych z punktu widzenia bezpieczeństwa strategicznego państwa przedsiębiorstw (przejmowanie odbywało się za odszkodowaniem)
- Program taniego budownictwa mieszkalnego i gwarancja prawa do mieszkania
- Ochrona eksploatacji surowców naturalnych
- Zrównanie w prawach kobiet i mężczyzn
- Opieka państwa nad Lasami Deszczowymi
- Program ochrony środowiska oraz plany pozyskiwania energii z alternatywnych źródeł.
Na ogromną uwagę zasługuje fakt bardzo śmiałej i skutecznej akcji walki z analfabetyzmem. W ciągu raptem pół roku, ponad 0,5 mln ludzi zostało nauczonych czytania i pisania. Analfabetyzm spadł z 50% do około 13% a w dalszym procesie alfabetyzacji społeczeństwa brało udział blisko 100 tys. ochotników.
W Nikaragui rządzonej przez FSLN nastąpił znaczny wzrost identyfikacji obywateli z własnym państwem i przywrócenie godności narodowej co stanowiło przełom w porównaniu z poprzednią epoką (1936-1979).
[edytuj] Konstytucja z 1987
W 1987 parlament Nikaragui uchwalił nową konstytucję. Ustawa zasadnicza eksponowała trzy zasady:
- pluralizm polityczny i związkowy
- gospodarka mieszana (równouprawnienie sektora państwowego, prywatnego i spółdzielczego)
- polityka niezaangażowania (neutralność w stosunkach zagranicznych)
[edytuj] Stosunki FSLN z Kościołem katolickim
Rewolucja nikaraguańska, którą kierowali sandiniści odznaczała się silnym przywiązaniem do religii katolickiej. Wielu duchownych zginęło w czasie dyktatury Somozy a większość księży poparła sandinistów. Niektórzy z nich uczestniczyli w rządzie FSLN piastując stanowiska ministerialne (minister kultury – Ernesto Cardenal, minister oświaty – Fernando Cardenal, minister spraw zagranicznych – Miguel D'Escoto). Nurt katolicki, któremu hołdowali sandiniści tzw. teologia wyzwolenia był i jest ostro zwalczany przez Watykan. Radykalny kurs reform sandinistów zaniepokoił część hierachii katolickiej, której przewodził arcybiskup Managui Miguel Obando Bravo. Pod jego przywództwem grupa konserwatywnych duchownych przyłączyła się do prawicowej opozycji kierowanej przez Violetę Barrios Chamorro.
W 1983 Nikaraguę odwiedził papież Jan Paweł II. Już na lotnisku doszło do nieprzyjemnego incydentu, kiedy papież cofnął dłoń i pogroził palcem witającemu go ks. Ernesto Cardenalowi. Następnie podczas wieczornej mszy w obecności Daniela Ortegi i członków rządu Jan Paweł II potępił rewolucję sandinistowską uznając ją za formę zniewolenia komunistycznego. Słowa te spotkały się z nieukrywanym niezadowoleniem zgromadzonego tłumu. Zdezorientowany papież, nie mogąc zapanować nad sytuacją, próbował uciszyć wiernych wykrzykując trzykrotnie Cisza, co jeszcze bardziej oburzyło ludzi.
[edytuj] Stosunki z USA i polityka zagraniczna
Sandiniści nie ukrywali, iż po latach dominacji USA w Nikaragui pragną zerwać wasalną zależność i zbudować partnerskie stosunki z administracją waszyngtońską. Zbyt duża niezależność Nikaragui i zaraźliwy przykład rewolucji sandnistowskiej niepokoił Biały Dom. Ponadto FSLN utrzymywał szczególnie bliskie stosunki z Kubą, która przez lata wspierała walkę sandinistów, a po przejęciu przez nich władzy pospieszyła z pomocą wysyłając m.in. personel medyczny i nauczycieli. Narażona z tych powodów na coraz bardziej wrogą politykę ze strony USA Nikaragua szukała sojuszników w świecie. Bliskie kontakty nawiązała z ZSRR i państwami komunistycznymi w Europie Wschodniej oraz Libią a także z Algierią i Wietnamem. Ponadto dobre kontakty utrzymywała z wieloma krajami zachodnioeuropejskimi szczególnie rządzonymi w latach 80. przez partie socjaldemokratyczne jak Hiszpania, Francja, Szwecja, Norwegia, Dania, Finlandia, Austria i Grecja. Najbliższym przyjacielem spośród europejskich socjalistów był szwedzki premier Olof Palme.
Rząd Nikaragui deklarował na arenie międzynarodowej tzw. politykę niezaangażowania co miało oznaczać dobre stosunki zarówno z Zachodem jak i Wschodem oraz nieuczestniczenie w zbiorowych sojuszach polityczno-militarnych. W Ameryce Łacińskiej Nikaragua sandinistów uzyskała poparcie większości krajów, które z nadzieją przywitały obalenie Somozy.
Sandiniści popierali ruchy narodowowyzwoleńcze w Ameryce Łacińskiej, w Azji i Afryce. Szczególnie bliskie więzy łączyły FSLN z walczącym w sąsiednim Salwadorze Frontem Wyzwolenia Narodowego im. Farabundo Marti (FMLN).
W związku z utrzymywaniem bliskich kontaktów przez rząd FSLN z Kubą, Libią i blokiem wschodnim od początku lat 80. administracja USA zaczęła organizować z byłych żołnierzy Gwardii Narodowej zbrojne bojówki będące połączeniem szwadronów śmierci i band najemników, które atakowały rządy sandinistów. Oddziały te określane mianem Contras przeprowadzały prawie wyłącznie ataki na obiekty i cele cywilne.
Pomimo jawnego wspierania przez administrację Reagana zbrojnych grup antyrządowych i wprowadzenia blokady ekonomicznej obydwa kraje utrzymywały cały czas stosunki dyplomatyczne.
W 1984 wybuchł ostry konflikt z USA w związku z zaminowaniem przez CIA portów morskich. Nikaragua oddała sprawę do Międzynarodowego Trybunału w Hadze, który uznał w 1986 Stany Zjednoczone winnym pogwałcenia zasad prawa międzynarodowego i wezwał do zaprzestania stosowania tego typu praktyk.
[edytuj] Wybory w 1984 r.
Pomimo blisko kontaktów z Kubą, rząd sandinistów przestrzegał zasad pluralizmu politycznego i demokratycznego modelu państwa. Na podstawie przyjętej tymczasowej konstytucji w 1984 r. odbyły się wybory prezydenckie i parlamentarne. Prezydentem Nikaragui został Daniel Ortega. FSLN zdobyło w wyborach do parlamentu 64% głosów legitymizując tym samym swoją władzę. Wszystkie niezależne i pozarządowe organizacje oraz ONZ uznały te wybory za wolne i bardzo dobrze przeprowadzone. Mimo to USA nie uznały wyników tych wyborów.
[edytuj] Contras
W 1981 r. administracja prezydenta Ronalda Reagana przygotowała plan destabilizacji Nikaragui mający prowadzić do osłabienia lub obalenia rządu sanidinistów. Głównym narzędziem destabilizacji stały się zbrojne formacje Contras mające prowadzić walkę partyzancką przeciw rządowi. Koordynacją ich działań zajęła się CIA. Operacje te często określa się mianem niewypowiedzianej wojny USA przeciwko Nikaragui.
Na Contras składały się trzy ugrupowania:
- FDN – Nikaraguańskie Siły Demokratyczne kierowane przez Enrique Bermúdeza działające z terytorium Hondurasu, było organizacją złożoną z byłych gwardzistów Somozy, często określani jako właściwi Contras
- ARDE – Demokratyczny Sojusz Rewolucyjny kierowany przez Edena Pastora składał się z rozczarowanych byłych sanidinistów, działał z terenu Kostaryki
- Misurasata – organizacja składająca się z Indian Miskito kierowana przez Brooklyna Riverę, działała na wybrzeżu atlantyckim.
Oddziały Contras składały się na początku wyłącznie z byłych żołnierzy Gwardii Narodowej Somozy, którzy uciekli do krajów ościennych. CIA utworzyła obozy szkoleniowe na terenie Hondurasu i zaczęła werbunek. Dla służby w Contras przekupiono wielu biednych chłopów z pogranicza Nikaragui i Hondurasu oraz porywano młodych mężczyzn z wiosek. Do Contras napływali też kryminaliści, awanturnicy i poszukiwacze przygód. Contras byli szkoleni, finansowani i uzbrojeni przez CIA. Agencja kierowała często bezpośrednio operacjami militarnymi a jej oficerowie służyli za doradców i pilotów. Do najbardziej spektakularnych operacji CIA za pomocą Contras należy dwukrotne zbombardowanie Managui w 1982 i 1983, zniszczenie dźwigów portowych w Corinto i wysadzenie silosów z ropą w 1983 (doprowadziło to do katastrofy ekologicznej) oraz zaminowanie portów morskich w 1984. Contras zamiast walczyć z armią Nikaragui (Sandinistowskie Wojsko Ludowe – ESP) najczęściej stosowali terror wobec ludności cywilnej mordując bezbronnych wieśniaków, nauczycieli, lekarzy, specjalistów ds. reformy rolnej, działaczy społecznych i związkowych. Naliczono ponad 100 ataków na cywilne osiedla podczas których nie tylko zabijano ale i niszczono szkoły, ambulatoria i sprzęt rolniczy. Contras dokonywali też zamachów terrorystycznych na przedstawicieli władz zabijając ponad 900 osób. Do stałych praktyk należały porwania i tortury niewinnych ludzi. Wśród ich ofiar są też cudzoziemcy z organizacji pozarządowych niosących pomoc miejscowej ludności. Contras w związku z problemami finansowymi i korzystając ze swoich możliwości zajęli się na ogromną skalę przemytem kokainy dostarczanej przez kolumbijską mafię poprzez Panamę. Narkotyki przewozili samolotami do Kalifornii piloci opłacani przez CIA. Większość dowódców była zamieszana w przemyt narkotyków jednak korzystała z parasola ochronnego amerykańskiego wywiadu.
Wszystkie środowiska polityczne potępiły Contras uznając jej działania za akty terrorystyczne. ONZ postąpiła podobnie jednocześnie domagając się od rządu USA wyjaśnień na temat jego roli i stopnia zaangażowania w tej działalności. Wobec tego w 1982 r. nie mając wyboru USA musiały uznać Contras za organizację terrorystyczną.
W 1984 r. Kongres na podstawie tzw. poprawki Bolanda zakazał ostatecznie finansować Contras. Jednak CIA i Ronald Reagan w dalszym ciągu potajemnie wspierali rebeliantów szukając różnych środków, posuwając się nawet do sprzedaży za pośrednictwem Izraela rakiet wrogiemu Iranowi co doprowadziło do wybuchu afery Iran-Contras.
USA w odpowiedzi na wspieranie przez nich Contras zarzucały sandinistom popieranie w sąsiednim Salwadorze lewicowego Frontu Wyzwolenia Nardowego im. Farabundo Marti walczącego z prawicowym sojuszem oligarchii i wojska wspieranych przez administrację Reagana.
W wyniku terroru oddziałów Contras i ośmioletniej wojny domowej w latach 1981-1989 zginęło prawie 40 tysięcy obywateli Nikaragui.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- [1] – oficjalna strona FSLN
