Cukrzyca ciężarnych

Z Wikipedii

	Cukrzyca w ciąży
()
ICD-10:	O24
O24.0 Istniejąca uprzednio cukrzyca insulinozależna
O24.1 Istniejąca uprzednio cukrzyca insulinoniezależna
O24.2 Istniejąca uprzednio cukrzyca związana z niedożywieniem
O24.3 Istniejąca uprzednio cukrzyca, nie określona
O24.4 Cukrzyca pojawiająca się w ciąży
O24.5 {{{X.5}}}
O24.6 {{{X.6}}}
O24.7 {{{X.7}}}
O24.8 {{{X.8}}}
O24.9 Cukrzyca w ciąży BNO

Cukrzyca ciężarnych (ang. Gestational Diabetes Mellitus, GDM) - każdy stan hiperglikemiczny (nieprawidłowa glikemia na czczo, nietolerancja glukozy lub cukrzyca) pojawiające się u zdrowych dotąd kobiet w ciąży. Stanowi ono zagrożenie dla płodu, a ponadto u 30-45% kobiet, u których stwierdzano cukrzycę ciężarnych, w ciągu najbliższych 15 lat rozwija się cukrzyca typu 2.^[1]

W każdym przypadku jest ważne rozróżnienie, czy wykrycie cukrzycy w ciąży jest cukrzycą ciążową, czy też nie wykrytą wcześniej cukrzycą przedciążową (ang. Pregestational Diabetes Mellitus = PGDM). W praktyce rozróżnienia na GDM i PGDM, jeśli nie ma jasnych przesłanek sprzed ciąży, dokonuje się dopiero po zakończeniu ciąży, gdy nadal się utrzymuje (lub nie) wysoki poziom glukozy we krwi (przy odstawieniu leczenia).

Cukrzyca nie jest przeciwwskazaniem do zajścia w ciążę, ale nie w każdej sytuacji. Cukrzyca może być dla dziecka nawet śmiertelnym zagrożeniem, dlatego kobieta zanim zdecyduje się na zajście w ciążę, powinna się skonsultować ze swoim diabetologiem i poinformować prowadzącego ją ginekologa, że choruje na cukrzycę. Cukrzyca unormowana i dobrze prowadzona nie stanowi istotnego zagrożenia dla przebiegu ciąży, zdrowia matki i dziecka.

[edytuj] Diagnostyka

Jest kilka testów, które potrafią wykryć cukrzycę. Dla matki najważniejszy jest test przeprowadzony w I trymestrze ciąży. Jego wynik nakierują ją w odpowiednie tory dalszej diagnostyki (może np. wyjść wynik wątpliwy związany z rozchwianą gospodarką węglowodanową w ciąży - patrz bibliografia) lub leczenia.

Test ten powinien być wykonywany przez każdego ginekologa prowadzącego ciążę w zasadzie na pierwszej wizycie i jest on zapisany w standardach Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Mierzy on glikemię na czczo.

Interpretacja wyników:

<100 mg/dl - wynik prawidłowy, dalsza diagnostyka w 24-28 tygodniu ciąży (cukrzyca może się rozwinąć później),
100-126 mg/dl - wynik wątpliwy, wykonanie natychmiast testu kontrolnego OGTT,
>126 mg/dl - rozpoznanie cukrzycy w ciąży.

[edytuj] Epidemiologia

Cukrzyca ciężarnych występuje u 3-5% kobiet w ciąży, stanowi ponad 90% cukrzycy towarzyszącej ciąży, w około 10% jest niewykrytą wcześniej cukrzycą typu 1. U około 30% kobiet powtarza się w następnej ciąży.

[edytuj] Patogeneza

Istotną rolę w patogenezie GDM przypisuje się zwiększonemu wydzielaniu antagonistów insuliny: laktogenu łożyskowego, estrogenów, progesteronu i prolaktyny. Rozwija się insulinooporność, co z kolei prowadzi do nadmiernego obciążenia komórek β. Cukrzyca ciężarnych może być też niezdiagnozowaną wcześniej cukrzycą typu 1 bądź 2. Glukoza przenika przez łożysko i osiąga zbyt wysokie stężenia w krwi płodu, wpływa na funkcjonowanie wysp Langerhandsa trzustki płodu i zwiększa ich produkcję insuliny, która działa anabolicznie. Hiperinsulinizm płodu skutkuje makrosomią, czyli zwiększeniem rozmiarów ciała płodu (masa urodzeniowa z reguły przekracza 4 kg), która jest czynnikiem ryzyka powikłań położniczych.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Fetopatia cukrzycowa.

[edytuj] Czynniki ryzyka GDM

Czynnikami ryzyka cukrzycy ciężarnych są:

wielorództwo
wiek ciężarnej > 35 lat
masa urodzeniowa dziecka z poprzedniej ciąży > 4 kg
dziecko z wadą z poprzedniej ciąży
zgon wewnątrzmaciczny w poprzedniej ciąży
nadciśnienie tętnicze lub nadwaga (BMI > 27 kg/m²) przed ciążą
dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy typu 2
przebyta cukrzyca ciężarnych
cukrzyca w rodzinie.

[edytuj] Klasyfikacja

Podstawowy podział cukrzycy jest następujący (wg WHO z 1999 roku, na podstawie opracowania Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego):

cukrzyca typu 1,
cukrzyca typu 2,
inne typy cukrzycy, tzw. typ 3 lub cukrzyca wtórna, np. po ostrym zapaleniu trzustki, wycięciu trzustki (pankreatektomii) lub indukowana przez leki lub związki chemiczne,
cukrzyca ciężarnych.

Cukrzyca ciężarnych dzieli się na 2 podstawowe grupy:

GDM1 - w leczeniu wystarczy odpowiednia dieta,
GDM2 - w leczeniu niezbędne jest podawanie insuliny oraz prawidłowa dieta.

Stosuje się podział cukrzycy wg White w modyfikacji Hare, która służy do określenia stopnia zaawansowania choroby, czyli dotyczy głównie cukrzycy przedciążowej (PGDM):

Klasa	Opis
A	Wystarcza dieta
B	Zachorowanie na cukrzycę ≥20 roku życia albo czas trwania cukrzycy < 10 lat
C	Zachorowanie na cukrzycę w 10. -19. roku życia albo czas trwania cukrzycy 10-19 lat
D	Zachorowanie na cukrzycę < 10 roku życia lub czas trwania cukrzycy > 20 lat, lub retinopatia neproliferacyjna, lub nadciśnienie tętnicze
R	Retinopatia proliferacyjna lub krwotoki do ciała szklistego
F	Jawna nefropatia
RF	Retinopatia proliferacyjna lub krwotoki do ciała szklistego i jawna nefropatia
H	Klinicznie jawna choroba niedokrwienna serca
T	Przebyta transplantacja nerki.

[edytuj] Leczenie

Celem leczenia GDM jest uzyskanie normoglikemii. Leczenie rozpoczyna się wprowadzeniem diety; dobowa ilość kalorii w pożywieniu ustala się odpowiednio do wskaźnika BMI matki. Nieskuteczność diety, czyli nieuzyskanie normoglikemii w ciągu 5-7 dni jej stosowania, jest wskazaniem do intensywnej insulinoterapii. Zastosowanie znajdują wstrzykiwane podskórnie krótko działające insuliny ludzkie, analogi insuliny szybko działające, oraz insuliny ludzkie o przedłużonym działaniu. Przeciwwskazane są doustne leki hipoglikemizujące, a także długo działające i bezszczytowe analogi insulin. Kontrola glikemii przez ciężarną powinna być prowadzona regularnie, przynajmniej 4 razy dziennie. Insulinoterapii zaprzestaje się po porodzie albo w 4. -6. tygodniu połogu; nie przerywa się jej, jeśli stwierdza się w ciąży cukrzycę typu 1.

[edytuj] Linki zewnętrzne

Fizjologiczna gospodarka węglowodanowa w ciąży

[edytuj] Bibliografia

Andrzej Szczeklik (red.) Choroby wewnętrzne. Medycyna Praktyczna, Kraków 2005, ISBN 83-7430-031-0.
Cukrzyca w ciąży Książka konferencyjna I Ogólnopolskiej Sesji Naukowej Studenckiego Towarzystwa Naukowego (współpraca: II Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii AM w Warszawie, kier. prof. dr. hab. med. Krzysztof Czajkowski), 9 grudnia 2006, Sala Senatu Akademii Medycznej w Warszawie, ISBN 83-60565-29-5