Czek

Z Wikipedii

Czek – pisemne zlecenie bezwzględnego wypłacenia określonej kwoty, wydane bankowi przez posiadacza rachunku bankowego. Podstawą prawną funkcjonowania czeków w Polsce jest ustawa Prawo Czekowe z 1936 r.

Wystawcę czeku nazywamy trasantem. Może nim być każda osoba fizyczna lub prawna posiadająca rachunek bankowy. Trasatem czeku jest natomiast bank, który prowadzi rachunek trasanta. Remitentem czeku jest osoba fizyczna lub prawna, na którą czek wystawiono. Czek można wystawić na określoną osobę (czek imienny) lub na okaziciela. Prawa z czeku mogą być przenoszone przez indos. Istnieje również forma czeku wystawionego na określonego remitenta, bez prawa przenoszenia uprawnień na inną osobę (czek rekta). Czek zawsze jest płatny za okazaniem.

[edytuj] Odwołanie czeku

Istotnym uprawnieniem wystawcy czeku jest możliwość jego odwołania. Kwestie odwołania czeku reguluje art. 32 ustawy Prawo czekowe. Odwołanie czeku jest to cofnięcie upoważnienia dla banku do zapłaty sumy czekowej. Odwołanie czeku nie może nastąpić wcześniej niż po upływie terminu do przedstawienia czeku do zapłaty.

Terminy do przedstawienia czeku do zapłaty:

w przypadku czeków krajowych, a więc płatnych w tym samym kraju, w którym zostały wystawione wynosi 10 dni. (art. 29 ustawy Prawo czekowe)
w przypadku czeków zagranicznych terminy te są zależne od tego czy czek jest płatny w obrębie tego samego kontynentu i wynoszą od 20 do 70 dni.

Po upływie powyższych terminów czek może zostać przez wystawcę swobodnie odwołany. Jeżeli jednak wystawca nie skorzysta z tego prawa czek nadal jest ważny i można go zrealizować

[edytuj] Podział czeków

gotówkowe – zlecające bankowi wypłatę gotówki,
rozrachunkowe – służące do rozliczeń bezgotówkowych, odbiorcą takiego czeku może być wyłącznie posiadacz rachunku bankowego (art. 29 ustawy Prawo czekowe),
zakreślone – mogą być zrealizowane wyłącznie na ręce bankiera lub stałego klienta banku (art. 37 i 38 ustawy Prawo czekowe)

[edytuj] Czeki potwierdzone

Zasady realizacji tego rodzaju czeków uregulowane są w art. 63 ustawy Prawo Bankowe. Potwierdzenia czeku dokonuje bank. Potwierdzenie czeku przez bank skutkuje blokadą rachunku bankowego wystawcy weksla, która trwa przez czas oznaczony lub do chwili realizacji czeku.

[edytuj] Czek bez pokrycia

Z wystawieniem czeku bez pokrycia mamy do czynienia w dwóch przypadkach;

jeżeli na rachunku bankowym wystawcy już w chwili wystawiania czeku nie ma środków pieniężnych na pokrycie kwoty czekowej.
jeżeli po wystawieniu czeku, a jeszcze przed jego realizacją doszło do rozporządzenia środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym w wyniku czego czek stracił pokrycie.

Wystawienie czeku bez pokrycia rodzi odpowiedzialność zarówno cywilną jak i karną wystawcy takiego czeku (art. 61 ustawy Prawo czekowe)

[edytuj] Realizacja sfałszowanego czeku

Ryzyko zapłaty za czek sfałszowany obciąża bank. Bank może jednak dochodzić odszkodowania od klienta opierając się na zarzucie nie dochowania warunków umowy zawartej z bankiem tzn. dokonywanie transakcji za pomocą czeku (np. zarzut niedochowania należytej staranności ze strony klienta w przypadku zgubienia przez niego blankietów czekowych).

Z uwagi na łatwość realizacji operacji bezgotówkowych, czeki znalazły szerokie uznanie w krajach anglosaskich (USA, Kanada, Wielka Brytania). W Europie kontynentalnej nigdy nie uzyskały one większej popularności (z wyjątkiem Francji), gdzie ich miejsce zajęły karty płatnicze.

Większość polskich banków z powodu łatwości dokonywania fałszerstw zrezygnowało z wydawania czeków do rachunków klienckich. Ostatni w Polsce bank wydający jeszcze czeki, PKO BP powziął decyzję o zaprzestaniu ich wydawania od 1 stycznia 2006 roku.