Czosnek

Z Wikipedii

Czosnek
Morfologia czosnku (szczypiorek)
Systematyka wg Reveala
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	jednoliścienne
Rząd	amarylkowce
Rodzina	czosnkowate
Rodzaj	czosnek
Nazwa systematyczna
Allium L.
Galeria zdjęć i grafik

Czosnek (Allium L.) - rodzaj roślin z rodziny czosnkowatych (w systemie Reveala), obejmujący około 700 gatunków. W stanie dzikim występuje na całej półkuli północnej, przede wszystkim w strefie umiarkowanej.

Spis treści 1 Charakterystyka 2 Systematyka 3 Zastosowanie 4 Ciekawostki 5 Przypisy

[edytuj] Charakterystyka

Łodyga

Gatunki niskie dorastają 15 - 25 cm, a gat. silnie rosnące osiągają wysokość nawet 200 cm.

Liście

Odziomkowe, płaskie lub rurkowate. Równowąskie, szarozielone.

Kwiatostan

Baldach lub główka na szczycie bezlistnej łodygi.

Kwiaty

Promieniste, szypułkowe, drobne; płatki jednonerwowe. Pręciki w 2 okółkach po 3; ich nitki szydlaste lub w nasadzie rozszerzone i opatrzone dwoma ząbkami o różnych kształtach - od obłych do ostroszczeciniastych.

Owoce

W formie torebki. Nasiona czarne.

Część podziemna

W formie cebuli pokrytej delikatnymi, suchymi łuskami. Cebula, a także inne części rośliny (mniej) mają charakterystyczny i uważany za jedną z cech rodzajowych zapach.

[edytuj] Systematyka

Pozycja w systemie Reveala

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd amarylkowce (Amaryllidales Bromhead), rodzina czosnkowate (Alliaceae J. Agardh), podrodzina Allioideae Herb., plemię Allieae Dumort., podplemię Alliinae Parl., rodzaj czosnek (Allium L.)^[1]

Gatunki flory Polski^[2]

• czosnek grzebieniasty ( Allium carinatum L.) – w Polsce gatunek wymarły
• czosnek główkowaty (Allium sphaerocephalon L., syn. A. sphaerocephalum L.)
• czosnek kulisty (Allium rotundum L.)
• czosnek kątowaty (Allium angulosum L.)
• czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum L.)
• czosnek siatkowaty (Allium victorialis L.)
• czosnek skalny (Allium montanum F. W. Schmidt)
• czosnek syberyjski (Allium sibiricum L.)
• czosnek sztywny (Allium strictum Schrad.) – w Polsce gatunek wymarły
• czosnek wężowy (Allium scorodoprasum L., syn. A. scordoprasum L.))
• czosnek winnicowy (Allium vineale L.)
• czosnek zielonawy (Allium oleraceum L.)

Inne gatunki (wybór, głównie gatunki uprawiane^[3])

• czosnek alfatuneński, cz. okazały (Allium aflatunense B. Fedtsch.) – roślina uprawna
• czosnek askaloński, cz szalotka (Allium ascalonicum L.) – roślina uprawna
• czosnek Barszczewskiego (Allium barszczewskii Lipsky)
• czosnek białawy, cz. Krzysztofa (Allium christophii Trautv., syn. A. albopilosum Wright)
• czosnek błękitny, cz. niebieski (Allium caeruleum Pall., syn. A. azureum Ledeb.) – roślina uprawna
• czosnek bulwiasty (Allium tuberosum Roxb.)
• czosnek cebula, cebula zwyczajna (Allium cepa L.) – roślina uprawna
  • cebula kartoflanka, szalotka (Allium cepa var. aggregatum G. Don)
  • cebula wielopiętrowa (Allium cepa var. proliferum Targioni Tozzetti)
• czosnek dęty, cebula siedmiolatka (Allium fistulosum L.) – roślina uprawna
• czosnek dziki (Allium ampeloprasum L.) – roślina uprawna
• czosnek dziwny (Allium paradoxum (M.Bieb.) G. Don)
• czosnek dżungarski (Allium urceolatum Reg.)
• czosnek kanadyjski (Allium canadense L.)
• czosnek karatawski (Allium karataviense Regel)
• czosnek kazachstański (Allium oreophilum C.A. Mey.)
• czosnek mlecznobiały (Allium galanthum Kar. et Kir.)
• czosnek modry (Allium cyaneum Reg.)
• czosnek nadobny (Allium pulchellum Don)
• czosnek narcyzowy (Allium narcissiflorum Vill.)
• czosnek neapolitański (Allium neapolitanum Cirillo)
• czosnek olbrzymi (Allium giganteum Regel) – roślina uprawna
• czosnek osobliwy (Allium nigrum L.)
• czosnek południowy, cz. złocisty (Allium moly L.)
• czosnek por, por (Allium ampeloprasum L.) – roślina uprawna
• czosnek pospolity, cz. zwyczajny (Allium sativum L.) – roślina uprawna
• czosnek purpurowy (Allium atropurpureum W. et K.)
• czosnek rokambuł, cz. wężowy, rokambuł (Allium ophioscorodon Don) – roślina uprawna
• czosnek sikkimski (Allium sikkimense Baker)
• czosnek sinawy (Allium senescens L.)
• czosnek szczypiorek, szczypiorek* (Allium schoenoprasum L.) – roślina uprawna
• czosnek turkiestański (Allium stipitatum Reg.)
• czosnek wielkolistny (Allium polyphyllum Kar. et Kir.)
• czosnek wonny (Allium odorum L.)
• czosnek wysoki (Allium altissimum Reg.)
• czosnek złocisty (Allium flavum L.)
• czosnek zwisły (Allium cernuum Roth.)

[edytuj] Zastosowanie

• Roślina uprawna: stosowana jako warzywo.
  • Sposób uprawy: rozmnażanie poprzez oddzielanie cebul potomnych, a także z nasion.

• Roślina ozdobna: wiele gatunków wykorzystywanych jest do ozdabiania ogrodów. Gatunki silnie rosnące stosuje się do tworzenia grup ogrodowych i na kwiat cięty (czosnek olbrzymi), niskie sadzi się na rabatach oraz w ogrodach skalnych. Zasuszone rośliny nadają się także na suche bukiety (czosnek białawy).
  • Wymagania i sposób uprawy: większość czosnków ozdobnych pochodzi ze zbiorowisk stepowych lub górskich, nieleśnych. Gleba lekka, piaszczysto-gliniasta, wapienna do obojętnej; stanowisko słoneczne, ciepłe, osłonięte (wystawa południowa, zachodnia). Głębokość sadzenia cebul standardowa (3-4 wysokości). Odrębne wymagania ma pochodzący z cienistych lasów czosnek niedźwiedzi. Rozmnażanie poprzez oddzielanie cebul potomnych, a także z nasion. Przed siewem korzystne przemrożenie; wtedy w temperaturze 10-15°C kiełkują szybko (maksimum 2 tygodnie); wskazany wysiew do pojemników, a następnie pikowanie kępkami lub po 2-3 siewki do doniczek.

[edytuj] Ciekawostki

• Kwiaty długo utrzymują się w wazonie, niektóre pachną miodem.
• Zapach czosnku jest wyczuwalny tylko bezpośrednio po ścięciu kwiatostanów.
• Czosnek ma działanie silnie antybakteryjne (działa podobnie do antybiotyku), a także hamuje namnażanie drożdżaków w układzie pokarmowym.
• Czosnek ma również działanie przeciwmiażdżycowe i przeciwrakowe.
• Według legend, czosnek wydziela zapach zabijający wampiry; dlatego w starożytności ludzie robili sobie łańcuchy z czosnku, by zabezpieczyć się przed złem.

Przypisy