Czosnkowate

Z Wikipedii

Czosnkowate
Pokrój (czosnek główkowaty)
Systematyka wg Reveala
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	jednoliścienne
Rząd	amarylkowce
Rodzina	czosnkowate
Nazwa systematyczna
Alliaceae J. Agardh
pub. Theoria Syst. Pl.: 32. Apr-Sep 1858, nom. cons.
Galeria zdjęć i grafik

Czosnkowate (Alliaceae J. G. Agardh) - rodzina roślin zielnych, wieloletnich (byliny). Występują w Holarktyce, Neotropis i Paleotropis. Mało gatunków w Australazji.

[edytuj] Charakterystyka

Pokrój

Liście wyrastają bezpośrednio z części podziemnej, łodyga kwiatowa bezlistna. U szeregu gatunków długie, obejmujące głąbik kwiatostanowy pochwy liściowe dają wrażenie ulistnienia łodygi.

Części podziemne

Cebule, bulwy (szczególnie Themideae) lub kłącza (Agapant).

Łodyga

zazwyczaj w formie kwiatonośnego głąbiku.

Liście

Z pochwą, zazwyczaj sezonowe, skrętoległe, wyraźnie naprzeciwległe, (np por), lub ułożone spiralnie; płaskie, okrągłe, obłe, albo wieloboczne (kanciaste) w przekroju; zazwyczaj siedzące, rzadko ogonkowe (np. czosnek niedźwiedzi). Pochwy liściowe nie zrośnięte. Liście aromatyczne (zazwyczaj zapach czosnku), lub bez zapachu; pojedyncze. Blaszki pojedyncze, równowąskie lub lancetowate, rzadko owalne; żyłkowanie równoległe, rzadko dłoniaste lub pierzaste (wtedy równoległo-pierzaste), bez żyłek poprzecznych.

Kwiaty

Kwiaty zebrane w baldachy pozorne, stanowiące , będące złączonymi spiralnymi kwiatostanami wierzchołkowymi. Baldach podparty jest 1-2 do kilku, czasem zrośniętymi ze sobą, listkami okrywy, często obejmującej w całości nie rozwinięty kwiatostan. Kwiaty zazwyczaj o budowie regularnie promienistej (tylko u niektórych gatunków czosnku występuje niewielka grzbiecistość pręcikowia). Trójkrotne, pięciookółkowe; działki okwiatu czasem zrośnięte w rurkę. Okwiat złożony z 6, umieszczonych w dwu okółkach, wolnych lub zrośniętych działek. W obu okółkach działki podobnego kształtu. Kolor działek biały, fioletowy, niebieski, purpurowy, żółty. Działki mogą być też dwubarwne (zielono-białe, brązowo-białe, biało-czerwone). Pręcikowie: pręcików zazwyczaj 6, przyrośniętych do podstaw działek okwiatu, lub do rurki kwiatowej, jeśli występuje. Najczęściej w obu okółkach jednakowe (wyjątkiem ifejon); zazwyczaj wolne, lub pozrastane (zrośnięte podstawami nitki u części gatunków Allium); w dwu okółkach (3+3). Prątniczki występują rzadko, w liczbie 3 lub 4; wtedy płodnych pręcików 2–3 (Gilliesia, Leucocoryne). Nitki płaskie, czasem zrośnięte i z wyrostkami. Pylniki przytwierdzone do nitek grzbietami, zwrócone do środka kwiatu, otwierające się podłużnym pęknięciem. Słupkowie: złożone z 3 owocolistków. Owocolistki izomeryczne względem okwiatu. Słupek jeden, zalążnia górna, trójkomorowa. Znamiona słupka 3, typu suchego lub mokrego (czosnek), motylkowate. Zalążków 1–50 i więcej w komorze.

Owoc

Sucha pękająca torebka. Nasiona z endospermem zawierającym tłuszcze, rzadko opatrzone skrzydełkami (Agapant) .

Biotop

Mezofity lub kserofity.

Biologia

Zawierają flawonoidy i pochodne cysteiny posiadające w swym składzie siarkę.

[edytuj] Systematyka

Jeszcze w popularnym w końcu XX wieku systemie Cronquista przedstawiciele czosnkowatych zaliczani byli do rodziny liliowatych (Liliaceae). Późniejsze odkrycie para- i polifiletycznego charakteru tej grupy roślin spowodowało jej podział. W systemach Reveala i Takhtajana czosnkowate zostały podniesione do rangi odrębnej rodziny zaliczonej do rzędu amarylkowców (Amaryllidales). W opublikowanym w 2003 roku systemie APG II czosnkowate uznane zostały za jedną z linii rozwojowych kladu szparagowców (rząd Asparagales). Potwierdzono przy tym jednak bliskie pokrewieństwo czosnkowatych z rodziną amarylkowatych (Amaryllidaceae), która wspólnie z rodziną agapantowatych (Agapanthaceae) stanowi klad siostrzany dla czosnkowatych.

Skład rodziny wciąż jest przedmiotem badań. W nowych ujęciach (np. system APG II) wyróżniane są często jako odrębne rodziny: Agapanthaceae Lotsy, Gilliesiaceae Lindley, Milulaceae Traub, Themideae (Themidaceae) Salisb., Tulbaghiaceae Salisb.

Pozycja rodziny w systemie Reveala

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd amarylkowce (Amaryllidales Bromhead), rodzina czosnkowate (Alliaceae J. Agardh)^[1]

Wykaz rodzajów wg Reveala^[1]

W ujęciu Reveala do rodziny należy 31 rodzajów z ok. 600 gatunkami.

• Agapanthus L'Hér. – agapant
• Allium L. – czosnek
• Ancrumia Harv. ex Baker
• Androstephium Torr.
• Bessera Schult., Behria Greene
• Bloomeria Kellogg
• Brodiaea Sm. – brodiea
• Caloscordum Herb.
• Cepa Mill.
• Dandya H.E.Moore
• Dichelostemma Kunth, Brevoortia A.W.Wood, Dipterostemon Rydb., Stropholirion Torr.
• Erinna Phil.
• Garaventia Looser, Steinmannia Phil.
• Gethyum Phil
• Gilliesia Lindl.
• Ipheion Raf. – ifejon
• Latace Phil.
• Leucocoryne Lindl., Beauverdia Herter, Pabellonia Quezada & Martic., Stemmatium Phil.
• Miersia Lindl.
• Milula Prain
• Muilla S.Watson ex Benth.
• Nectaroscordum Lindl.
• Nothoscordum Kunth
• Petronymphe H.E.Moore
• Solaria Phil.
• Speea Loes.
• Trichlora Baker.
• Tristagma Poepp.
• Triteleia Douglas ex Lindl.
• Triteleiopsis Hoover
• Tulbhagia L.

Przypisy