Doględa wielka
Z Wikipedii
| Doględa wielka | |
 |
|
| Systematyka wg Reveala | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | Rosopsida |
| Rząd | astrowce |
| Rodzina | astrowate |
| Rodzaj | grindelia |
| Gatunek | doględa wielka |
| Nazwa systematyczna | |
| 'Grindelia camporum' | |
| Greene, 1894 | |
| Synonimy | |
| Grindelia robusta Nutt. | |
 Galeria zdjęć i grafik |
|
Doględa wielka, grindelia (Grindelia camporum Greene) -gatunek byliny z rodziny astrowatych , pochodzącą z zachodniej części Ameryki Północnej. W Polsce bywa niekiedy uprawiana.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
Roślina osiąga wysokość 1m. Liście ma mięsiste, naprzemianległe, obejmujące u nasady łodygę, podłużniesercowate, na brzegu grubo piłkowane. Kwiaty żółte, zebrane w koszyczki na szczytach rozgałęzień pędów. Łodygi, liście, a zwłaszcza okrywy koszyczków pokryte są lepką, mlecznobiałą żywicą.
[edytuj] Surowiec
Do celów leczniczych zbiera się na plantacjach w lipcu lub sierpniu rozkwitające wierzchołki pędów, długości do 25 cm i suszy w suszarniach naturalnych w miejscach zacienionych i przewiewnych. Surowcem leczniczym jest ziele doględy - Herba Grindeliae. Doględę można z powodzeniem uprawiać w ogrodach przydomowych i na działkach. Surowiec nie jest w Polsce wprowadzony do obrotu, a małe ilości, uzyskiwane z plantacji, są przeznaczone do produkcji specyfików.
[edytuj] Podstawowe związki czynne
Ziele doględy zawiera około 20% substancji żywicowych, z których izolowano kwasy dwuterpenowe, jak kwas grindeliowy, hydroksygrindeliowy, 6-oksygrindeliowy i 7,8-epoksygrindeliowy oraz ich estry z wyższymi alkoholami. Doględa zawiera też sok mleczny. W zielu znaleziono około 0,29% olejku eterycznego, a w nim borneol i inne terpeny, ponadto do 0,7% flawonoidów, około 4% garbników, saponin, fitosterol grindelol, związki goryczowe, cukry redukujące i sole mineralne.
[edytuj] Działanie
Wyciągi alkoholowe z ziela doględy, w których znajdują się aktywne żywice, olejek eteryczny i saponiny jako główne ciała czynne, wywierają działania rozkurczowe na mięśnie gładkie oskrzeli, a także z przewodu pokarmowego. Podane doustnie przywracają prawidłowe napięcie mięśni gładkich oskrzeli. Zmniejszają także lepkość zalegającego śluzu, przywracają normalne ruchy nabłonka rzęskowego, ułatwiają odkrztuszanie i oczyszczenie dróg oddechowych. Jednocześnie niszczą drobnoustroje wywołujące nieżyty gardła i oskrzeli. Działanie rozkurczowe na przewód pokarmowy powoduje ustąpienie bólów brzucha. Inne własności lecznicze ziela doględy, jak działanie moczopędne i uspokajające, są zbyt słabe i nie mają znaczenia praktycznego. Wyciągi alkoholowe stosowane na skórę działają przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i przeciwalergicznie.
[edytuj] Działania niepożądane
Duże doustne dawki wyciągu alkoholowego z ziela doględy wywołują stan narkotyczny, obniżenie ciśnienia krwi, zwolnienie oddechu oraz podrażnienie nerek i dróg moczowych.
[edytuj] Zastosowanie
Przetwory z ziela doględy są stosowane doustnie w zapaleniu gardła, krtani, tchawicy i oskrzeli, zwłaszcza u osób starszych i dzieci z utrudnionym odkrztuszaniem i zalegającym śluzem w górnych drogach oddechowych, pomocniczo w rozedmie i pylicy płuc, a także w uciążliwym kaszlu gruźlików. Wyciąg alkoholowy z ziela doględy wchodzi w skład kropli Astmin i Kelastmin o działaniu przeciwastmatycznym, produkowanych przez Herbapol.
Zewnętrznie wyciąg alkoholowy z doględy stosuje się w chorobach skórnych, zwłaszcza na tle alergicznym, np. wywołanych dotknięciem liści ruty czy pierwiosnka lub innych roślin powodujących objawy uczuleniowe u osób wrażliwych.
W swoim macierzystym kraju - w Ameryce Północnej - doględa jest stosowana jako lek pomocniczy w białaczce oraz przewlekłym gośćcu stawowym i mięśniowym.
[edytuj] Przetwory
- Nalewka z doględy: 100g wysuszonego i rozdrobnionego ziela doględy zalać 500ml alkoholu 70-procentowego (otrzymanego przez zmieszanie równych ilości alkoholu 45-procentowego i 95-procentowego) i pozostawić w zamkniętym naczyniu na 14 dni, często mieszając. Następnie przecedzić i wycisnąć. Pić do 40 kropli do 1/2 łyżeczki w kieliszku wody 2-4 razy dziennie po jedzeniu w nieżycie gardła, oskrzeli, w krztuścu, przewlekłej astmie, a także bólach brzucha spowodowanych skurczem jelit. Nie przekraczać dziennej dawki 10g.
[edytuj] Źródła
- Rośliny lecznicze A. Ożarowski i W. Jaroniewski ISBN 83-202-0472-0
