Dolsk (województwo zachodniopomorskie)

Z Wikipedii


Dolsk
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	myśliborski
Gmina	Dębno
Sołtys	Eugeniusz Grochowski
Położenie	52° 49' 00'' N 14° 49' 60'' E
Wysokość	49 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2007) • liczba ludności	213
Strefa numeracyjna (do 2005)	95
Tablice rejestracyjne	ZMY
Położenie na mapie Polski Dolsk

Dolsk (niem. Dölzig ) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim, w gminie Dębno.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

Nazwa wsi oznacza okolicę bagienną położoną w „dole”.

[edytuj] Historia

1337 – pierwsza wzmianka w księdze ziemskiej margrabiego brandenburskiego Ludwika Starszego pod nazwą Toltzik; wieś do końca XVII w. w posiadaniu rodu von Schönebeck, który zbudował zamek w stylu gotyckim
1401 - wzmianka pod nazwą Dolzik
1713 – majątek należy do Friedricha W. von Marwitz; ostatnim właścicielem z tego rodu był bezdzietny Bernard von Marwitz
1730 - poprzez małżeństwo majątek przejął królewski tajny radca sądowy Hans Wilhelm von Mörner
1740-1741 - zbudowano kościół, z inicjatywy Hansa Wilhelma von Mörnera
1740 - po bezdzietnej śmierci von Mörnera, majątek w Dolsku nabyła szlachta von Bredow, zaś folwark w Buszowie (niem. Hammer) ziemianin Schulz
1772 – informacja, że wartość obu posiadłości wynosiła 6.667 talarów; własność rodu von Lüders, który ufundował istniejące budynki kuźni
1792 - majątek kupił kapitan von Tresckow za 10,7 tys. talarów; następnie nabył również folwark w Buszowie
1803 - kapitan von Tresckow umiera; prawo do majątku od wdowy Ermeliny wykupuje Karl Otto von Tresckow
1808-45 – majątkiem administruje bratanek kapitana von Tresckow, Karl August von Tresckow; w tym czasie na majątku ciąży hipoteczny dług zaciągnięty u kupca Salingera; z czasem hipotekę powiększono o kuźnię
1810 - Karl August von Tresckow sprzedaje część ziemi koloniście R. F. Meyerowi
1828 - Karl August von Tresckow rozbudowuje pałac
1832 - rozszerzenie założenia parkowego w stylu angielskim
1845–1897 - właścicielem jest królewski szambelan Tassilio von Tresckow, który ponownie nabywa majątek w Buszowie oraz młyn wodny
Ok. 1890 - Tassilio von Tresckow, potomek Karla Augusta, dokonuje kolejnej przebudowy pałacu
1892 - posiadłość w Dolsku staje się własnością grafa Georga von Voss-Buch
1904 - umiera Georg von Voss-Buch; majątek przejmuje jego młodszy brat Max v. Voss-Stavenow, który staje się grafem Max Voss-Dölzig
1930 - Dolsk zostaje zakupiony przez towarzystwo osadnicze, które dokonuje parcelacji ziemi na pojedyncze działki
1944 - po nieudanym zamachu na Hitlera przeprowadzonym m.in. przez generała Henniga von Tresckow i śledztwie przeprowadzonym przez gestapo, odium winy spada również na pozostałą rodzinę Tresckow, której dobra konfiskuje III Rzesza; w zamku w Dolsku utworzono szkołę kadetów dla dzieci wyższych oficerów Wehrmachtu
Po 1945 - pałac zamieniony na magazyn zboża, następnie nieużytkowany i dewastowany
1967 – pożar pałacu
Lata 90 XX w. - część terenu z zamkiem przejmuje rodzina Marii i Krzysztofa Mudzo, część Lasy Państwowe

[edytuj] Ludność

Rok	Ludność
1933	769 ^[1]
1939	818
2007	213

[edytuj] Atrakcje turystyczne

Pałac na litografii Alexandra Dunckera

Pałac przed II wojną światową

Ruina pałacu – położony na polanie parkowej w odsunięciu od dziedzińca folwarku, w pobliżu południowego brzegu jez. Dolsk. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1713 r., gdy właścicielem majątku był Friedricha W. von Marwitz. Rozbudowany w 1828 r. przez Karla A. von Tresckow w stylu neogotyckim, na wzór myśliwskiego pałacu margrabiego Jana w Kostrzynie, projekt Karl Friedrich Schinckel. Ponownie przebudowany ok. 1890 r. przez Tassilio von Tresckow z zastosowaniem form neogotyckich i motywów nawiązujących do baroku, m.in. powstają 3 wieże, taras oraz dodano elementy dekorujące dachu, tj. lukarny i iglice. Po II wojnie światowej pałac był nieużytkowany i dewastowany, zniszczony w pożarze w 1967 r., pozostały mury obwodowe^[2].

Park – pow. 38, 95 ha, park przypałacowy w stylu angielskim z 1832 r., projekt Peter Joseph Lenne. W połowie XIX w. w skład założenia pałacowo-parkowego wchodziły: pałac z krajobrazowym parkiem ozdobnym, ogród użytkowo ozdobny, park leśny z małym zbiornikiem wodnym położony wzdłuż brzegu większego jez. Dolskiego oraz staw młyński przy zachodniej granicy parku. Od strony drogi wiejskiej tereny ogrodów ogrodzone były wysokim murem z cegieł. W części zachodniej założenia znajdowało się mauzoleum rodowe rodu von Treskow. Aktualnie elementy kompozycji przestrzennej uległy znacznemu zatarciu. Czytelna jest polana przed pałacem, dwa odcinki drogi o nawierzchni brukowanej prowadzące z parku do pałacu oraz aleje przy drogach dojazdowych przy granicach parku. Tereny ogrodu użytkowo ozdobnego są zachowane i użytkowane. Ceglany mur ogrodzeniowy zachował się w całości na granicy z drogą wiejską, na pozostałym odcinku pozostały jedynie ceglane słupy^[3]. W parku występują 52 gatunki i odmiany drzew i krzewów z ciekawymi gatunkami roślin obcego pochodzenia m.in. katalpa zwyczajna, jałowiec chiński, magnolia, tulipanowiec amerykański. Wiele dębów w wieku 150-250 lat, wiązów szypułkowych w wieku 100-150 lat oraz platan klonolistny, jesion wyniosły, grab, buk, stanowią pomniki przyrody^[4].

Kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej – zbudowany w latach 1740-41 jako jednonawowa orientowana świątynia barokowa z czworoboczną wieżą. Przebudowany w 1878 r. w formach neobarokowych; trójczłonową wieżę zwieńczono stożkowym hełmem krytym łupkiem, nad tympanonem portalu zachodniego umieszczono płytę z herbami fundatorów kościoła: Beaty Elizy von Marwitz i Hansa Wilhelma von Mörnera. Wyposażenie z XVIII i XIX w., m. in. drewniany, rzeźbiony ołtarz główny typu amonowego z 2 poł. XVIII w. oraz utrzymana w podobnym stylu, oddzielona od niego ambona oraz organy^[5]. Kościół znajduje się pośrodku wsi.

Młyn wodny – 1 poł. XIX w., konstrukcja drewniana ryglowa.

Dom Ogrodnika – zbudowany w 1861 r. na terenie parku, szczytem po zachodniej stronie ulicy; murowany z cegły, parterowy z dwukondygnacyjnym bocznym ryzalitem, otynkowane elewacje zdobione boniowaniem oraz profilowaniem ościeży okiennych. Ok. poł. XIX w. przy domu ogrodnika zbudowano cieplarnię^[6].

Kuźnia - zbudowana w 1781 r. (data na belce nad wejściem); konstrukcja ryglowa ze strychułowym wypełnieniem pól, później ściany częściowo przemurowane z kamienia i cegły. Usytuowana na płd. krańcu wsi, przy głównej ulicy^[7].