Don Carlos (opera)
Z Wikipedii
Don Carlos – opera w czterech aktach Giuseppe Verdiego, na podstawie dramatu Friedricha Schillera.
- Autor libretta: Joseph Mery, Camille du Locle
- Typ opery: opera seria
- Ilość aktów: 4
- Data premiery: 11 marca 1867
- Miejsce premiery: Paryż
Spis treści |
[edytuj] Osoby
- Filip II, król Hiszpanii – bas
- Elżbieta de Valois, jego żona – sopran
- Don Carlos, infant hiszpański – tenor
- Księżna Eboli, dama dworu – mezzosopran
- Hrabina Aremberg, dama dworu – mezzosopran
- Markiz Posa, rycerz maltański – baryton
- Hrabia Lerma – tenor
- Tebaldo, paź królowej – sopran
- Herold – tenor
- Wielki Inkwizytor – bas
- Mnich – bas
- Posłowie, dworzanie, żołnierze, lud
[edytuj] Historia utworu
Verdi napisał Don Carlosa na zamówienie opery paryskiej. Libretto osnute na dramacie Schillera, napisane było częściowo przez Merry’ego, a dokończone przez du Locle’a. Kompozytor tworzył swoje dzieło w Genui, gdzie schronił się przed działaniami wojennymi prusko-austriackiego konfliktu 1866 roku. Opera miała uświetnić wystawę światową 1867, jednak okazała się porażką. Opera nie spodobała się cesarzowej Eugeni, śpiewakom i muzykom, wreszcie samej publiczności, która czuła niedosyt z powodu "mało efektownego finału". Pretensje kierowane były do cesarza, że powierzył tak ważną, reprezentacyjną operę zagranicznemu kompozytorowi. Jednak jeszcze tego samego roku opera została wystawiona w londyńskim Covent Garden, gdzie spotkała się z dobrym przyjęciem, a potem w [Bolonia|Bolonii]], odsłoniła wszystkie swoje zalety: doskonale zarysowane postaci: króla Filipa, Wielkiego Inkwizytora; sceny: monolog Filipa, duet króla z Inkwizytorem, nocna scena w ogrodzie z chórem w tle i na zakończenie wielki finał widowiskowo-sensacyjny. W 1884 r. zostało opracowane nowe libretto dla mediolańskiej La Skali w języku włoskim.
[edytuj] Treść
[edytuj] Akt I
Odsłona 1
Do kaplicy przy grobowcu cesarza przychodzi Don Carlos zrozpaczony utratą ukochanej, którą odebrał mu własny ojciec. Mnich, który go pociesza podobny jest do zmarłego władcy, dlatego Don Carlos przypomina sobie zasłyszane historie, jakoby Karol V żył w klasztorze przebrany za mnicha. Nadchodzi Posa. Infant zwierza się markizowi ze swojego uczucia do królowej, a ten radzi mu wyjazd do Flandrii, bo tam go oczekują. Don Carlos i markiz Posa zapewniają się wzajemnie o wielkiej przyjaźni.
Odsłona 2
Przed klasztor wychodzi Elżbieta i podchodzi do dam dworu, które śpiewają do akompaniamentu Tebalda. Markiz podaje królowej list z Paryża i mały bilecik. To wiadomość od Don Carlosa, który zapewnia o uczciwości i wierności Posy. Królowa posyła pazia po Don Carlosa i odsyła damy dworu pod opieką markiza. W trakcie krótkiego spotkania z Elżbietą infant zapewnia kobietę o swojej miłości, ale ta chce pozostać wierna mężowi. Ten i tak ma już jakieś podejrzenia i nie bardzo ufa małżonce, a tym bardziej synowi. Okazuje się, że jedyną zaufaną osobą króla jest markiz Posa.
[edytuj] Akt II
Odsłona 1 Nocą w pałacowym ogrodzie czeka na ukochaną uszczęśliwiony Don Carlos. Otrzymał list z zaproszeniem na schadzkę, ale nie wie, że zawoalowana kobieta, która nadchodzi, to nie królowa, lecz księżna Eboli. Zapewnia więc o miłości niewłaściwą osobę, a ta też wyznaje swoje uczucia i odkrywa kim jest. Przestrzega przed Posą i nie kryje swojej niechęci do królowej. Posa, widząc co się dzieje chce zabić książnę, ale Don Carlos na to nie pozwala. Wymusza jednak na rozgniewanej kobiecie zachowanie tajemnicy. Markiz ponownie zapewnia Don Carlosa o swoim oddaniu.
Odsłona 2
Jak zawsze w dzień świąteczny na placu przed kościołem gromadzą się tłumy ludzi. Tym razem ma się odbyć inkwizycja skazanych na śmierć Flandryjczyków. Obecni są król i królowa wraz ze swoją świtą. Po raz kolejny król przypomina o swojej przysiędze walki o wiarę. Odmawia ułaskawienia skazanych i każe odebrać szpadę niezadowolonemu z tego powodu Don Carlosowi.
[edytuj] Akt III
Odsłona 1
Do komnaty króla przychodzi Wielki Inkwizytor. Radzi królowi zabić infanta i wydać markiza. Filip wzbrania się początkowo, ale bardzo niepewny żony i obawiający się zamachu na swoje życie z ręki następcy, ulega Inkwizytorowi. Ten opuszcza komnatę króla, a wchodzi Elżbieta, zmartwiona zaginięciem szkatułki z klejnotami. Ale szkatułka nie zaginęła, król podaje ją małżonce z poleceniem otwarcia i gdy królowa nie chce tego uczynić, otwiera ją sam. W środku znajduje podobiznę infanta. Robi wymówki królowej i zarzuca jej zdradę, nie wierzy w niewinność kobiety. Ta pada zemdlona. Wchodzą Posa i księżna Eboli. Posa ręczy za królową, po chwili wychodzi z Filipem, a kobiety zostają same. Księżna przyznaje się do zabrania szkatułki, wyznaje że kocha Don Carlosa, który nie odwzajemnia tego uczucia, przyznaje, że zazdrość popchnęła ją do tego niecnego czynu, dlatego pragnie odpokutować grzech w klasztorze. Uświadamia sobie jednak, że infantowi grozi śmiertelne niebezpieczeństwo i chce temu zapobiec.
Odsłona 2
Posa bierze na siebie całą winę za wywołanie powstania we Flandrii, o co oskarżony jest Don Carlos. Chce w ten sposób uratować przyjaciela, jednak sam, z rozkazu króla, traci życie. Dowiedziawszy się o tym w celi więziennej Don Carlos wyrzeka się ojca.
[edytuj] Akt IV
Elżbieta wstępuje do klasztoru. Żegnając się z Don Carlosem, przyjmuje jego przyrzeczenie walki o wolność kraju. Nadchodzi król, rozgniewany gotowy jest wydać syna w ręce Inkwizytora, ale ubiega go zjawiający się nagle Karol V jako stary Mnich. Razem z infantem oddala się w kierunku kaplicy.
[edytuj] Zobacz też:
- Inne Opery Verdiego
[edytuj] Bibliografia:
- Karol Stromenger, Przewodnik operowy, Iskry, Warszawa 1959.
- Da Wikipedia, l'enciclopedia libera [1]
