Elżbieta Ostrogska

Z Wikipedii

Elżbieta Katarzyna (Halszka) Ostrogska, Halszka z Ostroga (1539 – 1582) – córka księcia Ilii Ostrogskiego i Beaty Kościeleckiej.

Urodziła się w 1539r. na zamku Ostrogskim, już po śmierci swego ojca, po którym dziedziczyła olbrzymi majątek. Z czasem miała odziedziczyć majątek matki, posiadała więc fortunę o niespotykanej wartości.

Jej ogromny majątek stał się przyczyną jej licznych nieszczęść. W wieku 14 lat lat, została zmuszona przez stryja Konstantego Wasyla do poślubienia, wbrew woli matki, Dymitra Sanguszki (1553r.), starosty czerskiego. Wkrótce potem Dymitr został skazany na śmierć. Wyrok został wykonany, toteż wznowiono starania o rękę młodej wdowy.

Wobec braku ojca o jej losie zdecydował sam król Zygmunt August, wydając ją wbrew woli jej i jej matki za wojewodę poznańskiego Łukasza Górkę (1555r.). Matka Halszki chciała ją wydać za księcia Siemiona Olelkowicza Słuckiego, uznając ślub z Górką za nieważny. Obie - matka i córka - uciekły przed Górką do klasztoru dominikanów we Lwowie. Przekradł się tam w ubraniu żebraka książę Siemion Słucki i potajemnie poślubił Halszkę (1559r.). Król jednak uznał to małżeństwo za nieważne i kazał staroście lwowskiemu oddać Halszkę Górce. Rozpoczęło się formalne oblężenie pań Ostrogskich, w czasie którego nawet strzelano z dział. Zmuszone zostały do poddania się. W 1559r. starosta lwowski wydał na Niskim Zamku Halszkę Łukaszowi Górce. Jej matka przez wiele lat procesowała się z nim o unieważnienie małżeństwa. W międzyczasie zmarł Siemion Słucki. Elżbieta Ostrogska przez kilkanaście lat mieszkała wraz z mężem na zamku w Szamotułach, ale w zasadzie nie stanowili małżeństwa. Po śmierci matki Halszka zaczęła pojawiać się u boku męża na uroczystościach i przyjęciach, uczestniczyła w rekolekcjach wielkopostnych w Poznaniu i wizytowała dziedziczne włości Górków. W styczniu 1573r. Łukasz III Górka zmarł i Halszka została po raz trzeci wdową. Zmuszona przez stryja do przekazania swojego majątku na rzecz stryja Konstantego Wasyla i jego syna Janusza. Z czasem całkowicie uległa chorobie umysłowej. Zmarła jako obłąkana w 1582r. licząc 43 lata.

Jej tragiczne losy stanowiły inspirację dla wielu artystów, przykładem są m.in.: powieść Józefa Ignacego Kraszewskiego Halszka oraz usytuowanie na obrazie Jana Matejki Kazanie Skargi.

Z pobytem Halszki na zamku w Szamotułach wiąże się legenda o czarnej księżniczce więzionej w baszcie zamkowej, której mąż nakazał nałożyć na twarz żelazną maskę aby nikt nie mógł podziwiać jej urody. Halszka rzeczywiście zamieszkiwała w baszcie, ponieważ część mieszkalna zamku była w remoncie. Baszta zachowała się w dobrym stanie i nazwana jest Basztą Halszki.

[edytuj] Bibliografia

• Tomasz Kempa, Dzieje rodu Ostrogskich, Toruń 2002.
• Zbigniew Kuchowicz, Wizerunki Niepospolitych niewiast staropolskich XVI-XVIII wieku, Łódź 1972.
• Poczet Królów i Książąt Polskich Jana Matejki, Warszawa 1996.