Etyka troski

Z Wikipedii

Etyka troski to etyka relacyjna, która - w przeciwieństwie do wielu klasycznych etyk - za podstawę ludzkiej egzystencji i punkt wyjścia dla rozważań etycznych przyjmuje relację między dwiema istotami ludzkimi, a nie indywidualną świadomość podmiotu moralnego. Temat etyki troski pojawił się w szerszym obiegu wraz z książką In A Different Voice (1982), autorstwa Carol Gilligan, która zwróciła uwagę na szczególny sposób traktowania problemów moralnych przez kobiety. Jako teoria normatywna etyka troski została najpełniej rozwinięta przez amerykańską filozofkę i feministkę - Nel Noddings.

Spis treści 1 Etyka troski Nel Noddings[1] 2 Przypisy 3 Krytycy etyki troski 4 Zobacz też

[edytuj] Etyka troski Nel Noddings^[1]

Zdaniem Noddings nasze zainteresowanie moralnością ma źródło w impulsach i pragnieniach, których naturalnym żywiołem są relacje z innymi ludźmi. Ponieważ to relacja określa tożsamość człowieka i stanowi podstawowy punkt odniesienia dla ludzkiej egzystencji, jakość relacji musi znaleźć się w centrum rozważań etycznych. Tym, co świadomie albo nie postrzegamy jako "dobre", jest według Noddings relacja naturalnej troski, której źródło możemy odnaleźć w życiu biologicznym. Strukturę takiej relacji najlepiej odzwierciedla relacja matka-dziecko. Postawę osoby troszczącej się (ang. one-caring) charakteryzuje "pochłonięcie" (ang. engrossment) oraz "przemieszczenie motywacji" (ang. displacement of motivation). Osoba będąca obiektem troski (ang. cared-for) ma swój wkład w akt troski (a przez to w samą relację), jeżeli ten akt rozpoznaje i adekwatnie nań reaguje. Ta adekwatna reakcja nie polega na odwzajemnieniu troski, ale na jej dostrzeżeniu i ufnym przyjęciu. Istota sytuacji biorcy sprawia, że relacja troski naznaczona jest nierównością. Jest to jednak asymetria strukturalna, wynikająca z natury samego aktu troski, nie zaś klasyczna relacja władzy, w której jedna strona wykorzystuje drugą. Noddings podkreśla, że nie chodzi jej o to, że każda dobra relacja ma naśladować relację matka-dziecko. W dojrzałej relacji pomiędzy dwiema dorosłymi osobami raz jedna, raz druga strona staje się dawcą troski. Nie ma czegoś takiego jak kontinuum troski w relacji - są tylko poszczególne akty troski, będące odpowiedzią na konkretne potrzeby drugiego człowieka.

Troska etyczna powstaje jako rezultat refleksji nad naszym doświadczeniem troski (zarówno w roli biorców jak i dawców). Źródłem poczucia powinności moralnej jest szczególna wartość przypisywana relacjom międzyludzkim. Mamy żyć moralnie, ponieważ chcemy być moralni - chcemy pielęgnować i umacniać naturalną postawę troski, bo chcemy pielęgnować i umacniać nasze dobre relacje z ludźmi. Troska etyczna jest zależna, a nie "lepsza" od naturalnej troski. W doświadczeniu troski rodzi się i umacnia nasz ideał etyczny - idealne "Ja etyczne", które staje się przedmiotem naszej troski o samych siebie. Do tego ideału odwołuje się osoba troskliwa w chwilach, kiedy jej wewnętrzne "muszę", będące empatyczną odpowiedzią na czyjąś potrzebę, napotyka egoistyczny opór przed działaniem.

Kryterium oceny moralnej czynu nie jest żadna uniwersalna zasada, tylko konkretne reakcje osób, których ten czyn dotyczy. To różni etykę troski od większości klasycznych teorii moralności (np. od etyki kantowskiej, etyki chrześcijańskiej, czy utylitaryzmu). Istotny jest również nacisk kładziony na motywację etyczną. Etyka troski to pragmatyczny naturalizm^[2] - źródło motywacji etycznej widzi w naturalnych afektach, a nie w abstrakcyjnych rozumowaniach. Racjonalność jest według Noddings bardzo ważnym elementem życia moralnego, ale ma ona charakter czysto instrumentalny. Gdy stajemy w obliczu wyboru moralnego, nie chodzi o to, by odnaleźć właściwą uniwersalną regułę, obowiązującą wszystkich, którzy znajdą się w podobnych okolicznościach. Osoba troskliwa wie, że okoliczności nigdy nie są wystarczająco podobne.

Przypisy

[edytuj] Krytycy etyki troski

• Sandra Lee Bartky
• Bill Puka
• Sarah Lucia Hoagland

[edytuj] Zobacz też

• Rita Manning
• etyka feministyczna