Farba drukowa
Z Wikipedii
Farba drukowa zwana farbą drukarską lub farbą graficzną to materiał powłokotwórczy ciekły lub mazisty o charakterze zawiesiny lub roztworów substancji barwiących w spoiwach. Używana w druku, czyli zasadniczo w procesie zwielokrotniania obrazu przez przenoszenie go z formy drukowej na podłoże drukowe.
Spis treści |
[edytuj] Składniki farby drukowej
- Barwidło, czyli substancje barwiące 5-30%
- pigmenty, czyli rozdrobnione substancje stałe nierozpuszczalne w spoiwie, ale w nim zdyspergowane, mające właściwości barwiące w stanie stałym
- barwniki, czyli substancje rozpuszczalne w spoiwie
- laki czyli barwniki wytrącone z rozpuszczalnika do postaci stałej, które tym sposobem uzyskują właściwości pigmentów.
- Spoiwo 15-60%, czyli substancje zwilżające pigment (na poziomie produkcji farby), co ma ułatwić zdyspergowanie pigmentu w spoiwie, decydujące o właściwościach drukowych farby, tzw. drukowalność farby, czyli jak farba płynie przez maszynę (reologii farby), wiążące farbę z podłożem, a ponadto zapewniające połysk, odporność na ścieranie, elastyczność.
- Rozpuszczalnik/rozcieńczalnik 20-70%, czyli substancje rozpuszczające spoiwo i mieszające się z pozostałymi komponentami farby.
- Substancje pomocnicze 1-10%, czyli substancje wpływające na właściwości drukowe i użytkowe farby.
[edytuj] Właściwości farby drukowej
[edytuj] Właściwości drukowe
Właściwości farby decydujące o zachowaniu się farby podczas druku:
- właściwe zdyspergowanie pigmentów/lak w spoiwie
- lepkość farby, której miarą dla farb ciekłych jest prędkość wypływu z kubków wypływowych a dla farb pozostałych - wskazania wiskozometru
- tiksotropia farby, czyli odwracalny proces przechodzenia z postaci żelu w postać płynnego zolu pod wpływem wstrząsów
- tack farby, czyli podatność na rozwarstwianie farby istotna przy transferze farby z jednego elementu maszyny drukującej na drugi, a na podłożu drukowym skończywszy - wielkość tacku mierzona jest tackometrami
- plastyczność farby
- napięcie powierzchniowe farby
[edytuj] Właściwości użytkowe
Właściwości farby po jej utrwaleniu się na drukowanej powierzchni:
- właściwości optyczne: gęstość optyczna, barwa, połysk, krycie itd.
- właściwości odpornościowe: ścieralność farby, odporność na światło, niską/wysoką temperaturę, środki chemiczne (w tym zawarte w lakierach)
- właściwości sensoryczne - wpływ farby na smak, zapach mierzony np. testem Robinsona
[edytuj] Rodzaje farby drukowej
[edytuj] ze względu na lepkość
- maziste (stosowane w druku płaskim, sitodruku i typografii)
- ciekłe (stosowane we wklęsłodruku, fleksografii, druku ink-jet)
[edytuj] ze względu na technikę druku
Rodzaje farby drukowej zależą od techniki druku, która w pewnym stopniu pokrywa się z rodzajem formy drukowej.
Zatem są farby drukowe:
- farby rotograwiurowe (wklęsłodruk)
- farby fleksograficzne (wypukłodruk)
- farby typograficzne (wypukłodruk)
- farby offsetowe (płaskodruk)
- farby sitodrukowe (sitodruk)
- farby tampondrukowe (pochodna wklęsłokodruku)
[edytuj] ze względu na rodzaje podłoża
- do druku na papierach offsetowych i objętościowych (czyli na powierzchniach bardzo chłonnych)
- do druku na papierach powlekanych (czyli na powierzchniach mniej chłonnych)
- do druku na kartonach (czyli powierzchniach narażonych na ścieranie)
- do druku na foliach, metalu, szkle (czyli na powierzchniach niechłonnych)
itd.
[edytuj] ze względu na sposób tworzenia barwy
- farby procesowe (w druku czterokolorowym to farby triadowe: cyjan, magenta, yellow, black czyli CMYK, łączone ze sobą na odbitce dają barwę finalną)
- farby spotowe (czyli farby, które zazwyczaj dają barwę nieosiągalną za pomocą farb procesowych)
- farby czarne (używane do druku tekstów o mocnym wyczernieniu, grafiki i zdjęć czarno-białych)
[edytuj] ze względu na sposób utrwalania się
- przez wsiąkanie
- przez oksydację
- w wyniku działania promieniowania IR
- w wyniku działania promieniowania UV (Farba drukowa UV)
- w wyniku działania promieniowania elektronowego (EB)
W niektórych farbach może być wykorzystywany jednocześnie więcej niż jeden sposób utrwalania się farby.
[edytuj] ze względu na przeznaczenie: druk/uszlachetnianie druku
- farby do druku (farby do druku tekstów, grafiki i zdjęć uważane jako farby tworzące druk bez jego uszlachetniania)
- farby specjalne (farby przeznaczone do uszlachetniania druku), np.
- zmiennooptyczne, które zmieniają swój kolor w zależności od kąta obserwacji,
- migrujące, składają się z barwnika różowego, który pojawia się po drugiej stronie arkusza papieru, który powinien być o stosunkowo niskiej gramaturze, dużej porowatości. Farby te zazwyczaj stosuje się w typografii do numeracji druków.
- termochromowe,które pod wpływem określonej temperatury zmieniają barwę, barwa powraca do wyjściowej po przywróceniu pierwotnej temperatury lub odbarwienie jest trwałe,
- fotochromowe,zmieniające barwę pod wpływem promieniowania słonecznego,
- "krwawiące", czarna (czasem też o innym kolorze) farba na skutek wody uwalnia barwę np. czerwoną, niebieską, stosuje się ją w suchym offsecie (typooffset), sitodruk lub typografii,
- wywoływane wodą: barwnik utrwalonej na druku farby aktywuje się pod wpływem wody,
- luminescencyjne,które emitują część zaabsorbowanego widma światła w ciemności po uprzednim napromieniowaniu światłem lub które świecą pod wpływem promieniowania UV lub IR,
- magnetyczne,druk wykonany tymi farbami reaguje na silny magnes,
- zabezpieczające przed kserowaniem,druk wykonany tymi farbami nie daje się skserować,
- do zdrapek (złote, białe, srebrne),
- farby dające efekt lustrzanej powierzchni,
- farby wypukłe, wystające wyraźnie ponad powierzchnię drukowanego podłoża,
- farby z domieszką pigmentów perłowych,
- farby zapachowe, z których po przetarciu zadrukowanej powierzchni, a przez to zniszczeniu mikrokapsułek żelatynowych, wydzielają się substancje zapachowe,
- farby wymywalne wodą: w wyniku zetknięcia się z wodą farba traci barwę. Stosuje się je w suchym offsecie (typooffset) i typografii, głównie na papierach powlekanych.
- farby wymazywalne: stosowane są do zabezpieczenia np. czeków; próba wymazania gumką napisu na czeku powoduje wymazanie także tła,
- farby metaliczne, zazwyczaj farby na bazie sproszkowanego aluminium, srebrne i w różnych odcieniach złota,
