Fort reditowy 12 (IVa) "Luneta Warszawska"

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°04'40.80" N 19°56'48.33" E

Fort 12 "Luneta Warszawska" (Bastion IVa) znajduje się na rogu ulicy Kamiennej i al. 29 Listopada w Krakowie.

Fort powstał w latach 1850-1856. Chronił między innymi rogatkę Traktu Warszawskiego. Na owe czasy był to nowoczesny fort reditowy. Początkowo wysunięty jako typowa luneta poza linię fortyfikacji rdzenia – bronił wtedy dalekiego przedpola. Konsekwencją niwelacji w 1885 r. bastionu IV i włączenie Lunety Warszawskiej w ciąg obwałowań rdzenia wraz z nowym nowopowstałym bastionem IVb była zmiana numeracji fortu. Otrzymał oznaczenie jako Bastion IVa. Obiekt był stale modernizowany (lata 1888-1890). W latach 90. XIX w. zaczął pełnić funkcje magazynowe. Jego nową funkcją była ochrona węzła kolejowego i spedycji towarowej Twierdzy Kraków. 17 października 1907 roku rozpoczęto budowę tradytora który znajdował się na lewym barku lunety. W pełni wyposażony tradytor oddano do użytkowania 21 listopada 1908 r. Koszt budowy to 38,320 koron.

W 1919 r. fort przejęła dyrekcja wojskowego mienia i służył nadal jako magazyny. W okresie okupacji zmieniono go na więzienie Gestapo. Następnie aż do 1950 r. służył jako więzienie UB oraz (wg. przekazów ustnych) miejsce kaźni około 500 osób. Na murach pozostały napisy świadczące, że to miejsce martyrologii. IPN aktualnie (2007 r.) prowadzi śledztwo w tej sprawie.

Później był magazynem MSW. Od 1993 r. obiekt mieści magazyny i lokale firm handlowych. Kilka lat temu został przez AMW sprzedany na licytacji w ręce prywatne, lecz mimo podjętych zobowiązań nie rozpoczęto zabezpieczenia ani rewitalizacji fortu, a obiekt nadal niszczeje. W 2007 r. fort po raz kolejny zmienił właściciela. Mimo swojego wieku Fort 12 jest zachowany w dobrym stanie. W czerwcu 2007 r. został wpisany na listę zabytków.