Franz Schubert

Z Wikipedii

Franz Peter Schubert

Franz Peter Schubert (ur. 31 stycznia 1797 w Lichtentalu, zm. 19 listopada 1828 w Wiedniu) - austriacki kompozytor, prekursor romantyzmu w muzyce.

Schubert urodził się na przedmieściach Wiednia - w Lichtentalu, w ubogiej rodzinie, jako dwunaste z czternaściorga dzieci. Jego ojciec był nauczycielem i on to właśnie rozpoczął edukację muzyczną syna. W wieku siedmiu lat Schubert został oddany pod opiekę Michała Holzera, organisty z parafialnego kościoła, aby kontynuował naukę. W 1808 został stypendystą kapeli chłopięcej w Konwikcie Cesarsko-Królewskim w Wiedniu, gdzie śpiewał w sopranach przez pięć lat, aż do mutacji głosu. Studia kompozycji rozpoczął u Salieriego w 1812. Po odejściu z Konwiktu, pracował jako nauczyciel, na wyraźnie życzenie ojca, a także by uniknąć służby wojskowej, lecz praca ta nie sprawiała mu żadnej satysfakcji. Okres ten był jednak najbardziej płodnym w życiu Schuberta. Twórczość J.W. Goethego była inspiracją jego wielu utworów.

W 1818 Schubert porzucił pracę w szkole, aby zająć się swoją pasją. Został bez źródeł dochodu i tylko dzięki oddanym przyjaciołom mógł komponować. Pracował codziennie przedpołudniami, od dziewiątej rano do pierwszej po południu. Do grona licznych przyjaciół Schuberta należeli pisarze Franciszek Grillparzer oraz Jan Mayrhofer, kompozytorzy Franciszek Lachner i Anzelm Hüttenbrenner, śpiewak Jan Michał Vogl, który był wykonawcą jego pieśni, Józef von Spaun, bracia Józef i Leopold Kupelwieser, poeci Franciszek Schober i Teodor Körner.

W okresie tym dawał również prywatne lekcje muzyki córkom księcia Esterházego. W zasadzie Schubert poza kilkoma wyjątkami nie opuszczał Wiednia. Do historii przeszły wieczorki muzyczne, tak zwane schubertiady, które odbywały się w kawiarniach lub domach przyjaciół. Utwory Schuberta zostały wykonane po raz pierwszy publicznie w 1820. Dwa lata później skomponował Symfonię h-moll Niedokończoną, która została odnaleziona około 40 lat po śmierci kompozytora i wykonana po raz pierwszy w 1865 pod dyrekcją Johanna Herbecka w Filharmonii Wiedeńskiej, gdzie została przyjęta z wielkim aplauzem. Ok. roku 1823, po odwiedzinach w domu publicznym, zaraził się chorobą weneryczną. Leczenie rtęcią osłabiło jego organizm, miało wpływ na nawrót ataków depresji i mogło przyczynić się do jego wczesnej śmierci.

W zasadzie niedoceniony przez elity, umarł w Wiedniu, najprawdopodobniej na tyfus brzuszny (choć stwierdzono też obecność trującej rtęci). Zostaje w pamięci na długie lata jako król kawiarnianych i domowych spotkań muzycznych. Dopiero pierwsze wydanie jego dzieł przez Breitkopfa i Härtla, sześćdziesiąt lat po śmierci przyniosły mu należny rozgłos i uznanie.

[edytuj] Największe dzieła

Austriacki muzykolog dr Otto Erich Deutsch skatalogował dzieła Franza Schuberta (1951) i od jego nazwiska pochodzą oznaczenia D nadawane poszczególnym utworom kompozytora. Katalog obejmuje ponad 900 utworów.

Symfonie:
- IV Symfonia c-moll Tragiczna, D 417
- V Symfonia B-dur, D 485
- VI Symfonia C-dur Mała, D 589
- VII Symfonia h-moll Niedokończona, D 759
- VIII Symfonia C-dur Wielka, D 944

Utwory fortepianowe:
- 6 Moments Musicaux, D 780
- 4 Impromptus, D 899
- 4 Impromptus, D 935
- Fantazja C-dur Wędrowiec, D 760
- Sonata c-moll, D 958
- Sonata A-dur, D 959
- Sonata B-dur, D 960

Muzyka kameralna:
- Kwartet smyczkowy a-moll Rosamunde, D 804
- Kwartet smyczkowy d-moll Śmierć i dziewczyna, D 810
- Kwartet smyczkowy G-dur, D 887
- Kwintet smyczkowy C-dur, D 956
- Sonata na arpeggione i fortepian, D 821
- Kwintet fortepianowy A-dur Pstrąg op. 114
- Trio fortepianowe B-dur, D 898
- Trio fortepianowe Es-dur, D 929

Pieśni (napisał ich ponad 600):
- Małgorzata przy kołowrotku, D 118
- Polna różyczka, D 257
- Król Elfów (na j. polski mylnie tłumaczona jako Król olch), D 328
- Pstrąg, D 550
- Karzeł, D 771