Fulanie

Z Wikipedii

Fulanie (zwani także: Fula, Foulah, Peulh, Peul i Fulbe) - lud zamieszkujący kraje Afryki Zachodniej. Są to m.in. Burkina Faso, Kamerun, Nigeria, Mali, Mauretania, Gwinea, Gwinea Bissau, Senegal, Gambia, Liberia. Są spokrewnieni z ludem Tukulerów żyjącym współcześnie nad rzeką Senegal.

Ich tradycyjnym strojem są długie zwiewne skromnie haftowane szaty.

Są koczownikami, hodującymi bydło, kozy i owce. Wyznają islam. W XVI stuleciu opanowali tereny sahelu. Ich główną siłą była potężna kawaleria, pozwalająca na szybkie przemieszczanie się po rozległym terytorium. Dalszą ekspansję na południe uniemożliwiła mucha tse-tse, zarażająca ludzi śpiączką afrykańską zaś bydło naganą.

W XIX w. pod wodzą Usmana dan Fodio stworzyli potężne imperium na terenach środkowego i dolnego biegu rzeki Niger. Istniało do 1903, gdy uległo kolonizatorom i zostało podzielone pomiędzy nich.

Na zachodzie istniało inne ich państwo, leżące na wyżynie Futa Dżalon w dzisiejszej Gwinei. Miało spisaną konstytucję i zasady dziedzictwa, uzgodnione pomiędzy dwoma stronnictwami - Soriya i Alphaya. Powstało w 1735, gdy muzułmańscy Fulani wystąpili przeciwko swym nie-muzułmańskim pobratymcom i stworzyli konfederację prowincji. Alpha Ibrahima Sory Maoudho był pierwszym władcą tego kraju, mającego swą stolicę w Timbo (Gwinea). Państwo istniało do 1898, gdy Francuzi pokonali ostatniego władcę - Bokar Biro.

Językiem Fulan jest fulfulde, rozproszony praktycznie po całym obszarze Afryki Zachodniej i rozpadający się na wiele dialektów, aczkolwiek poszczególne społeczności posługują się także i innymi językami regionu.