Gmach Wychowawczy Warszawskiej Gminy Starozakonnych
Z Wikipedii
Gmach Wychowawczy Warszawskiej Gminy Starozakonnych im. Michała Bergsona znajduje się przy ulicy Jagiellońskiej 28 na warszawskiej Pradze.
Gmach został wzniesiony w latach 1911-1914 z inicjatywy ówczesnego przewodniczącego warszawskiej gminy żydowskiej Michała Bergsona. Projekt budynku wykonali żydowscy architekci Henryk Stifelman i Stanisław Weiss. Wewnątrz mieściły się ośrodki wychowawczo-oświatowe takie jak: ochronka dla dzieci, szkoła żydowska i inne. W jednym z większych pomieszczeń znajdowała się synagoga dla personelu oraz wychowanków.
Budynek swoją oryginalną funkcję pełnił do 1940 roku kiedy to wszyscy pracownicy oraz podopieczni zostali przesiedleni do getta warszawskiego. Po wojnie w jednym z pomieszczeń budynku znajdowała się siedziba Wojewódzkiego Komitetu Żydów w Polsce. W latach 1948-1950 synagoga została przebudowana i zaadaptowana na potrzeby Teatru Żydowskiego im. Ester Rachel Kamińskiej wg projektu Eleonory Sekreckiej. Od grudnia 1953 roku siedziba Teatru "BAJ". Pozostałe pomieszczenia wykorzystano na mieszkania i przedszkole.
Budynek zachował swój oryginalny wygląd i jest jednym z nielicznych idealnie zachowanych zabytków kultury żydowskiej w Warszawie. Na fasadzie głównej zachowała się oryginalna tablica z napisem: "Gmach Wychowawczy Warszawskiej Gminy Starozakonnych im. Michała Bergsona".
