Gmina Karczmiska

Z Wikipedii

Gmina Karczmiska
Herb gminy
Położenie na mapie powiatu
Województwo	lubelskie
Powiat	opolski (lubelski)
Rodzaj gminy	wiejska
wójt	Zenon Ryszard Olszowy
Urząd gminy	24-310 Karczmiska Urząd Gminy Karczmiska tel. 81 828-70-26 faks 81 828-70-26
Powierzchnia	95,21 km²
Populacja (2004)  • liczba ludności  • gęstość	6272 65,9 osób/km²
Strefa numeracyjna	81 (do 2005)
Tablice rejestracyjne	LOP
Strona internetowa gminy
BIP gminy

Gmina Karczmiska to gmina wiejska w województwie lubelskim, w powiecie opolskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie lubelskim.

Siedziba gminy to Karczmiska (do 30 grudnia 1999 pod nazwą Karczmiska Pierwsze).

Według danych z 30 czerwca 2004², gminę zamieszkiwały 6272 osoby.

Karczmiska zwane pierwotnie "Krampą" zostały łącznie z Wietrzną Górą (później Kazimierzem Dolnym), nadane w 1181 roku przez Kazimierza Sprawiedliwego Norbertynkom Zwierzynieckim spod Krakowa i odtąd ciąg własnościowy układał się podobnie jak w Kazimierzu.

Wieś Karczmiska należała do starostwa Kazimierskiego i łącznie z nim w XV wieku była własnością rodziny Ostrowskich. W XVI i do połowy XVII wieku przeszła w posiadanie rodziny Firlejów, po czym kolejno: Lubomirskich, Radziwiłłów, Songuszów i Sapiechów.

Żaden z tych utytułowanych rodów nie posiadał tu nigdy swojej siedziby rezydencjonalnej. Istniał tu natomiast folwark starościński zamieszkiwany przez kolejnych dzierżawców rekrutujących się spośród średniej szlachty. W skład folwarku wchodził budynek rezydencjonalny oraz drewniane zabudowania folwarczne. Po rozbiorach upadła instytucja starostw, które jako królewszczyzny przeszły na rzecz skarbu państwa.

W 1819 roku Królestwo dokonało transakcji z ks. Anną z Sapiechów Sanguszkową II voto Sewerynową Potocką, która za swoje dobra (Szydłowiec i Orańsko) otrzymała za dopłatą dawne starostwa kazimierskie i wąwolnickie, w tym także Karczmiska.

W 1829 roku dobra te odkupił od niej ks. Adam Czartoryski z pobliskich Puław, któremu jednak rząd carski skonfiskował je w 1832 roku za czynny udział w Powstaniu Listopadowym. Później starostwo nabyli Wesselowie. W 1908 roku spadkobiercy sprzedali Karczmiska Romualdowi, Zbigniewowi Strażycowi. W trzy lata później właściciel rozprzedał znaczną część gruntów, z których utworzono 60 kolonii.

W drugiej połowie XIX wieku na terenie gminy miały miejsce wystąpienia chłopów walczących o ziemię i serwituty. W 1861 mieszkańcy Karczmisk odmówili odrabiania pańszczyzny, a w 1903 wniesienia składki szkolnej.

Od 1917 roku majątek prowadzi wdowa po Zbigniewie, a następnie przejmują go dzieci Stanisław Stażyc i jego siostra Janina za Wincentym Radyszkiewiczem. Nowy właściciel mieszkający w pałacyku dokonał rozbudowy dworu Wesslów.

Po wyzwoleniu majątek rozparcelowano na mocy Reformy Rolnej.

do góry

Geneza nazwy Karczmiska

Wśród mieszkańców Karczmisk krąży wiele legend dotyczących historii tej wsi. Już na temat pochodzenia samej nazwy można usłyszeć kilka barwnych opowieści, zupełnie zresztą ze sobą sprzecznych.

Jedna z nich głosi, że dawno na terenie tej miejscowości znajdowało się kilka karczm. Każdy podróżny znalazł tu miskę gorącej strawy i kufel burgundzkiego piwa. Stąd właśnie, od rzeczowników karczma i miska, miejscowość ta została nazwana Karczmiska

Inna legenda pochodzi ze źródeł Parafii Karczmiska. Dawne katalogi diecezjalne obejmowały następującą notatkę historyczną sporządzoną przez ks. A. Wadowskiego. "Nazwa wsi Karczmiska pochodzi od "Karczmisko". Wyraz "karczmisko" oznacza plac niezabudowany po zburzonej karczmie. Nazwa Karczmiska nadana była wsi wtedy, gdy istniejące karczmy zniszczono, po nich zostały jedynie rumowiska. Widocznie w dawnych czasach była prowadzona walka z pijaństwem".

Odmienną nieco wersję podają nam źródła historyczne. Według nich powstanie Karczmisk wiąże się z ożywieniem stosunków handlowych z Rusią. Wtedy zaczyna się tworzyć gościniec łączący ten kraj z Polską, za jej pośrednictwem również z krajami i posiadłościami niemieckimi, a gościniec ten obrał sobie bieg właśnie przez owe dobra "Krampą" zwane. Zaczynał się ten trakt na Wschodzie we Włodzimierzu Wołyńskim, prowadził stamtąd na Hrubieszów, Krasnystaw, przez "Krampę", Wietrzną Górę i dalej na Zwoleń, Radom, Opoczno w kierunku Śląska.

Dzisiejsza nazwa Karczmiska wywodzi się więc od dawnej nazwy tej miejscowości "Krampa".

Wzmianki o miejscowości Karczmiska można znaleźć w Kronice Jana Długosza (Libere Benificorum 1430r.). Jest tam napisane "...Krampa - wieś która należała do klasztoru zwierzynieckiego i do klasztoru kazimierskiego, lecz teraz została wzięta jako własność królewska i na mocy prawa parafialnego należy do kościoła w Kazimierzu któremu płaci dziesięcinę snopową ze wszystkich pól. Jest tam również osobny kościół drewniany połączony z kościołem w Kazimierzu, w którym pleban zarządza na mocy swego prawa."

Innym dokumentem świadczącym o ważności tej wsi jest rejestr poborowy województwa lubelskiego z roku 1628. W tym jest zapisane, że "pan Adam Mięćmierski oddał poboru trojakiego ze wsi Karczmiska, z łany wójtowskiego po F.1 i F.2 i F.3. A Ratione Serviti (od dwóch szewców, od dwóch komornic, i z łanu wójtowego) według uniwersału nad pobór uchwalony dał F.5".

           do góry

Odkrycia archeologiczne

W 1932 roku na terenie gminy znaleziono skład monet (4500 sztuk) pochodzących z czasów Bolesława Krzywoustego, Władysława Hermana i Bolesława Śmiałego, (XI i XII wiek). Były to zapewne monety już wówczas stare, jednakże nie mogły być zakopane długo po wybiciu. Legenda mówi, że monety te zostały zakopane przez jedną z karawan kupieckich w chwili zagrożenia.

Monety te znajdują się obecnie w Muzeum Lubelskim.

Inne znalezisko miało miejsce w XIX wieku. Mówi o nim dokument z 14 listopada 1836 roku, a dotyczy odnalezienia skarbu - składu złotych monet w kościele karczmiskim.

W 1952 roku we wsi Chodlik należącej do gminy Karczmiska dokonano odkrycia prehistorycznego grodu pochodzącego z początku VIII wieku naszej ery. Odkrycia dokonał lubelski archeolog, profesor Aleksander Gardawski, kierując się doniesieniami z 1906 roku, kiedy to podczas wykopów na wiejskim cmentarzu, odkryto jakieś starodawne, choć niezbyt dokładnie zidentyfikowane, skorupy, co z dużym wyczuciem - mimo fachowego przygotowania - potraktował i opisał w prasie historycznej miejscowy proboszcz, ksiądz Chotyński.

Prace archeologiczne objęły obszar prawie stu hektarów i doprowadziły do odkrycia i szczegółowego opisania największego w Polsce grodziska zamieszkiwanego przez Słowian z plemienia Lędzian .

           do góry

Zabytki®®®®

   * Klasycystyczny kościół z XIX wieku z XVIII-wieczną dzwonnicą drewnianą.

   * Późnoklasycystyczny zespół dworsko - parkowy z XIX wieku.

   * Zabytkowe domy mieszkalne i budynki gospodarskie.
   * Młyny, kuźnie, dawne karczmy.

Spis treści 1 Struktura powierzchni 2 Demografia 3 Sołectwa 4 Sąsiednie gminy

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, gmina Karczmiska ma obszar 95,21 km², w tym:

• użytki rolne: 72%
• użytki leśne: 22%

Gmina stanowi 11,84% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	6272	100	3128	49,9	3144	50,1
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	65,9		32,9		33

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1278,64 zł.

[edytuj] Sołectwa

Bielsko, Chodlik, Głusko Małe, Górki, Jaworce-Mieczysławka, Karczmiska ( 2 sołectwa: Karczmiska Drugie i Karczmiska Pierwsze), Głusko Duże-Kolonia, Wolica-Kolonia, Uściąż-Kolonia, Noworąblów, Słotwiny, Uściąż, Wolica, Wymysłów, Zaborze, Zagajdzie.

[edytuj] Sąsiednie gminy

Kazimierz Dolny, Łaziska, Opole Lubelskie, Poniatowa, Wąwolnica, Wilków