Gotfryd Lengnich
Z Wikipedii
Gotfryd Lengnich (niem. Gottfried Lengnich), (ur. 4 grudnia 1689, zm. 28 kwietnia 1774) – gdański historyk, prawnik i syndyk miejski.
Spis treści |
[edytuj] 1689-1718
Urodził się 4 grudnia 1689 r., jego ojciec był kupcem gdańskim. Uczył się w szkole mariackiej (do 1707, w wieku 13 lat wysłany do Gniewu na naukę języka polskiego. Do 1710 studiował w Gimnazjum Akademickim w Gdańsku, a następnie na uniwersytecie w Halle, gdzie w 1713 uzyskał doktorat z prawa oraz włączył się w wydawanie "Hallische Bibliothek".
[edytuj] 1718-1728
Po powrocie do Gdańska podjął badania nad prawem Królestwa Polskiego, Prus Królewskich i Gdańska. W latach 1718-1719 wydawał w Gdańsku pierwsze na ziemiach polskich czasopismo historyczne "Polonische Bibliothek", w którym zamieszczał głównie własne rozprawy naukowe. Był współzałożycielem (1720) gdańskiego towarzystwa naukowego "Societas Litteraria".
W 1721 Rada Gdańska zleciła mu opracowanie dalszego ciągu dzieła Caspra Schültza Historia Rerum Prussicarum udostępniając zarazem archiwa Gdański i wyznaczając stałą pensję. Opracował on okres 1526-1733 i wydał je w 9 tomach pod tytułem Geschichte der Preussischen Lande Königlich-Polnischen Antheils.
[edytuj] 1729-1749
W 1729 objął stanowisko profesora retoryki i poezji w Gimnazjum Akademickim, a w 1749 objął katedrę prawa i historii. W czasie oblężenia Gdańska w 1733 r. poznał Stanisława Poniatowskiego, który zaangażował go jako nauczyciela dla swoich synów – w tym przyszłego króla Stanisława Augusta. Dla swoich uczniów opracował podręcznik historii Polski, który wydał w 1740 r. pod tyt. Historia Polona a Lecho ad Augusti II mortem. W czasie bezkrólewia był zwolennikiem Stanisława Leszczyńskiego, ale później szybko odzyskał łaskę Augusta III, który mianował go w 1740 królewskim radcą legacyjnym.
W 1737 został członkiem Akademii Nauk w Petersburgu.
[edytuj] 1750-1774
Od 1750 syndyk Gdański. Czynnie angażował się w obronę praw dysydentów, a w 1767 uczestniczył w zjeździe dysydentów w Toruniu.
Zdecydowanie forsował tezę o autonomii Prus Królewskich w stosunku do Rzeczypospolitej; wystąpił przeciw przyłączeniu Gdańska do konfederacji barskiej; nie spełnił też prośby Stanisława Augusta, aby opracował memoriał odpierający pretensje Fryderyka II do Prus Królewskich.
Największym dziełem historyka była 9-tomowa "Historia Prus Królewskich". Duże uznanie przyniosły mu rozprawy prawnicze, zwłaszcza pionierska, pisana z inspiracji bpa A. S. Załuskiego "Ius publicum Regni Poloniae" ("Prawo publiczne Królestwa Polskiego", wyd. I 1742). Napisał także "Ius publicum civitatis Gedanensis" ("Prawo publiczne Gdańska"). Opracował również rękopisy Galla Anonima "Kronika polska", a także Wincentego Kadłubka "Kronika".
Ożenił się w 1730 r., miał 2 córki. Zmarł 28 kwietnia 1774 r. w Gdańsku.
[edytuj] Prace
- Des Syndicus der Stadt Danzig Gottfried Lengnich ius publicum civitatis Gedanensis oder der Stadt Danzig Verfassung und Rechte [1] published by O. Günther, Gdańsk 1900
- Geschichte der preußischen Lande / königlich=polnischen Antheils / seit dem Jahre 1526, Gdańsk 1722-1725
- Historia Polona A Lecho In Annum 1748, Danzig 1750 w Polskiej Bibliotece Internetowej
- Jus Publicum Prussiae Polonae, Danzig 1758
[edytuj] Bibliografia
- Włodzimierz Zientara, Gottfried Lengnich. Ein Danziger Historiker in der Zeit der Aufklärung, Toruń 1995
