Stanisław Poniatowski (kasztelan krakowski)

Z Wikipedii

Stanisław Poniatowski
Stanisław Poniatowski
Ciołek
Data urodzenia	15 września 1676
Miejsce urodzenia	Chojnik
Data śmierci	29 sierpnia 1762
Miejsce śmierci	Ryki
Rodzina	Poniatowski
Rodzice	Franciszek Poniatowski Helena Niewiarowska
Małżeństwo	Teresa Woyna Jasienicka Konstancja Czartoryska
Dzieci	z Konstancją Czartoryską: Kazimierz Poniatowski Franciszek Poniatowski Aleksander Poniatowski Ludwika Maria Poniatowska Izabella Poniatowska Stanisław August Poniatowski Andrzej Poniatowski Michał Jerzy Poniatowski

Stanisław Poniatowski (ur. 15 września 1676, Chojnik k. Gromnik — zm. 29 sierpnia 1762, Ryki k. Lublina), podstoli wielki litewski, podskarbi wielki litewski (od 1722), regimentarz koronny od 1728, generał-lejtnant wojsk koronnych, wojewoda mazowiecki (od 1731), kasztelan krakowski (od 1752), twórca potęgi rodu Poniatowskich.

Studiował w Wiedniu, potem zaciągnął się do armii austriackiej ks. Eugeniusza Sabaudzkiego walczącej przeciw Turkom, podczas walk wielokrotnie wykazywał się wielkim męstwem. Następnie przeszedł w służbę Sapiehów i brał po ich stronie udział w wojnie domowej na Litwie. Był jednym z najgorliwszych popleczników Karola XII, został generałem szwedzkim, zaś po bitwie pod Połtawą (1709), w której uratował królowi życie, działał jako dyplomata w Turcji, ujawnił niezwykły talent i przedsiębiorczość, obalając dwu wezyrów (Alego i Nuumana Küprülich) i doprowadzając do wypowiedzenia przez Turcję wojny Rosji.

Po śmierci Karola XII przeszedł do Augusta II, który, choć poprzednio skonfiskował jego dobra jako jednego z najbardziej aktywnych zwolenników Stanisława Leszczyńskiego, teraz (1719) obsypał go łaskami, mianował podczaszym litewskim, potem podskarbim wielkim litewskim, generał-lejtnantem piechoty, dowódcą gwardii koronnej i regimentarzem koronnym (1728-1733), a potem wojewodą mazowieckim (1731).

W listopadzie 1733 roku pojechał do Berlina by prosić Fryderyka Wilhelma o wstawiennictwo za Stanisławem Leszczyńskim, w zamian za cesję Kurlandii na rzecz Prus. To jednak nie zadowoliło króla Prus.

Przez małżeństwo z Konstancją Czartoryską wszedł Poniatowski w skład „Familii" i brał wydatny udział w polityce i zamierzeniach reformatorskich tego ugrupowania politycznego. W czasie przedostatniego bezkrólewia popierał kandydaturę Stanisława Leszczyńskiego, towarzyszył mu do Gdańska, potem pogodziwszy się z dworem saskim złożył hołd Augustowi III i z jego polecenia posłował w latach 1740 i 1741 do Wersalu, gdzie usiłował odwrócić Francję od popierania Prus. W roku 1752 został kasztelanem krakowskim.

Spis treści 1 Potomstwo 2 Dzieła literackie 3 Plotki i ciekawostki 4 Przypisy 5 Zobacz też 6 Źródło

[edytuj] Potomstwo

Jego synami byli m.in:

• Kazimierz Poniatowski, podkomorzy koronny
• Stanisław August Poniatowski, król Polski
• Andrzej Poniatowski, feldmarszałek austriacki
• Michał Jerzy Poniatowski, ostatni prymas I Rzeczypospolitej

Jedna z jego córek - Izabella została żoną Jana Klemensa Branickiego, a po jego śmierci Andrzeja Mokronowskiego.

[edytuj] Dzieła literackie

List ziemianina do pewnego przyjaciela z innego województwa, zawierający wszechstronny program naprawy Rzeczypospolitej (1744), przed sejmem grodzieńskim; Remarques d'un seigneur polonais sur L'histoire de Charles XII, roi de Suède, par Monsieur de Voltaire (1741); Journal d'un frère d'armes de Charles XII (wyd. 1910) - Pamiętnik o działalności w Turcji w latach 1709-1712.

[edytuj] Plotki i ciekawostki

Według niechętnej synowi, królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu lecz niepozbawionej podstaw opinii współczesnych Stanisław miał być w rzeczywistości nieślubnym synem hetmana wielkiego litewskiego Kazimierza Jana Sapiehy i pewnej Żydówki, a adoptował go Franciszek Poniatowski, żonaty z Heleną Niewiarowską. ^[1]

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

[edytuj] Źródło

• Historia Dyplomacji Polskiej, tom II 1572-1795 pod red. Zbigniewa Wójcika, PWN Warszawa 1982, s. 379.