Z Wikipedii
Hadrony to cząstki silnie oddziałujące złożone z kwarków.
Właściwością hadronów jest ich liczba barionowa oraz całkowity ładunek elektryczny, choć budujące je kwarki mają ładunki ułamkowe: 2/3e lub -1/3e. Kwarki posiadają kolor i zapach. Trzy kolory (czerwony, niebieski i zielony) są analogami ładunku elektrycznego. Wymiana między kolorowymi kwarkami gluonów (z gr. gluo - klej) jest przyczyną wiązania się kwarków w hadrony. Oddziaływanie to opisuje chromodynamika kwantowa. Kwarki różnią się zapachem, mamy sześć kwarków: dolny (d), górny (u), dziwny (s), powabny/czarujący (c), denny/niski/spodni/piękny (b), szczytowy/wysoki/wierzchni/prawdziwy (t) o odpowiednich ładunkach elektrycznych, parami -1/3 i +2/3. Gluonów jest osiem, są w chromodynamice analogami fotonu. W przeciwieństwie do fotonów które nie mają ładunku elektrycznego, gluony mają kolor i oddziaływają silnie. Konsekwencja tego oddziaływania jest swoboda asymptotyczna i uwięzienie kwarków. Swoboda asymptotyczna oznacza, że kwarki są najbardziej swobodne gdy są najbliżej siebie, przyciągają się tym mocniej czym bardziej je odciągamy od siebie. To jest dokładnie odwrotnie jak w elektrodynamice gdzie oddziaływanie między ładunkami jest najsłabsze gdy się od siebie oddalają.
Znane są obecnie dwa rodzaje hadronów: bariony (nukleony proton, neutron, hiperony: Λ, Σ, Ξ, Ω... ) i mezony (π, ω, ρ, D, K, B...). Bariony są fermionami (mają spin połówkowy) natomiast mezony są bozonami (mają spin całkowity). Bariony zbudowane są z trzech kwarków a mezony z dwóch kwarków tworząc pary kwark-antykwark i są bezbarwne. Wymiana mezonów między barionami jest przyczyną wiązania jądrowego które daje jądra jako stany związane barionów. Bariony zbudowane z przynajmniej jednego kwarku dziwnego (s) nazywamy hiperonami. Materię jądrową zbudowaną z hiperonów lub mezonów dziwnych (np. kaonów) nazywamy materią dziwną.
Materia jądrowa może tworzyć grawitacyjny stan związany - gwiazdę neutronową czy też gwiazdę dziwną.
[edytuj] Zobacz też
