Hrabia Monte Christo

Z Wikipedii

Hrabia Monte Christo (fr. Le Comte de Monte-Cristo) to powieść Aleksandra Dumasa ojca, przez wielu uważana za najwybitniejsze dzieło w jego ogromnym dorobku. Akcja toczy się pomiędzy 24.02.1815, a 5.10.1838, z przerwą na okres 1829-1838. Miejscem akcji są przepięknie, acz nie do końca zgodnie z prawdą, odmalowane w powieści Marsylia, Paryż, Rzym, wyspa Monte Christo (Montecristo) oraz kilka mniej ważnych miejscowości.

[edytuj] Treść

Uwaga! W dalszej części artykułu znajdują się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu.

Bohaterem powieści jest Edmund Dantes, młody marynarz, idealista nie dostrzegający wokół siebie zła, nieskazitelnie uczciwy i dość naiwny. Jako dziewiętnastolatek ma zostać kapitanem okrętu "Faraon", na którym pływał od dzieciństwa, a następnie poślubić Mercédès, piękną Katalonkę, również nieokrzesaną dziewczynę z gminu. Edmund nie wie nawet, że istnieją ludzie, którzy też marzą o tej funkcji i małżeństwie. Fernand Mondego, śmiertelnie zakochany w Mercédès, oraz Danglars, buchalter okrętowy zazdroszczący Dantesowi powodzenia, piszą donos, w którym oskarżają go o bonapartyzm. Wykorzystują fakt, że w czasie ostatniego rejsu umierający kapitan statku poprosił Edmunda o doręczenie listów do Napoleona przebywającego na Elbie oraz o odbiór innego pisma i dostarczenie go do adresata. Edmund, nie mający pojęcia, że tak zaczyna się spisek mający na celu powrót cesarza, polecenie wypełnił. Skutki są opłakane: młodzieniec zostaje aresztowany, a prokurator de Villefort, zamiast go uniewinnić, woli wysłać go do zamku d'If, strasznego więzienia politycznego, aby ukryć fakt pokrewieństwa z adresatem listu - był jego synem.

Po 14 latach w więzieniu Edmundowi udaje się uciec, a dzięki spotkaniu z księdzem Farią, włoskim uczonym, zdobywa tam szeroką wiedzę i informacje o ukrytym skarbie. Staje się bogaczem i postanawia zemścić się na tych, którzy zniszczyli mu życie. Uważa jednak, że zwykłe zabicie donosicieli to za mało. Wyciąga na światło dzienne kompromitujące fakty z ich życia, niszczy spokój rodzinny, pozbawia fortun, do jakich doszli nieuczciwie, udając przyjaciela doprowadza do całkowitej ruiny. W finale odrzuca też Mercédès, która okazała się niewierna i zmienna (poślubiła Fernanda) i odjeżdża na wschód razem z olśniewającą Greczynką Hayde.

[edytuj] Główni bohaterowie

Edmund Dantes (hrabia de Monte Christo, ksiądz Busoni, lord Wilmore, Sindbad Żeglarz) - marynarz nieświadomie zawikłany w spisek polityczny, który został przez jego wrogów wykorzystany dla osiągnięcia prywatnych korzyści. Po 14 latach w więzieniu ucieka, a wróciwszy do Paryża jako właściciel niewyobrażalnych wręcz bogactw rozpoczyna dzieło wyrafinowanej zemsty. Przy okazji opiekuje się też synem armatora, u którego niegdyś pracował, ratując mu życie i doprowadzając do ślubu z ukochaną Walentyną. Pod wpływem burzliwych wydarzeń zmienia się diametralnie - w II i III tomie powieści w ogóle nie przypomina Edmunda z tomu I. Postać niejednoznaczna, z jednej strony człowiek sprawiedliwy, doceniający dobro i karzący zło, zaś z drugiej okrutnik, który dla zemsty jest w stanie doprowadzić do nieszczęść, a nawet śmierci niewinnych ludzi - członków rodziny swoich wrogów.
Mercédès hrabina de Morcerf - katalońska dziewczyna, zakochana w Edmundzie, kochana również przez Fernanda Mondego, którego odrzuciła. Po aresztowaniu Edmunda (do czego tamten się wydatnie przyczynił) początkowo oczekiwała na jego powrót, lecz po półtora roku zgodziła się poślubić Fernanda, z którym miała syna Alberta. Zostawszy hrabiną, przeżyła szok, kiedy po upływie dwudziestu trzech lat poznała Edmunda w hrabim Monte Christo, o czym nikomu nie powiedziała, choć mogła ostrzec męża i być może uchronić go przed upadkiem. Po klęsce swojego męża opuściła go i do końca życia mieszkała samotnie w Marsylii. Jest również postacią niejednoznaczną, ofiarą bezkompromisowej rywalizacji między Edmundem i Fernandem o jej miłość. Z jednej strony okazała się w pewnym sensie kokietką i egzaltowaną, niedojrzałą dziewczyną, niemniej jej miłość do syna, dystynkcja oraz honorowe postępowanie budzą szacunek.
Fernand Mondego hrabia de Morcerf - nieszczęśliwie zakochany w Mercédès rybak kataloński, który wysłał fałszywy donos na Edmunda, aby ją zdobyć. Również dla niej robił karierę wojskową i zdobył tytuł hrabiowski, jednakże uczynił to w sposób nieuczciwy i bezwzględny. Kiedy hrabia Monte Christo ujawnił skandale z jego przeszłości (dezercja wojskowa, zdrada Alego Paszy w czasie wojny w Grecji), a małżonka i syn opuścili go, popełnił samobójstwo. Wbrew pozorom, także nie jest postacią jednoznaczną, jego miłość do Mercédès była szczerym uczuciem, okazał się też dobrym mężem i ojcem.
baron Danglars - buchalter i marynarz na statku "Faraon", marzył o funkcji kapitana tegoż okrętu, co sprowokowało go do napisania fałszywego donosu na Edmunda Dantesa. Robił następnie karierę finansową. Żonaty z Herminią de Nargonne miał z nią córkę Eugenię, był jednak fatalnym mężem i ojcem. Doprowadzony do ruiny przez hrabiego Monte Christo, uciekł do Włoch bez pieniędzy i osamotniony. Człowiek fałszywy, butny i arogancki.
Gerard de Villefort - prokurator królewski w Marsylii, Nimes, Tuluzie i Paryżu, syn bonapartysty Noirtiera, adresata listów Bonapartego, skazał Edmunda na dożywocie chcąc zabezpieczyć się przed ewentualnym ujawnieniem tego pokrewieństwa. Robił następnie karierę sądowniczą, równocześnie romansując z Herminią de Nargonne, późniejszą żoną Danglarsa. Miał z nią nieślubne dziecko, będąc przekonanym o tym że urodziło się martwe zakopał je w ogrodzie. Ujawnienie tej sensacji i śmierć całej rodziny wprowadziły go w obłęd.
Heloiza de Villefort - druga żona Villeforta, matka jego młodszego dziecka - Edwarda, usiłowała zapewnić mu pełną schedę po rodzicach zabijając dziadków Walentyny, a potem atakując także ją samą. Zdemaskowana, została przez męża zmuszona do popełnienia samobójstwa. Wówczas zrobiła to, lecz zabiła również swojego syna.
Kacper Caderousse - kompan Danglarsa i sąsiad Edmunda, świadek pisania donosu, czemu nie przeciwstawił się - był pijany. Po aresztowaniu Edmunda nie wystąpił w jego obronie przez własne tchórzostwo. Po czternastu latach to on - przekupiony drogocennym diamentem - wyjawił "księdzu Busoniemu", kto ponosił winę za nieszczęścia młodzieńca. Pomimo, iż miał szansę wydobyć się z biedy i zacząć uczciwe życie, nie uczynił tego. Skazany na galery za morderstwo, został uwolniony dzięki wstawiennictwu "lorda Wilmore". Został zamordowany w Paryżu.
Maksymilian Morrel - syn pracodawcy Edmunda z lat młodzieńczych, kapitan spahisów. Był potajemną miłością córki Villeforta, Walentyny, z którą został szczęśliwie połączony dzięki pomocy hrabiego Monte Christo.
Walentyna de Villefort - córka Villeforta z pierwszego małżeństwa, cudownie ocalona z rodzinnej katastrofy przez hrabiego Monte Christo (wprowadził ją w stan pozornej śmierci po tym, jak macocha podała jej zatrute lekarstwo). Piękna młoda dziewczyna.
Hayde - córka Alego Paszy, wychowywana przez hrabiego Monte Christo. Jej zeznania zdecydowały o upadku Fernanda Mondego. W finale wyjechała razem z hrabią na wschód.
Edwardek de Villefort - syn Gerarda de Villefort, rozpieszczony przez matkę Heloizę chłopiec, kandydat na spadkobiercę majątku dziadków Walentyny (dzięki "działaniom" swojej matki), następnie zamordowany przez Heloizę.

[edytuj] Ekranizacje powieści

Historia była przedstawiana na ekranie w wielu wersjach jako filmy kinowe i seriale telewizyjne. Szacunkowo można podać, że co 18 miesięcy powstaje nowa ekranizacja powieści od roku 1920. Najbardziej znane wersje:

The Count of Monte Cristo (1908), film niemy
The Count of Monte Cristo (1913), wystąpił James O'Neill
The Count of Monte Cristo (1934), wystąpił Robert Donat
Sous le signe de Monte Cristo (1968) wystąpili Paul Barge, Claude Jade
The Count of Monte Cristo (1974), wystąpili Richard Chamberlain, Kate Nelligan
Le comte de Monte Cristo (1999), wydanie francuskie, wystąpili Gerard Depardieu, Ornella Muti
The Count of Monte Cristo (2002), wystąpili James Caviezel, Guy Pearce i Richard Harris
Gankutsuou: The Count of Monte Cristo (2004), anime bazowane na powieści
Montecristo (2006), telenowela bazowana na powieści, wystąpili Pablo Echarri, Paola Krum i Joaquín Furriel.