Indira Gandhi
Z Wikipedii
 |
|
| Urodzona: | 19 listopada 1917 |
| Zmarła: | 31 października 1984 |
| Miejsce urodzenia: | Allahabad (Indie) |
| Miejsce śmierci: | Delhi (Indie) |
| Premier Indii | |
| Kolejność: | Trzeci premier |
| Partia polityczna: | Indyjski Kongres Narodowy |
| Pierwszy rząd | |
| Objęła urząd: | 19 stycznia 1966 |
| Opuściła urząd: | 24 marca 1977 |
| Poprzednik: | Gulzarilal Nanda |
| Następca: | Morarji Desai |
| Drugi rząd | |
| Objęła urząd: | 14 stycznia 1980 |
| Opuściła urząd: | 31 października 1984 |
| Poprzednik: | Choudhary Charan Singh |
| Następca: | Rajiv Gandhi |
Indira Priyadarshini Gandhi (इन्दिरा प्रियदर्शिनी गान्धी) (19 listopada 1917 - 31 października 1984) – indyjska polityk, premier Indii od 19 stycznia 1966 do 24 marca 1977 oraz od 14 stycznia 1980 do 1984 roku, gdy stała się ofiarą zamachu.
Spis treści |
[edytuj] Wczesne lata
Była jedynym dzieckiem Jawaharlal Nehru, pierwszego premiera Indii. Nie była spokrewniona z Mahatmą Gandhim; przyjęła nazwisko swojego męża (Feroze Gandhi), który zmienił swoje prawdziwe nazwisko na "Gandhi" z powodów politycznych.
Indira Gandhi - wybitny strateg w polityce i myślicielka - miała również niezwykłą chęć posiadania władzy politycznej. Będąc kobietą zajmującą najwyższe stanowisko rządowe w bardzo patriarchalnym społeczeństwie, Indira - wbrew oczekiwaniom wielu - nie była biernym przywódcą.
Kiedy umarł jej ojciec w 1964, naciskano na nią, by rozpoczęła karierę polityczną. Wybrano ją do parlamentu z ramienia partii jej ojca - Indyjskiego Kongresu Narodowego. Następnie została ministrem w gabinecie Lal Bahadur Shastri. Kiedy Shastri zmarł w czasie pełnienia obowiązków w 1966, Indira została przywódczynią partii, a tym samym premierem Indii.
[edytuj] Jako premier
Będąc premierem, Indira starannie używała wszelkich środków by wzmocnić swoją władzę. Dzięki umiejętnym nominacjom, tworzyła "notorycznie słabe" gabinety. Gdy w listopadzie 1969 roku nastąpił rozłam w Indyjskim Kongresie Narodowym, Gandhi stworzyła swoją własną partię.
W 1971 roku została ponownie wybrana. Wygrana wojna z Pakistanem w grudniu tego samego roku wzmocniła pozycję jej rządu, a indyjska interwencja we Wschodnim Bengalu pozwoliła miejscowym separatystom na ukoronowanie 9-miesięcznej wojny o niepodległość powstaniem niepodległej republiki Bangladeszu.
[edytuj] Stan wyjątkowy
Przeciwnicy Gandhi od dawna zarzucali jej, że jej partia wygrała wybory w 1971 roku tylko dzięki oszustwom. W czerwcu 1975 roku sąd w Allahabad uznał, że urzędująca premier dopuściła się oszustw wyborczych i pozbawił ją mandatu parlamentarnego. Dodatkowo zakazano jej ubiegania się o ponowny wybór przez 6 następnych lat. Zamiast zastosować się do wyroku, Indira Gandhi ogłosiła stan wyjątkowy. Powołując się na artykuł 352 indyjskiej konstytucji, przyznała sobie nadzwyczajne uprawnienia, co było początkiem łamania swobód obywatelskich oraz walki z opozycją polityczną.
Przywódców opozycyjnych partii aresztowano, opozycyjne gazety pozbawiono prądu. Organy samorządowe kontrolowane przez opozycję rozwiązano lub zawieszono ich działanie na czas nieokreślony. Premier przepchnęła przez parlament serię nowych ustaw i poprawek do konstytucji, które były przyjmowane właściwie bez żadnej dyskusji czy debaty.
Dzięki słabości indyjskiej konstytucji Indira mogła z łatwością zmienić indyjskie prawa, tym samym chroniąc samą siebie przed dalszymi oskarżeniami, gdy stan wyjątkowy został odwołany. Mimo znaczących zmian prawnych, Indira nie czuła, że władza kumulowała się w jej rękach wystarczająco szybko. Wykorzystała prezydenta Fakhruddina Ali Ahmeda by wydawać "nadzwyczajne prawa", które pomijając parlament, pozwały jej rządzić przy pomocy dekretów i rozporządzeń.
Stan wyjątkowy trwał 19 miesięcy. W 1977 roku, Indira, zbyt wysoko osądzając swoją popularność, zdecydowała się zwołać wybory, w których została zdecydowanie pokonana. Ku zdziwieniu wielu obserwatorów, ustąpiła bez żadnych sprzeciwów. Trzy lata później ponownie została wybrana, ale jej ponowne rządy nie były już tak autorytatywne.
Zginęła rankiem 31 października 1984 zastrzelona na terenie własnej rezydencji przez swoich dwóch ochroniarzy: Beanta Singh i Satwanta Singh. Okoliczności zamachu do dziś budzą poważne kontrowersje i wskazują na możliwość istnienia szerokiego spisku z udziałem osób odpowiedzialnych za ochronę Indiry Gandhi.
[edytuj] Spuścizna
Do dzisiejszego dnia rządy Indiry Gandhi są różnie oceniane. Mimo że miała silną osobowość, a jej rządy cieszyły się poparciem wielu grup społecznych w Indiach (szczególnie ludzi młodych i biednych), to wprowadzenie stanu wyjątkowego w celu ochrony własnej osoby było ruchem kontrowersyjnym. Dla wielu sikhów decyzja ta pozostaje najbardziej krwawym przypadkiem ludobójstwa w historii kraju.
Jej obaj synowie Sanjay i Rajiv byli związani z polityką. Sanjay Gandhi zginął w katastrofie samolotowej w czerwcu 1980 roku. Rajiv Gandhi wkroczył w świat polityki w lutym 1981 roku. Po śmierci swojej matki został premierem, ale spotkał go taki sam los: w maju 1991 zginął z rąk Tamilskich Tygrysów. Wdowa po nim, a zarazem synowa Indiry Gandhi, Sonia Gandhi poprowadziła partię do niespodziewanego zwycięstwa w wyborach do Lok Sabha (niższej izby indyjskiego parlamentu) w 2004 roku. Zwycięstwo Gandhi było końcem rządów dla premiera Atal Bihari Vajpayee i Narodowego Związku Demokratycznego (National Democratic Alliance). Sonia Gandhi nie skorzystała jednak z okazji i nie objęła stanowiska szefa rządu. Nowym premierem został dr Manmohan Singh.
[edytuj] Literatura na temat Indiry Gandhi
- "Strzały w Delhi" Zbigniew Domarańczyk Warszawa 1987 r
- "Sikhowie. Wiara i życie" W. Owen Cole i Para Singh Sambhi Łódź 1978 (rozdz. "Wulkan sikhijski")
