Inskrypcja z Behistun

Z Wikipedii

Bisotuna Lista światowego dziedzictwa UNESCO
Kraj	Iran
Typ	kulturowe
Spełniane kryterium	i, ii
Charakterystyka	#1222
Regionb	Azja i Pacyfik
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę:	2006 na 30 sesji
a Oficjalna nazwa wpisana na liście UNESCO b Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Inskrypcja z Behistun, jedna z najsłynniejszych irańskich inskrypcji, kazał ją wykuć Dariusz I Wielki, miała sławić jego imię. Tekst inskrypcji zapisano w trzech językach: akadyjskim, staroperskim oraz elamickim. To dzięki niej w XIX wieku zdołano odczytać pismo klinowe. Około tysiąc linii tekstu inskrypcji zostało wyrytych na skale około 100 metrów nad drogą.

Inskrypcja behistuńska została wykonana pomiędzy końcem pierwszego roku panowania Dariusza (marzec 520 r. p.n.e.), a końcem trzeciego roku panowania (518 r. p.n.e.), kiedy to udało mu się stłumić rebelię maga Gaumaty, występującego przeciw poprzedniemu władcy, Kambyzesowi. Dariusz pokonał uzurpatora i stłumił inne rebelie, które ogarnęły jego imperium.

Pomiędzy kolumnami trójjęzycznego napisu umieszczono relief. Przedstawia on władcę, towarzyszących mu dwóch żołnierzy, oraz dziesięciu pokonanych przez króla buntowników, w tym najważniejszego z nich, Gaumatę, którego Dariusz miażdży stopą. Nad sceną unosi się symbol przedstawiający dostojną postać wyłaniającą się ze skrzydlatego koła – obecnie uważaną za przedstawienie Farna, czyli królewskiej chwały.

Już w 120 lat po śmierci Dariusza powstały legendy dotyczące inskrypcji i reliefu. Ktezjasz, grecki historyk, w swej Historii Persji pisze, że relief kazała wykuć królowa Semiramida. W nowożytnej historii do Behistun dotarli Europejczycy w 1598 roku. Byli to Anglik, dyplomata - Robert Sherley i Francuz - Abel Pinston, który uznał, że relief przedstawia wniebowstąpienie Chrystusa. Dopiero w 1836 roku oficer brytyjskiej armii - Henry Rawlinson, prowadzący szkolenie armii szacha, "odkrył dla świata" znaczenie inskrypcji.

W ciągu ostatnich kilku lat dzięki irańskim naukowcom powstała pełna dokumentacja inskrypcji, jednak niektóre znaki zostały bezpowrotnie zatarte w wyniku działania natury. Samo Behistun to niewielka wieś leżąca u stóp Gór Zagros w irańskiej prowincji Kermanszah.