Jan Szkot Eriugena

Z Wikipedii

Jan Szkot Eriugena (ok. 810-877) - teolog i filozof chrześcijański, Irlandczyk.

Eriugena był wyjątkowym erudytą w czasach upadku kultury. Działał na dworze Karola II Łysego jako uczony i poeta. Oprócz łaciny, doskonale znał język grecki, co było w jego czasach umiejętnością rzadką.

Jako filozof zapoczątkował scholastykę, głosząc że między wiarą i rozumem nie ma sprzeczności i rozumowi przypada zadanie wyjaśnienia sensu objawienia. Twierdził też, że rozum jest wyższą instancją niż autorytet Ojców Kościoła.

Eriugena uznał doktrynę wolności woli za konieczną dla filozofii chrześcijańskiej: gdyby ludzie jej nie posiadali, na piekło skazywałby ich Bóg, a więc nie można by Go określić jako dobrego.

Duże znaczenie miała jego koncepcja rozwoju świata jako objawienia (teofania) ukrytego Boga. Dała ona początek panteizmowi i z tego względu jego poglądy zostały potępione jako heretyckie. Według Eriugeny natura objawia się w czterech postaciach:

• natura tworząca i nie stworzona - Bóg jako stwórca
• natura tworząca i stworzona - boskie idee, logos, Chrystus, neoplatońska druga hipostaza
• natura nie tworząca i stworzona - poszczególne rzeczy, Arystotelesowska "natura podksiężycowa"
• natura nie tworząca i nie stworzona - Bóg jako ostateczny cel.

Eriugena zdefiniował naturę jako "to co jest i to, co nie jest" - byt i niebyt. Jako niebyt należy rozumieć m.in. Boga, który jest obiektem istniejącym ponad bytem (zob. teologia negatywna). Niebyt można interpretować także w kontekście etycznym - człowiek, który popada w grzech niejako staje się niebytem.

[edytuj] Ciekawostki

Imię Eriugeny to pleonazm, który brzmi dosłownie "Jan Irlandczyk urodzony w Irlandii". W jego czasach Irlandia była nazywana Scotia maior, a mieszkańców nazywano Szkotami. "Eriugena" znacza "urodzony w Irlandii".

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Jerzy Kolarzowski: Jan Szkot Eriugena: na skrzyżowaniu tradycji antyku z przeszłością celtycką