Ojcowie Kościoła
Z Wikipedii
Ojcowie Kościoła (łac. Patres) byli to pisarze i teologowie we wczesnym chrześcijaństwie (do VIII wieku). Nauka starożytnych i wczesnośredniowiecznych Ojców Kościoła, a także dział teologii zajmujący się ich nauczaniem, nazywa się patrystyką.
Pojęcie to w starożytności chrześcijańskiej miało sens przenośny. W Liście do Koryntian (1 Kor. 4,15) pisze św. Paweł: Bo choćbyście mieli dziesięć tysięcy wychowawców w Chrystusie, to ojców macie niewielu. Dokładniej wyjaśnił to św. Ireneusz: Jeśli ktoś jest pouczony słowem przez drugiego, to nazywa się go synem, a tamtego ojcem. Było to więc popularne w starożytności utożsamianie ojcostwa duchowego z nauczaniem. W przekonaniu pierwszych chrześcijan biskup był nauczycielem zasad wiary, stąd jemu przede wszystkim przysługiwał ten zaszczytny tytuł. Później określano nim wyróżniających się świadków Tradycji.
Spis treści |
[edytuj] Teren działania
Ojcowie Kościoła działali aktywnie na terenie całego Cesarstwa Rzymskiego. Cesarstwo to za czasów Dioklecjana dzieliło się wyraźnie na dwie części: zachodnią i wschodnią. Linia podziału przebiegała na granicy Italii, a istotne kryterium tego podziału stanowił język: na Zachodzie posługiwano się łaciną, na Wschodzie – greką.
Podrzędne okazywały się czynniki narodowościowe, które jednak wymuszały dalszy podział w obrębie owego dychotomicznego układu. I tak, w części zachodniej wydzielono: Italię, Afrykę, Galię, Hiszpanię, Ilirię i Anglię. Natomiast część wschodnia (Orient) obejmowała: Grecję, Małą Azję, Antiochię, Palestynę i Egipt.
[edytuj] Wykaz pisarzy wczesnochrześcijańskich
Wykaz poniżej obejmuje nazwiska pisarzy wczesnochrześcijańskich (wg Słownika wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, pod red. J. Szymusiaka i M. Starowiejskiego, KSW, Poznań 1971).
Ojcowie Kościoła zaznaczeni są specjalną czcionką. Kościół wyodrębnił ich na podstawie czterech kryteriów:
- działalność we wczesnym okresie chrześcijaństwa (antiquitas),
- głoszenie prawowiernej nauki (doctrina ortodoxa),
- świętość życia (sanctitas vitae),
- powszechne uznanie przez Kościół (approbatio ecclesiae).
[edytuj] Zachód
| w. | Italia | Afryka | Galia | Hiszpania | Iliria | Anglia |
|---|---|---|---|---|---|---|
| I | ||||||
| II |
|
|
|
|||
| III |
|
|||||
| IV |
|
|
|
|
|
|
| V |
|
|
|
|
|
|
| VI |
|
|
|
|
|
|
| VII |
|
|
|
|
||
| VIII |
|
|
|
[edytuj] Wschód
| w. | Grecja | Mała Azja | Antiochia | Palestyna | Egipt |
|---|---|---|---|---|---|
| I |
|
|
|
|
|
| II |
|
|
|
|
|
| III |
|
|
|
|
|
| IV |
|
|
tom
|
|
|
| V |
|
|
|
|
|
| VI |
|
|
|
|
|
| VII |
|
|
|
|
|
| VIII |
|
|
|
|
[edytuj] Podsumowanie
Pierwszym pisarzem, który sporządził biogramy Ojców Kościoła, był Euzebiusz z Cezarei. Jego Historia Kościoła zawierała również wiele wyjątków z ich dzieł. Z tegoż opracowania korzystał później św. Hieronim przy układaniu swego katalogu pisarzy kościelnych pt. O mężach sławnych. Dzieło to powstało w 394 r. i jest wzorowane na Plutarchu i Swetoniuszu. W zestawieniu obejmującym 135 autorów aż 78 pochodzi od Euzebiusza. Znamienne, że Filon, Józef Flawiusz i Seneka weszli do tego pocztu. Studium Hieronima kontynuowali pod tym samym tytułem Gennadiusz z Marsylii (V w.), Izydor z Sewilli oraz Ildefons z Toledo (VII w.). Średniowieczne i nowożytne próby powrotu do tych opracowań były nikłe.
Dopiero w wieku XIX, kiedy historiografia świecka zaczęła rozgraniczać starożytność od średniowiecza, patrolodzy zajmowali się wyłącznie najstarszą literaturą chrześcijańską. We Francji powstało wówczas monumentalne dzieło Migne’a. W całym zaś świecie pojawiły się liczne monografie i opracowania. Powstało też wiele podręczników patrologicznych.
Prawdziwy przełom przyniósł dopiero wiek XX. Dziś literatura Ojców Kościoła tłumaczona jest na wiele języków. Wydawane np. przez francuski Instytut Sources chretines dzieła liczą już ponad 400 tomów patrystycznych. Opublikowana w styczniu 2006 r. polska bibliografia patrystyczna zawiera ponad 13 tys. polskich przekładów dzieł patrystycznych wykonanych w XX w.
