Kamień z Kensington
Z Wikipedii
Kamień z Kensington - znalezisko archeologiczne odkryte w roku 1898 w okolicach Kensington w stanie Minnesota w USA.
Na kamieniu wyryty jest runiczny napis w języku staroskandynawskim:
8 goter ok 22 norrmen po opdagelsefard fro vinland vest vi hade ager ved 2 : skjar en dags rise norr fro deno sten vi var ok fiske en dagh aptir vi kom hem fan 10 man rode af blod og ded AVM fraelse af illy har 10 mans ve havet at se aptir vore skip 14 dagh rise from deno oh ahr 1362
Co w tłumaczeniu oznacza:
"Ośmiu Gotów (Szwedów) i 22 Norwegów w odkrywczej podróży z Winlandii na zachód. Obozowaliśmy przy dwóch skalistych wyspach o dzień podróży od tego miejsca. Wyruszyliśmy łowić ryby na jeden dzień. Gdy powróciliśmy znaleźliśmy dziesięciu naszych ludzi zakrwawionych i martwych. Niech Bóg nas zachowa ode złego (AVM - Ave Virgo Maria - bądź pochwalona Mario Dziewico, chroń nas ode złego) Mamy dziesięciu ludzi nad morzem pilnujących naszych statków, 14 dni podróży od tego miejsca. Rok 1362."
[edytuj] Historia
Farmer szwedzkiego pochodzenia Olof Öhman zeznał, że znalazł kamień, gdy wycinał drzewa i usuwał ich korzenie dla przygotowania gruntu pod orkę. Kamień leżał na stoku pagórka opleciony korzeniami ok. 10-letniego drzewa. Świadkowie mówili, że niektóre korzenie były spłaszczone i ściśle przylegały do kamienia. 10-letni syn Öhmana zauważył jakieś znaki wyryte na powierzchni kamienia, co farmer uznał za jakieś indiańskie zapiski (być może kalendarz). Znalezisko miało rozmiary 900x480x180 cm i ważyło ok. 90 kg.
W czasie, gdy Öhman dokonał swego odkrycia, podróż Leifa Erikssona do Vinlandii była powszechnie znana i dyskutowana. Odżyło zainteresowanie epoką Wikingów; znalezisko z Minnesoty doskonale wkomponowywało się w historię odkrycia Ameryki przez Skandynawów, którzy w XIX wieku zasiedlali obszary północnego Michigan, Wisconsin i Minnesoty. Öhman, który nie był zainteresowany w zrobieniu na odkryciu majątku, wystawił kamień w miejscowym banku, ale gdy wszyscy znani lingwiści uznali inskrypcję za fałszerstwo, zabrał go na farmę i uczynił zeń próg swej stodoły. Największym autorytetem tamtych czasów był Olaus J. Breda, profesor skandynawistyki na uniwersytecie stanowym w Minnesocie w latach 1884-1899. Nigdy nie widząc kamienia i znając jedynie przepisany z błędami tekst inskrypcji dokonał tłumaczenia, uznał za fałszerstwo i rozesłał kopie do uczonych w Szwecji i Danii. Ostatnich czterech run (daty) nikt jeszcze nie odczytał, więc uznano powszechnie, że zapis jest nieprawdziwy, bowiem Szwedzi i Norwegowie byli sobie w czasach Wikingów wrogami. W 1907 kamień nabył za 10 dolarów Hjalmar Holand, doktorant z University of Wisconsin, który zainteresował nim innych lingwistów i geologów. Ci wydali swoją opinię w roku 1910, Wykorzystując dendrochronologię obliczyli, że drzewo nad kamieniem wyrosło w czasach, gdy białych w tym obszarze jeszcze nie było. Uznali również, że erozja powierzchni kamienia i wyrytego runicznego tekstu wskazuje na co najmniej 500-letnie pochodzenie. Znaleźli jednocześnie dowody na to, że lingwistycznie dokument mógł powstać w XIV wieku. I gdy odczytano wreszcie datę (1362) wszystko zaczęło wydawać się zupełnie proste.
[edytuj] Co mówią dokumenty?
W 1354 król Magnus Eriksson wystawił dokument, na mocy którego Paul Knutson miał poprowadzić wyprawę na Grenlandię celem poznania losów normandzkich osadników, którzy od jakiegoś czasu przestali dawać znaki życia. Ekspedycja stwierdziła, że Wikingów w Zachodnim Osiedlu nie ma, że musieli opuścić ją niezbyt dawno, bo żyło jeszcze parę krów, że prawdopodobnie odeszli od Kościoła i przeszli na pogaństwo i gdzieś wywędrowali. Wiemy, że wyprawa (zaledwie ośmiu ludzi) wróciła do Europy w roku 1363 lub 1364. Relację z wyprawy – Inventio Fortunate - sporządził uczestniczący w niej ksiądz. Relacja, choć odnotowana w kilku średniowiecznych dokumentach, nie dotrwała do naszych czasów.
[edytuj] Pytania
Ciągle trwają spory nad autentycznością znaleziska. Jeśli jest to fałszerstwo, to dokonał go ktoś, kto w końcu XIX wieku posiadał doskonałą znajomość średniowiecznych tekstów runicznych i historii wyprawy za czasów Magnusa Eriksona.
