Karl von Zedlitz

Z Wikipedii

Baron Karl Abraham von Zedlitz und Leipe (ur. 4 stycznia 1731 w Czarnym Borze (niem. Schwarzwaldau) koło Kamiennej Góry na Dolnym Śląsku, zm. 18 marca 1793) w Czerńczycach (niem. Kapsdorf) - pruski prezydent rządu śląskiego, potem królewski minister stanu, minister sprawiedliwości, do spraw kościoła i szkół za rządów Fryderyka Wielkiego.

Ukończył Szkołę Rycerską w Brandenburgu, następnie został członkiem najwyższego trybunału w Berlinie. W roku 1770 został ministrem sprawiedliwości, a w rok później ministrem do spraw Kościoła i szkolnictwa. Zasłynął jako autor i krzewiciel idei i koncepcji rozwoju pruskiego szkolnictwa, szczególnie średniego. Był jednym z najwybitniejszych pruskich ministrów czasów fryderycjańskich, bliski w poglądach i usposobieniu Fryderykowi Wielkiemu, posiadający przy tym własne zdanie i zdolność do samodzielnych, niezależnych od króla inicjatyw.

Był zwolennikiem filozofii Kanta (którego był przyjacielem). Jej założenia wprowadzał już w szkołach wiejskich, a także troszczył się, aby była ona obecna na wydziale prawa w pruskiej uczelni wyższej. Zedlitz był także reformatorem Akademii Rycerskiej w Legnicy^[1], wówczas bardzo nowatorskiej w zakresie i metodach nauczania, działającej w l. 1708-1811.

To właśnie on wprowadził w roku 1788 dzisiejszą maturę jako egzamin dla absolwentów szkół średnich, której zdanie wprowadzało w krąg elity państwowej i pozwalało na podjęcie dalszych studiów bądź pracy(głównie w administracji). W szkołach wprowadzał nowy, ulepszony typ nauczania i lepsze metodycznie podręczniki, zgodnie z założeniami Fryderyka Wielkiego. Król pragnął bowiem zerwania z mechanicznym i bezmyślnym wkuwaniem w szkołach niepotrzebnych i zbędnych informacji na rzecz kształcenia umiejętności myślenia i kształtowania własnego charakteru. Zedlitz, wypełniając królewskie wskazania przyczynił się ostatecznie do przestawienia pruskiej oświaty na nowe, neohumanistyczne i oświeceniowe tory. Dokonał istotnego przełomu wprowadzając zaledwie w ciągu dwóch dekad średnie szkolnictwo Prus w europejski krąg elit.

U jego boku znalazła się grupa postępowych pedagogów jak np. Friedrich Gedike, Johann Erich Biester, Johann Heinrich Meierotto, którzy mieli kontynuować dzieło rozwoju oświaty na przełomie XVIII i XIX wieku. Zedlitzowi nie udało się jednak stworzenie centralnego urzędu do spraw szkolnych, osobnego ministerstwa, odpowiednika polskiej Komisja Edukacji Narodowej, co było poważnym mankamentem pruskiego szkolnictwa. Rozwój szkół bowiem, dotacje i postęp zedlitzowskiej reformy zależał od lokalnych władz, ich nastawienia i możliwości finansowych, przez co między poszczególnymi gimnazjami czy szkołami wiejskimi istniały duże dysproporcje. Dodatkowym problem był brak odpowiednich kadr nauczycielskich.

W tzw. "sprawie młynarza Arnolda",^[2] odważnie bronił (choć bezskutecznie) przed aresztowaniem przez Fryderyka sześciu sędziów berlińskiego Sądu Kameralnego, którzy przyznali rację oskarżonemu przez młynarza szlachcicowi.

Stracił swe stanowisko w 1788 wskutek nacisku wpływowego doradcy następcy Fryderyka Wielkiego, Fryderyka Wilhelma II, pastora-pietysty von Wöllnera. W latach 1788-1789 dyrektor i reformator Akademii Rycerskiej w Legnicy.

[edytuj] Bibliografia

• Stanisław Salmonowicz: "Fryderyk II", Wrocław 1985

1. ↑ Strona o Akademii Rycerskiej na niemieckiej Wikipedii http://de.wikipedia.org/wiki/Ritterakademie (Liegnitz)
2. ↑ O sprawie na niemieckiej Wikipedii http://de.wikipedia.org/wiki/Müller-Arnold-Fall